Bakteryjne zapalenie skóry – co warto wiedzieć?

Bakteryjne zapalenie skóry to powszechna dolegliwość, która może dotknąć osoby w każdym wieku. W większości przypadków rozwija się w wyniku uszkodzenia naskórka – w ten sposób do organizmu wnikają chorobotwórcze bakterie. Objawy są różne, w zależności od typu schorzenia. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mają kluczowe znaczenie dla szybkiego powrotu do zdrowia i uniknięcia powikłań.

Bakteryjne zapalenie skóry – co to jest?

Skóra pełni rolę pierwszej linii obrony organizmu przed drobnoustrojami – jej nieprzerwana struktura i prawidłowe funkcjonowanie skutecznie zabezpieczają przed wnikaniem patogenów. Jednak w pewnych sytuacjach bariera ta może zostać osłabiona – wówczas, bakterie, wirusy czy grzyby mikroskopijne mają ułatwiony dostęp do głębszych warstw skóry, co zwiększa ryzyko zakażenia. W sytuacji, kiedy dojdzie do infekcji bakteriami, do czynienia mamy z bakteryjnym zapaleniem skóry. Tego typu infekcje i nadkażenia są częstym problemem, z którymi spotykają się w codziennej praktyce lekarze dermatolodzy. Schorzenia najczęściej wywołują paciorkowce i gronkowce.

Bakteryjne zapalenie skóry – objawy

Bakteryjne zapalenie skóry przybiera postać różnych infekcji, których objawy są różnorodne. Poniżej opisano kilka schorzeń tego typu.

Róża

Róża to choroba zakaźna wywołana przez paciorkowce z grupy serologicznej A – głównie beta hemolizujący Streptococcus pyogenes, niekiedy paciorkowce z grup C i G. Schorzenie rozwija się zwykle na podudziach, twarzy czy kończynach górnych (zwłaszcza u kobiet po usunięciu piersi). W przebiegu róży, skóra staje się żywoczerwona, błyszcząca i obrzęknięta – rumień jest dobrze odgraniczony od reszty skóry. Mogą pojawić się pęcherze wypełnione treścią surowiczą (tzw. róża pęcherzowa) czy krwawe wylewy do tkanek (tzw. róża krwotoczna). Słoniowacizna kończyn może być spowodowana zaburzeniami odpływu chłonki – wówczas mówimy o tzw. róży nawrotowej. Schorzeniu towarzyszą często: wysoka gorączka, dreszcze i ogólnie złe samopoczucie.

Zapalenie mieszków włosowych

Zapalenie mieszków włosowych (łac. Folliculitis) to – jak wskazuje nazwa – stan zapalny mieszka włosowego. Schorzenie najczęściej wywołują: Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Staphylococcus koagulazoujemny (np. Staphylococcus lugdunensis), Pseudomonas aeruginosa (Pałeczka ropy błękitnej) oraz bakterie Gram-ujemne.

Choroba objawia się niewielkimi (o średnicy od 2 do 5 mm), ropnymi lub surowiczymi pęcherzykami u nasady włosa, czyli w miejscu jego wyrastania. Skóra wokół krostki może być czerwona i swędząca. Niekiedy schorzenie przybiera postać przewlekłą, wymagającą wielomiesięcznej terapii (jest to tzw. figówka – przewlekłe zapalenie mieszków włosowych). W tym przypadku zmiany najczęściej pojawiają się na owłosionej skóry twarzy. Mogą wystąpić dodatkowe objawy, takie jak osłabienie czy gorączka.

Czyrak i czyraczność

Czyrak jest schorzeniem najczęściej wywołanym przez Staphyloccocus aureus. To szczególny rodzaj zapalenia mieszka włosowego – w tym przypadku dochodzi do procesu niszczenia tkanek otaczających mieszek włosowy, skutkiem czego jest ich martwica, a następnie rozpad. Bolesna zmiana, zawierająca martwe tkanki (tzw. czop martwiczy) rozwija się kilka dni i przybiera większe rozmiary niż w przypadku typowego zapalenia mieszka włosowego. Wypełniona jest treścią ropną, ma postać sinoczerwonego guzka/krosty. Czyrak może pojawić się na skórze w dowolnej lokalizacji. Czasami towarzyszy mu stan podgorączkowy.

Czyraczność to choroba charakteryzująca się występowaniem licznych, nawracających czyraków. Mogą one powstawać na całym ciele; mają tendencję do zlewania się i tworzenia tzw. czyraków gromadnych. Chory może mieć gorączkę i dreszcze.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/gronkowiec-zlocisty-czym-jest-i-jak-sobie-z-nim-radzic/

Liszajec zakaźny

Liszajec zakaźny to schorzenie wywołane przez Staphylococcus aureus i/lub Streptococcus pyogenes. Jest jedną z najczęściej występujących ropnych powierzchniowych chorób skóry. Jego niepęcherzowa postać objawia się wilgotnymi, sączącymi zmianami na skórze, które szybko pokrywają się miodowo-złocistymi strupami. Zmiany wywołują świąd i dyskomfort, a po odpadnięciu strupa pozostaje zaczerwienienie, które stopniowo znika. W postaci pęcherzowej pojawiają się wiotkie pęcherze wypełnione mętnym płynem, które łatwo pękają, tworząc nadżerki. Choroba najczęściej występuje na twarzy, ale może dotyczyć również całego ciała.

Promienica

Promienica jest infekcją bakteryjną wywołaną przez Gram-dodatnie promieniowce, bakterie beztlenowe z rodzaju Actinomyces ( np. Actinomyces israeli), będące składnikiem prawidłowej flory bakteryjnej jamy ustnej. Choroba rozwija się, gdy błony śluzowe są uszkodzone, a w tkankach występują zmiany martwicze. W takich warunkach bakterie mogą rozprzestrzeniać się na sąsiednie struktury, powodując ropne zapalenie. Patogeny tworzą ropnie i przetoki, z których wydobywają się żółte ziarnistości, określane „siarkowymi”. Choroba objawia się jako promienica szyjno-twarzowa, piersiowa lub brzuszna; u kobiet schorzenie czasami obejmuje okolice miednicy mniejszej.

Łupież rumieniowy

Łupież rumieniowy to powierzchowne (naskórkowe), bakteryjne zakażenie skóry wywołane przez Gram-dodatnią pałeczkę Corynebacterium minutissimum. U chorego (na skórze pachwin, dołów pachowych czy przestrzeni międzypalcowych stóp) pojawiają się dobrze odgraniczone zmiany rumieniowo-złuszczające, które z biegiem czasu przybierają brunatną barwę.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/zakazenie-skory-na-czym-polega-i-jakie-sa-objawy/

Różyca skórna

Różyca skórna to odzwierzęca choroba zakaźna, której istotą jest bakteryjne zakażenie skóry wywołane Gram-dodatnią bakterią Erysipelothrix rhusiopathiae (zwaną również włoskowcem różycy). W przebiegu schorzenia, na palcach i dłoniach pojawia się ostro odgraniczony, czerwony, błyszczący rumień. Skóra w zmienionym chorobowo miejscu może być obrzęknięta i ciepła. Chory miewa gorączkę, czasami odczuwa świąd i pieczenie wokół rumienia. Bakteria przenoszona jest przez kontakt z zakażonymi zwierzętami lub surowymi produktami zwierzęcymi (świń, bydła, ryb, ptactwa domowego).

Bakteryjne zapalenie skóry – przyczyny

Przyczyn bakteryjnego zapalenia skóry jest wiele i zależą one od rodzaju schorzenia. Najczęściej chorobotwórcze bakterie dostają się do głębszych warstw skóry w wyniku przerwania jej ciągłości, zaniedbania rany lub na skutek osłabienia odporności organizmu wywołanego np. chorobami nowotworowymi czy AIDS (patogeny oportunistyczne obecne na skórze, wykorzystujące osłabienie gospodarza).

W przypadku zapalenia mieszków włosowych, pojawienie się treści ropnej zwykle ma związek z zabiegami depilacyjnymi lub goleniem owłosienia – w tym przypadku czynnikami dodatkowo predysponującymi do rozwoju zapalenia jest trądzik oraz nadmierna potliwość. Czyraki na ogół występują u osób niedożywionych, z obniżoną odpornością czy chorujących na cukrzycę. Czynnikiem ryzyka zachorowania na różę mogą być: przebyta zakrzepica żył głębokich i owrzodzenia żylakowe podudzi. W przypadku łupieżu rumieniowego, nadmierna potliwość może sprzyjać rozwojowi schorzenia. Źródłem różycy skórnej jest kontakt z zakażonym zwierzęciem lub zakażonymi produktami pochodzenia zwierzęcego.

Bakteryjne zapalenie skóry – badania

Pojawienie się zmian skórnych powinno skłonić do wizyty u dermatologa. W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza wywiad medyczny na temat dolegliwości oraz przystępuje do badania przedmiotowego. Z reguły ta procedura pozwala specjaliście postawić diagnozę. Jednak w niektórych przypadkach dermatolog może zlecić:

• badanie mikrobiologiczne wymazu ze zmian skórnych (umożliwiające identyfikację drobnoustroju odpowiedzialnego za infekcję oraz ocenę jego wrażliwości na antybiotyki),
• badanie histopatologiczne zmiany,
• badania krwi.

Bakteryjne zapalenie skóry – leczenie

Leczenie bakteryjnego zapalenia skóry powinno przebiegać pod okiem lekarza dermatologa. Zwykle terapia polega na stosowaniu antybiotyków miejscowo, doustnie lub w wyjątkowych sytuacjach – dożylnie. Terapii towarzyszy regularne odkażanie zmienionych chorobowo obszarów skóry.

Niekiedy konieczna jest interwencja chirurgiczna – np. w przypadku czyraków gromadnych lub promienicy, lekarz może dodatkowo zadecydować o nacięciu i usunięciu treści ropnej, co przyspiesza gojenie. Niekiedy, w przebiegu niektórych bakteryjnych schorzeń skóry, specjalista zleca przyjmowanie leków przeciwgorączkowych i/lub przeciwbólowych. W przypadku róży, pomocne bywają okłady chłodzące i ściągające.

Bakteryjne zapalenie skóry – higiena

W przebiegu bakteryjnego zapalenia skóry, odpowiednia higiena odgrywa kluczową rolę w procesie leczenia i zapobieganiu dalszemu rozprzestrzenianiu się infekcji. Skórę należy delikatnie myć letnią wodą i łagodnymi, antybakteryjnymi środkami myjącymi, unikając tarcia i drażnienia zmienionych chorobowo miejsc. Ważne jest, aby nie rozdrapywać ani nie wyciskać zmian skórnych, ponieważ może to zaostrzyć infekcję. Ręczniki, pościel i ubrania mające kontakt z zajętą infekcją skórą, powinny być regularnie prane w wysokiej temperaturze. Dodatkowo należy unikać dzielenia się powyższymi przedmiotami z innymi osobami, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby.

Bakteryjne zapalenie skóry – powikłania

Nieleczone lub niewłaściwie leczone bakteryjne zapalenie skóry może prowadzić do poważnych powikłań. Do najczęstszych należą ropnie, czyli zbiorniki ropy, które mogą wymagać interwencji chirurgicznej. W niektórych przypadkach infekcja może rozprzestrzenić się na głębsze warstwy skóry i tkanek, prowadząc do zapalenia tkanki łącznej, a nawet sepsy (posocznicy) – groźnej dla życia, nadmiernej, reakcji organizmu na uogólnione zakażenie. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie choroby i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Warto zaznaczyć, że u osób z osłabionym układem odpornościowym, ryzyko powikłań jest szczególnie wysokie.