Anizocytoza – co to jest?

 Morfologia krwi jest jednym z podstawowych i najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. To kompleksowe badanie analizuje główne składniki morfotyczne krwi, do których należą:

• krwinki czerwone (erytrocyty) 
• krwinki białe (leukocyty) 
• płytki krwi (trombocyty) 

Każdy z tych elementów pełni swoją, indywidualną rolę w pracy organizmu, a wszelkie odchylenia od normy mogą sygnalizować różnorodne problemy zdrowotne. Jednym z parametrów ocenianych w morfologii krwi jest anizocytoza.

Anizocytoza

Termin ten odnosi się do zróżnicowania wielkości krwinek, zarówno erytrocytów, jak i płytek krwi. W zdrowym organizmie krwinki mają zbliżone rozmiary, co zapewnia ich optymalne funkcjonowanie. Jednak w niektórych przypadkach zaburzenia w procesie powstawania krwinek w szpiku kostnym prowadzą do ich zróżnicowania pod względem wielkości.

Anizocytozę w morfologii krwi ocenia się poprzez analizę wskaźników takich jak: 

• RDW (ang. Red Cell Distribution Width) dla erytrocytów,
• PDW (ang. Platelet Distribution Width) dla płytek krwi.

Anizocytoza może być również rozpoznana lub potwierdzona w rozmazie krwi, który polega na nakropieniu kropli krwi na szkiełku i roztarciu jej do cienkiej warstwy. Po specjalnym barwieniu, preparat jest gotowy do oceny elementów morfotycznych pod mikroskopem.

Zaburzenie to samo w sobie nie jest chorobą, lecz wskaźnikiem, który może sygnalizować obecność nieprawidłowości. Jej wykrycie w badaniu powinno zwrócić uwagę lekarza i skłonić do dalszej diagnostyki, mającej na celu ustalenie przyczyny tego zjawiska. 

Anizocytoza erytrocytów

Erytrocyty, czyli czerwone krwinki, pełnią podwójną rolę w organizmach żywych. Po pierwsze biorą udział w transporcie tlenu z płuc do wszystkich tkanek organizmu. Dzięki zawartości hemoglobiny, białka zdolnego do wiązania tlenu, umożliwiają efektywne dostarczanie tego pierwiastka do komórek. Po drugie, erytrocyty uczestniczą w transporcie dwutlenku węgla, odprowadzając go z tkanek do płuc, skąd jest usuwany z organizmu w procesie oddychania.

Anizocytoza erytrocytów to stan, w którym czerwone krwinki wykazują znaczne zróżnicowanie pod względem wielkości. W prawidłowych warunkach krwinki mają średnicę około 7–8 mikrometrów, jednak w przypadku anizocytozy mogą występować zarówno większe – makrocyty, jak i mniejsze – mikrocyty.

Najczęściej anizocytoza erytrocytów jest związana z różnymi typami niedokrwistości. W niedokrwistości z niedoboru żelaza dominują mikrocyty, natomiast w niedokrwistości megaloblastycznej, spowodowanej niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego, występują makrocyty. 

Wskaźnikiem stosowanym do oceny anizocytozy erytrocytów jest RDW, czyli rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów, widoczny na wyniku morfologii. W związku z tym, że erytrocyty w głównej mierze odpowiadają za transport tlenu do tkanek ciała, anizocytoza erytrocytów może prowadzić do niedotlenienia tkanek, co objawia się zmęczeniem, osłabieniem i bladością skóry.

Wskaźnik anizocytozy erytrocytów – podwyższony i obniżony

Podwyższony wskaźnik RDW wskazuje na znaczne różnice w wielkości erytrocytów i może być objawem:

• anemii z niedoboru żelaza, 
• anemii niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego, 
• przewlekłych stanów zapalnych,
• chorób szpiku kostnego.

Wysoki RDW bywa również obserwowany u pacjentów z chorobami wątroby i niektórymi nowotworami.

Obniżony wskaźnik RDW występuje rzadko i nie ma znaczenia klinicznego.

Interpretacja wskaźnika RDW powinna zawsze odbywać się w kontekście innych parametrów morfologii, takich jak średnia objętość erytrocytu (MCV) i poziom hemoglobiny (HGB lub HB). Dopiero pełna analiza wyników morfologii krwi, a niekiedy innych badań krwi zleconych przez lekarza, pozwala na postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Anizocytoza płytek krwi

Płytki krwi, zwane także trombocytami, są elementem układu krzepnięcia. Ich główną rolą jest zapobieganie nadmiernemu krwawieniu poprzez tworzenie skrzepów w miejscach uszkodzenia naczyń krwionośnych. W momencie uszkodzenia naczynia, trombocyty gromadzą się w miejscu urazu, uwalniając substancje, które inicjują proces krzepnięcia i tworzą czop płytkowy, zamykając ranę. Trombocyty są najmniejszymi elementami morfotycznymi krwi, a ich wielkość wynosi około 3 µm (mikrometrów).

Anizocytoza płytek krwi oznacza zróżnicowanie wielkości trombocytów. W zdrowym organizmie płytki krwi mają stosunkowo jednolitą wielkość, ale w niektórych stanach patologicznych mogą występować zarówno bardzo duże, jak i bardzo małe płytki.

Nieprawidłowa wielkość płytek krwi może wynikać z zaburzeń produkcji w szpiku kostnym, ich nadmiernego niszczenia lub nieprawidłowego dojrzewania. Często obserwowana jest w:

• chorobach hematologicznych,
• stanach zapalnych,
• po ciężkich infekcjach,
• u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia.

Do oceny anizocytozy płytek krwi stosuje się wskaźnik PDW, czyli rozpiętość rozkładu objętości płytek krwi, który informuje o stopniu zmienności ich rozmiaru. 

Wskaźnik anizocytozy płytek krwi – podwyższony i obniżony

Podwyższony wskaźnik PDW oznacza większą zmienność rozmiaru płytek krwi i może sugerować ich nieprawidłową produkcję w szpiku kostnym, co obserwuje się w chorobach mieloproliferacyjnych, przewlekłych stanach zapalnych, a także w niektórych typach anemii. Może także wskazywać na zwiększone ryzyko powstawania zakrzepów.

Obniżony wskaźnik PDW wskazuje na bardziej jednorodny rozmiar płytek i może pojawiać się w niektórych chorobach autoimmunologicznych, zaburzeniach szpiku lub w stanach zwiększonego zużycia trombocytów, takich jak sepsa czy skazy krwotoczne.

Małopłytkowość rzekoma a PDW

Podczas oceny nieprawidłowości płytek krwi należy uwzględnić możliwość wystąpienia małopłytkowości rzekomej. Jest to laboratoryjne zjawisko prowadzące do fałszywie obniżonej liczby płytek krwi (trombocytopenia) w badaniu morfologicznym, spowodowanej ich zlepianiem się. Najczęściej wynika z obecności antykoagulantu EDTA w probówce, do której jest pobierana krew. W związku z tym, liczba płytek może być zaniżona, a agregaty trombocytów mogą być traktowane jako większa płytka krwi, zaburzając również parametr PDW. Rozwiązaniem tego problemu jest pobranie krwi do probówki z innym antykoagulantem.

Dr n.med. Iwona Chromik