e-Pakiet alergiczny – alergeny pszenicy

Molekularna diagnostyka uczulenia na pszenicę, przydatna w diagnostyce alergii na mąkę pszenną, wskazaniu możliwego obrazu klinicznego, reakcji krzyżowych i profilaktyki. Uczulenie na białka pszenicy jest dość częste, lecz na ogół bezobjawowe. Jedną z form objawowych form uczulenia jest alergia IgE zależna. Molekularna diagnostyka alergii opiera się na wskazaniu molekularnych komponent ekstraktu źródła alergenu odpowiedzialnych za uczulenie. Identyfikacja dokonywana jest na podstawie pomiaru stężenia IgE specyficznej dla istotnych alergenów molekularnych (sIgE).  Wzrost stężenia sIgE jest proporcjonalny do nasilenia alergii. Znajomość właściwości alergenów molekularnych wskazanych przez pomiar sIgE pozwala na: ustalenie rodzaju i rozległości reakcji alergicznych, sposobu ograniczania potencjału uczulającego (np. przez obróbkę cieplną w przypadku alergenów pokarmowych), zasadności wdrażania specyficznej immunoterapii oraz na ustalenie reaktywności krzyżowej z homologicznymi alergenami molekularnymi z innych źródeł. 28 scharakteryzowanych białek pszenicy zakwalifikowanych zostało dotychczas jako alergeny. Powodować mogą: alergię pokarmową, astmę, alergiczny nieżyt nosa, reakcje kontaktowe (pokrzywki) oraz anafilaksję, na ogół wysiłkową (kofaktorem, czynnikiem wyzwalającym jest wysiłek) – WDEIA, (ang.  exercise-induced anaphylaxis). Gliadyna.  Alergen zastosowany w teście jest mieszaniną czterech wysoce oczyszczonych (99%) form gliadyny: α-, β-, ϒ-  oraz ω-gliadyny (w tym gliadyny ω-5). Białka ziaren pszenicy dzielą się na białka nierozpuszczalne w wodzie/elektrolitach – gluteny i białka  rozpuszczalne, do których należą: albuminy, globuliny oraz inhibitory enzymatyczne,  m.in. inhibitor alfa-amylazy. Gluteny, określane zbiorczo jako „gluten” obejmują: gliadyny i gluteniny. Gliadyny dzieli się na alfa (α), beta (β), gamma (ϒ) i  omega (ω):  omega 2 i omega  5 gliadyny. Gliadyny i gluten są najważniejszymi białkami spichrzowymi pszenicy. Ze względu na reaktywność krzyżową pomiędzy omega 5-gliadyną a sekaliną żyta i hordeiną jęczmienia, leczenie dietą bezglutenową, wykluczającą pszenicę, żyto i jęczmień, jest wskazane u wszystkich osób z  WDEIA. Ogólnie rzecz biorąc, białka rozpuszczalne w wodzie/elektrolitach  zostały zidentyfikowane jako alergeny w astmie piekarskiej (ekspozycja droga wziewną),  podczas gdy białka nierozpuszczalne w wodzie/elektrolitach są alergenami w przypadku anafilaksji zależnej od pszenicy (WDEIA) w wyniku  ekspozycji drogą pokarmową. Opisano również  nadwrażliwość natychmiastową kontaktową i pokarmową na hydrolizowane białka pszenicy, szczególnie te, obecne w produktach kosmetycznych. Objawy alergii  na gluten/gliadyny (natychmiastowej reakcji zależnej od IgE) pojawiają się zwykle w ciągu kilku minut do godziny po spożyciu źródła tego białka i  dotyczą: przewodu pokarmowego (wymioty, kolka, biegunka); skóry (pokrzywka, szorstkie plamy, egzema); dróg oddechowych (np. nieżyt nosa) łącznie z astmą, lecz także obejmują ogólnoustrojowe reakcje anafilaktyczne. Kontakt z mąką, drogą wziewną lub bezpośredni, powoduje, odpowiednio: astmę piekarską, atopowe zapalenie skóry i pokrzywkę lub WDEIA. Tri a 14 jest scharakteryzowanym klinicznie, istotnym diagnostycznie, alergenem molekularnym pszenicy, stosowanym rutynowo w diagnostyce alergii na pszenicę (obok pełnego ekstraktu pszenicy, antygenu Tri a 19 i gliadyny). Cząsteczka Tri a 14  wykazuje dużą odporność na działanie ciepła i enzymów proteolitycznych. Należy do rodziny niespecyficznych białek transportujących lipidy, nsLTP.  Najprawdopodobniej jednak nie wykazuje reaktywności krzyżowej z alergenami pyłku traw. Jest odpowiedzialny za WDEIA, niektóre przypadki alergii pokarmowych i astmę piekarzy. Alergenność Tri a 14 wzrasta u osób z podniesionym poziomem transglutaminazy tkankowej. Tri a 19, biochemicznie omega-5-gliadyna, jest wysoce odpornym na działanie ciepła białkiem spichrzowym nasion pszenicy, przyczyną ciężkich przypadków alergii na białka pszenicy. Stanowi najobfitszy ilościowo alergen pszenicy. Uczulenie na Tri a 19 wykazuje 50-70% osób z alergią na mąką pszenną lub produkty zawierające mąkę pszenną. Ze względu na złą rozpuszczalność w wodzie cząsteczka omega-5-gliadyny bywa często niedoreprezentowana w ekstraktach diagnostycznych mąki pszennej, natomiast jej uwzględnienie w testach molekularnych in vitro poprawie czułość diagnostyki. Obecność sIgE dla Tri a 19 jest predyktorem ryzyka alergii pokarmowej u dzieci atopowych oraz markerem ryzyka ( 80%) ciężkich reakcji po kontakcie z pszenicą. Tri a 19 jest często odpowiedzialna za WDEIA. W testach  zastosowano ekstrakt pszenicy zawierający mieszaninę czterech natywnych, wysoce oczyszczonych (99%) form gliadyny: α-, β-, g-  oraz ω-gliadyny (w tym gliadyny ω-5) – f98 (f98) oraz cząsteczki Tri a 14 i Tri a 19  wytworzone na drodze inżynierii genetycznej (rTri a 14, rTri a 19).