Bąblowica – objawy, które powinny Cię zaniepokoić

Bąblowica to choroba pasożytnicza wywoływana przez larwy tasiemców bąblowcowych. Tasiemiec Echinococcus granulosus jest odpowiedzialny za bąblowicę jednojamową czyli echinokokozę, tasiemiec E. multilocularis powoduje natomiast bąblowicę wielojamową zwaną również alweokokozą. W Polsce choroba występuje rzadko. Częściej spotyka się echinokokozę (około kilkudziesięciu przypadków rocznie), choć w ostatnich latach rejestruje się wzrost zachorowalności na alweokokozę, szczególnie w niektórych rejonach kraju. Bąblowica przez długi czas może przebiegać bezobjawowo (nawet kilkanaście lat), ale powikłania choroby – zwłaszcza bąblowicy wielokomorowej – mogą być poważne.

 

Co to jest tasiemiec bąblowiec?

Tasiemce to pasożyty o złożonym cyklu rozwojowym – do rozwoju potrzebują dwóch rodzajów żywicieli. Larwy bytują w żywicielu pośrednim. W żywicielu ostatecznym tasiemce osiągają natomiast dojrzałość płciową. Dorosły Echinococcus granulosus wywołujący bąblowicę jednojamową ma około 3-6 mm długości i pasożytuje głównie w jelicie cienkim psa. Pies zaraża się poprzez zjedzenie mięsa lub odpadków poubojowych żywiciela pośredniego. Zwykle są to owce oraz świnie.

Echinococcus multilocularis jest jeszcze mniejszy i bytuje w przewodzie pokarmowym lisów, a gryzonie są dla niego żywicielem pośrednim. Dla obydwu postaci tasiemców człowiek staje się przypadkowym żywicielem pośrednim w wyniku nieumyślnego spożycia inwazyjnych jaj (na brudnych dłoniach lub w skażonej żywności np. nieumytych borówkach leśnych).

Bąblowica – choroba wiele lat może nie dawać objawów

Po spożyciu jaj tasiemca w jelicie człowieka wylęga się onkosfera, która przechodzi przez ścianę jelita do krążenia i wędruje do narządów wewnętrznych. W przypadku tasiemca E. granulosus, onkosfera tworzy jednokomorową torbiel, najczęściej w wątrobie, ale możliwe są także inne lokalizacje (np. płuca, a rzadziej mózg, gałka oczna, kości). Torbiel powoli rośnie i w ponad połowie przypadków nie daje żadnych objawów. W przebiegu bąblowicy wielojamowej, w wątrobie powstaje beztorebkowe skupisko wielu torbieli, które mogą wrastać w miąższ wątroby i naciekać inne struktury i sąsiadujące narządy, a także przerzutować wraz z krwią do otrzewnej, płuc, kości czy mózgu. Okres bezobjawowy może trwać nawet kilkanaście lat.

Bąblowica – objawy

Objawy bąblowicy zależą od lokalizacji, ilości i wielkości torbieli. Duże zmiany, szybko rosnące lub umiejscowione w gorszym miejscu (np. w pobliżu dróg żółciowych czy naczyń) szybciej spowodują objawy. Bąblowica w wątrobie może prowadzić do uczucia dyskomfortu i pełności w podżebrzu prawym, dolegliwości bólowych, nudności, objawów nadciśnienia wrotnego i powiększenia wątroby. Nacieczenie dróg żółciowych skutkuje żółtaczką mechaniczną. Objawy torbieli umiejscowionej w innych narządach obejmują kaszel, duszność, krwioplucie, bóle w klatce piersiowej, bóle głowy, padaczkę czy patologiczne złamania kości. Pęknięcie torbieli w wyniku urazu czy operacji grozi wstrząsem anafilaktycznym, a bakteryjne zakażenie torbieli może przypominać symptomy ropnia wątroby. Zaawansowane i bardzo rozległe zmiany bąblowicy wielokomorowej mogą prowadzić do wyniszczenia organizmu, marskości i niewydolności wątroby, krwotoku z żylaków przełyku i śmierci.

Diagnostyka bąblowicy

Jeśli obawiasz się, że mogłeś zachorować na bąblowicę, udaj się do swojego lekarza. Powyżej opisane objawy najczęściej będą wskazywać na inne, o wiele częstsze choroby. Mogą być manifestacją nawet nowotworu wątroby, dlatego przeprowadzenie adekwatnej diagnostyki pod okiem lekarza jest bardzo istotne. Przy podejrzeniu bąblowicy wykonuje się badania serologiczne – poszukuje się swoistych dla pasożyta przeciwciał klasy IgG w surowicy krwi. Test ELISA wymaga potwierdzenia testem western blot.

W przypadku zabiegu operacyjnego, przeprowadza się badanie histologiczne materiału śród- i pooperacyjnego. Ocena aspiratu z torbieli pobranego za pomocą biopsji cienkoigłowej ma zastosowanie jedynie w przypadku bąblowicy jednojamowej. Badania obrazowe przydatne w procesie diagnostycznym to USG, RTG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Zwróć uwagę, jak rzadką chorobą jest bąblowica. Objawy natomiast, często wcale nie występują. Dlatego, w wielu sytuacjach bąblowicę rozpoznaje się zupełnie przypadkowo, np. wykrywając torbiel w wątrobie w badaniu USG wykonanym z innego powodu.

Przygotowanie do tomografii komputerowej – sprawdź 

Przygotowanie do rezonansu magnetycznego – sprawdź

Bąblowica – leczenie

W ograniczonych przypadkach bąblowicy jednojamowej wystarczy obserwacja i kontrola zmian. W pozostałych sytuacjach leczenie prowadzi się w specjalistycznych ośrodkach referencyjnych. Podstawowy sposób leczenia obejmuje przeciwpasożytnicze leczenie farmakologiczne (z zastosowaniem albendazolu) oraz metodę inwazyjną – chirurgiczne wycięcie torbieli.

By zapobiegać chorobie, dbaj o higienę rąk i higienę w kuchni. Dokładnie myj warzywa, owoce oraz grzyby leśne. Pamiętaj o regularnym odrobaczaniu psów i unikaj kontaktu z lisami.

Zapamiętaj

Człowiek może przypadkiem stać się żywicielem pośrednim dla tasiemca z rodzaju Echinococcus. Skutkiem inwazji jest bąblowica. Objawy mogą nie występować lub są niecharakterystyczne. Jeśli podejrzewasz u siebie chorobę, skontaktuj się ze swoim lekarzem. Diagnostykę serologiczną bąblowicy możesz przeprowadzić w DIAGNOSTYCE. Zauważ, że dla innych rodzajów tasiemców (np. tasiemca nieuzbrojonego) człowiek jest żywicielem ostatecznym, a choroba, którą wywołują dotyczy przewodu pokarmowego i nazywana jest tasiemczycą (przeczytasz o niej w tym artykule).

Bibliografia:

• Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik
• „Bąblowica” – E. Duszczyk