1 tydzień ciąży - co warto wiedzieć? Ciąża tydzień po tygodniu.

Nienarodzone dziecko spędza w brzuchu matki około 38 tygodni, jednak średni czas trwania ciąży wynosi 40 tygodni. Wynika to z faktu, iż ciążę liczyć można na kilka sposobów – zazwyczaj ze względu na trudności w ustaleniu dokładnego momentu owulacji, czyli okresu około 24 godzin, w którym zostaje uwolniona i zapłodniona komórka jajowa, ciąża liczona jest już od pierwszego dnia ostatniej miesiączki, a nie od daty owulacji i poczęcia. W związku z tym pierwsze dwa tygodnie trwania ciąży liczonej przez lekarza, obejmują krwawienie miesiączkowe oraz tydzień płodny kobiety, w którym komórka jajowa jest przygotowywana do uwolnienia przez jajnik.

Czas trwania ciąży

Czas trwania ciąży dzielony jest na trzy trymestry odpowiadające tygodniom ciąży.

• Pierwszy trymestr ciąży obejmuje tygodnie od 1 do końca 13 tygodnia,
• Drugi trymestr obejmuje tygodnie od 14 do końca 27 tygodnia ciąży,
• Ostatni trzeci trymestr trwa od 28 tygodnia ciąży do 40 tygodnia ciąży.

W związku z tym pierwszy tydzień ciąży rozpoczyna pierwszy trymestr ciąży.

W poniższym tekście oraz w kolejnych tekstach z cyklu, w celu uproszczenia liczenia tygodni, 1 tydzień ciąży będzie opisem pierwszego tygodnia po zapłodnieniu komórki jajowej – czyli zazwyczaj trzeciego tygodnia ciąży liczonego przez lekarza.

Rozwój płodu w pierwszych dniach ciąży

Ciąża – pierwsze dni. Około 30 godzin po zapłodnieniu komórki jajowej, następuje jej podział na dwie komórki – na tym etapie według medycznej nomenklatury mamy do czynienia z zygotą. Komórki dalej dzielą się i mnożą w procesie zwanym bruzdkowaniem, a zygota jednocześnie stopniowo przesuwa się w dół jajowodu w kierunku macicy. Przemieszczenie zarodka odbywa się za pomocą ruchów migawek nabłonka wyściełającego jajowód oraz dzięki ruchom perystaltycznym jajowodu. 

W 3-4 dniu ciąży, zarodek nazywany morulą, składający się już z 12-16 komórek dociera do jamy macicy. Pod koniec pierwszego tygodnia (około 6-7 dnia) od zapłodnienia, zlepek kilkuset komórek nazywany już blastocystą zagnieżdża się w macicy – proces ten nazywany jest implantacją. Blastocysta ma około 0,2 milimetra szerokości i składa się z około 200 komórek.

Blastocysta składa się z różnych warstw komórek. Zewnętrzna warstwa, zwana ektodermą, stanie się układem nerwowym i mózgiem dziecka. Warstwa środkowa, czyli mezoderma, stanie się sercem, naczyniami krwionośnymi, mięśniami i kośćmi, a warstwa wewnętrzna, czyli endoderma, stanie się układem oddechowym i pokarmowym. Na zewnątrz blastocysty znajdują się małe wypustki zwane kosmkami kosmówkowymi, które rozwiną się w łożysko – czyli narząd potrzebny do dostarczania dziecku tlenu i składników odżywczych oraz odbierający niepotrzebne mu produkty przemiany materii. Zanim łożysko się rozwinie, zarodek otrzymuje niezbędne substancje odżywcze i tlen za pomocą doczesnej ciążowej- czyli przerośniętej i rozpulchnionej błony śluzowej macicy. Rozrost błony śluzowej macicy następuje w trakcie cyklu miesiączkowego pod wpływem hormonów jajnika, zwłaszcza progesteronu. Czy w pierwszym tygodniu ciąży są jakieś objawy?

Objawy ciąży w pierwszym tygodniu od zapłodnienia

Pierwszy tydzień ciąży – odczucia. Niektóre kobiety odczuwają nadchodzące zmiany w organizmie, jeszcze przed uzyskaniem pozytywnego wyniku testu ciążowego, jednak zazwyczaj u większości kobiet nie występują znaczące objawy. Brak odczuwalnych objawów ciąży nie powinien być powodem do troski. Nawet do 3-5 tygodnia ciąży tylko połowa kobiet odczuwa jej objawy. W przypadku kobiet odczuwających zmiany w objawy w 1 tygodniu od zapłodnienia, mogą przypominać PMS- czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego.

Pierwszy tydzień ciąży – objawy:

• Gazy i wzdęcia

Za objawy w pierwszym tygodniu ciąży odpowiada hormon – progesteron. Powoduje on m.in. rozluźnienie mięśni, również tych w przewodzie pokarmowym. Rozluźnione mięśnie spowalniają proces trawienia, co może prowadzić do powstawania gazów i wzdęć oraz powoduje nieprzyjemne odczucia w obrębie brzucha. Około połowa kobiet w ciąży doświadcza zaparć w pewnym momencie ciąży. Aby uniknąć nieprzyjemnych zaparć warto pamiętać o odpowiednim nawodnieniu oraz jeść pokarmy bogate w błonnik, takie jak: produkty pełnoziarniste, surowe owoce i warzywa.

• Tkliwe i bolesne piersi

U niektórych kobiet występuje opuchnięcie, tkliwość i mrowienie odczuwalne w piersiach oraz nadwrażliwość sutków, powodujące dyskomfort.

• Plamienie

W pierwszym tygodniu ciąży obecne może być delikatne i lekkie krwawienie (plamienie). Jest to krwawienie implantacyjne – i zdarza się mniej więcej w czasie, zagnieżdżenia się blastocysty w jamie macicy (od 6 do 12 dnia po zapłodnieniu). Krwawienia w czasie implantacji doświadcza od 15 do 25 procent kobiet. Część kobiet odczuwa również skurcze implantacyjne, które są podobne do skurczy miesiączkowych, lecz zazwyczaj łagodniejsze. Plamienie implantacyjne jest zazwyczaj mniej intensywne niż typowy okres i trwa od jednego do trzech dni. Należy pamiętać, że jeśli wraz z krwawieniem odczuwalny jest wyraźny ból należy natychmiast skontaktować się z lekarzem. Taki objaw może być oznaką wystąpienia niebezpiecznej ciąży pozamacicznej.

• Wyższa temperatura ciała

W przypadku kobiet śledzących cykl za pomocą zmian temperatury, w pierwszym tygodniu ciąży zauważyć można jej podwyższenie o około 0.5 st. Celsjusza.

• Zwiększona drażliwość na zapachy

Kiedy wykonać test ciążowy? jak stwierdzić ciążę?

W pierwszym tygodniu ciąży po zapłodnieniu nie jest jeszcze możliwe zobrazowanie i zdiagnozowanie ciąży na podstawie badania USG – jedynym objawem widocznym w badaniu USG w pierwszym tygodniu ciąży może być poszerzenie endometrium, czyli błony śluzowej macicy.

Po zagnieżdżeniu się zarodka w jamie macicy, zewnętrzna warstwa komórek blastocysty wydziela do krwiobiegu hormon: gonadotropinę kosmówkową, czyli β-hCG. Domowe testy ciążowe działają na zasadzie wykrywania obecności gonadotropiny kosmówkowej (β-hCG) w moczu i mogą dawać pozytywne wyniki już przy stężeniu β-hCG w surowicy krwi w zakresie 10-50 mIU/ml, co w większości przypadków pozwala na wykrycie ciąży przed dniem lub w dniu spodziewanej miesiączki. W związku z tym już pod koniec pierwszego tygodnia ciąży po zapłodnieniu możliwe jest uzyskanie pozytywnego wyniku domowego testu ciążowego.

Niektóre domowe testy ciążowe twierdzą, że wykrywają ciążę już na kilka dni przed spodziewaną miesiączką, ale aby uzyskać pewny wynik, najlepiej poczekać do pierwszego dnia spodziewanej miesiączki. Jeśli test zostanie wykonany zbyt wcześnie, można otrzymać fałszywie ujemny wynik testu ciążowego lub wynik nierozstrzygający, taki jak niewyraźnie zaznaczona, a co za tym idzie trudna do interpretacji kreska.

Test ciążowy opierający się na wykryciu podjednostki β-hCG może być również wykonany z surowicy krwi w laboratorium. Laboratoryjne testy cechują się bardzo wysoką czułością (już od stężenia 1-2 mIU/ml β-hCG) i pozwalają na bardzo wczesne potwierdzenie ciąży. Seryjne oznaczenia β-hCG mogą być wykorzystane do potwierdzenia ciąży wewnątrzmacicznej i różnicowania jej z ciążą pozamaciczną.

Jak zadbać o siebie w pierwszym tygodniu ciąży?

• Poświęć uwagę swoim emocjom. Okres oczekiwania na informację o ewentualnej ciąży, może być pełnym niepokoju i różnych emocji. W tym czasie możliwe jest szczególne rozdrażnienie, stres i zamartwienie się. Dobrym pomysłem może być podzielenie się swoim niepokojem z bliskimi osobami, celem uzyskania wsparcia oraz pochylenie się nad tym co czujemy. Niektóre kobiety zapisują swoje emocje w dzienniku. Prowadzenie takich notatek może pozytywnie wpłynąć na samopoczucie emocjonalne, jasność umysłu, a nawet przełożyć się na lepsze samopoczucie fizyczne.
• Unikanie przegrzewania. Zwłaszcza we wczesnym etapie ciąży, podwyższona temperatura ciała może zwiększać ryzyko poronienia. W związku z powyższym należy unikać łaźni parowych, jacuzzi i saun.
• Stosowanie pożywnej i zbilansowanej diety. W czasie ciąży zaleca się spożywać nieprzetworzone i bogate odżywczo pokarmy takie jak: owoce i warzywa, ryby o niskiej zawartości rtęci i produkty pełnoziarniste. Zaleca się spożywanie produktów bogatych w witaminę C (takich jak truskawki, papryka i pomidory), żelazo (jak wołowina, drób, produkty sojowe i szpinak) oraz wapń (jak grecki jogurt, wzbogacone płatki zbożowe i pasteryzowany ser).
• Ograniczenie kofeiny. Podczas okresu prób zajścia w ciążę oraz w ciąży, eksperci zalecają ograniczenie spożycia kofeiny do około jednej filiżanki kawy dziennie, czyli 200-300 mg kofeiny na dobę.
• Uzyskanie pomocy w rzuceniu palenia i innych używek. Palenie, spożywanie alkoholu i innych używek w trakcie ciąży ma niekorzystny wpływ na rozwój płodu i może nawet prowadzić do poronienia. W momencie dowiedzenia się o ciąży powinno się natychmiastowo zaprzestać używania jakichkolwiek substancji toksycznych dla płodu. Jeśli potrzebujesz pomocy w rzuceniu palenia, picia lub zażywania narkotyków, porozmawiaj ze swoim lekarzem i poproś o konsultację z psychologiem lub udaj się do specjalisty uzależnień.
• Zadbanie o higienę snu. W bardziej zaawansowanej ciąży mogą pojawić się różne problemy związane ze snem (nocne wybudzenia na oddawanie moczu, przyjęcie odpowiedniej pozycji podczas snu). Stworzenie lepszych nawyków związanych ze snem na początku ciąży, takich jak ustanowienie odpowiedniej rutyny snu i jego regularność, ograniczenie światła niebieskiego przed snem (obecnego w telefonach komórkowych i innych ekranach) i inne, mogą mieć korzystny wpływ na sen w późniejszych etapach ciąży.
• Upewnij się, że Twoja praca nie stanowi zagrożenia dla ciąży. Niektóre zawody mogą wiązać się z niebezpieczeństwami dla Ciebie i rozwijającego się płodu. W przypadku rutynowego narażenia na działanie chemikaliów, głośnych dźwięków lub promieniowania lub pracy wymagającej fizycznie należy porozmawiać o tym ze swoim lekarzem i postarać się zachować bezpieczeństwo podczas pracy w czasie ciąży.

Autor: Lek. med. Katarzyna Lizak

Bibliografia:

1. Położnictwo i ginekologia Tom 1-2 – Grzegorz H. Bręborowicz 2020.
2. Fetal development: The 1st trimester. Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/pregnancy-week-by-week/in-depth/prenatal-care/art-20045302
3. Symptoms of pregnancy: What happens first. Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/getting-pregnant/in-depth/symptoms-of-pregnancy/art-20043853