Białe plamy na skórze mogą powstawać w wyniku działania różnych czynników. Często nie są one powodem do niepokoju. Białe plamki na skórze po opalaniu mogą pojawiać się po zbyt długiej ekspozycji na światło słoneczne. W niektórych przypadkach mogą one być oznaką problemów skórnych, chociażby rozwoju stanu zapalnego, infekcji grzybiczej, niewystarczającej produkcji barwnika skóry (melaniny), czy bielactwa nabytego (vitiligo). Schorzenia te wymagają odpowiedniego podejścia terapeutycznego. Jeśli zauważysz na swojej skórze białe plamy, istotne jest, by zwrócić uwagę na ich rozmiar, lokalizację i objawy towarzyszące, takie jak swędzenie, suchość czy złuszczanie. Informacje te mogą być przydatne w trakcie wizyty u dermatologa, w celu ustalenia pierwotnej przyczyny powstawania zmian. W tym artykule przedstawiliśmy najczęstsze przyczyny, mogące wywoływać białe przebarwienia na skórze.

Białe plamki na skórze po opalaniu

Osoby z jaśniejszą karnacją mają tendencję do szybkiego opalania się już po jednym dniu spędzonym na plaży lub niekrytym basenie. Po początkowej fazie zaczerwienienia, martwy naskórek zaczyna się złuszczać, co skutkuje powstawaniem małych białych plamek, zwłaszcza na ramionach, klatce piersiowej i plecach.

W przypadku występowania białych plamek, będących następstwem opalania, istotne jest regularne stosowanie kremu z filtrem UV, a także dbanie o codzienne nawilżenie skóry. U niektórych osób z cienką i bardzo delikatną skórą łatwo może dojść do poparzeń słonecznych. Jeśli wiemy, że nasza skóra będzie wyjątkowo narażona na promieniowanie słoneczne, jej intensywne nawilżanie możemy rozpocząć już kilka-kilkanaście dni przed ekspozycją na słońce, co może zmniejszyć ryzyko powstawania białych plamek. Pokarmy bogate w prowitaminę A, takie jak marchew, pomidory, gotowane jaja czy bataty mogą wspierać regenerację skóry po opalaniu. 

Należy pamiętać, że już 15-minutowa ekspozycja skóry na promieniowanie UV zwiększa ryzyko powstawania nowotworów złośliwych skóry, przede wszystkim czerniaka. Istotnym jest więc zachowanie zdrowego rozsądku podczas pobytu na słońcu.

Białe plamki na skórze – grzybica

Jedną z częstych przyczyn powstawania białych plamek na skórze są infekcje grzybicze skóry, zwłaszcza łupież pstry (łac. pityriasis versicolor). Jest on wywoływany przez grzyby drożdżopodobne Malassezia globosa i Malassezia furfur. Stanowią one element fizjologicznej flory skóry, jednak w sprzyjających warunkach, zwłaszcza wysokiej temperatury i wilgotności, ich nadmierny rozwój może przyczyniać się do rozwoju infekcji.

Łupież skóry występuje najczęściej u nastolatków i młodych dorosłych. Jego powstawaniu sprzyjają zmiany hormonalne, osłabienie układu immunologicznego, a przede wszystkim wysoka tłustość i wilgotność skóry, powiązana chociażby z nadmierną potliwością. Może on mieć charakter nawracający.

W przebiegu łupieżu pstrego najczęściej na plecach, klatce piersiowej, szyi i górnej części ramion, pojawiają się plamki jasnych przebarwień. Mogą one mieć różny kolor: biały, żółtawy, różowy, czerwony, brązowy. Ich pojawieniu się może towarzyszyć łagodne swędzenie i złuszczanie naskórka. Białe plamki na ciele stają się wyraźniejsze na tle opalonej skóry.

Łupież skóry nie jest groźną przypadłością, jednak jego rozwój może wiązać się z dyskomfortem psychicznym i obniżeniem samooceny, zwłaszcza u młodzieży. Leczenie obejmuje stosowanie maści przeciwgrzybiczych z ketokonazolem, specjalistycznych szamponów i żeli do ciała z siarczkiem selenu, zaś w ciężkich postaciach – doustne przyjmowanie leków przeciwgrzybiczych (itrakonazol, flukonazol).

Łupież biały

Białe plamki na skórze u dziecka mogą być objawem występowania łupieżu białego (pityriasis alba). Najczęściej jest on spotykany u dzieci i nastolatków w wieku od 6 do 16 lat. Przyczyny jego występowania nie są znane – wymienia się tutaj takie czynniki sprzyjające jak sucha skóra, atopowe zapalenie skóry, promieniowanie UV, niedobór miedzi czy grzyby Malassezia. 

W przebiegu łupieżu białego na policzkach, ramionach i tułowiu dziecka pojawiają się okrągłe i/lub owalne plamy, którym może, choć nie musi, towarzyszyć swędzenie. Zmiany na początku są różowe, następnie ulegają złuszczeniu, pozostawiając białe przebarwienia na skórze.

Łupież biały zazwyczaj nie wymaga leczenia, a zmiany ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni lub miesięcy. Istotne jest odpowiednie nawilżanie skóry. Zaleca się kąpiele w letniej wodzie, by zapobiec przesuszeniu naskórka. Wychodząc na zewnątrz, warto pamiętać o zastosowaniu kremu z wysokim filtrem UV.  W trudniejszych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie kremów z kortykosteroidami.

Białe plamki pod skórą na dłoniach – bielactwo nabyte

Przebarwienia skóry kończyn na dłoniach, nadgarstkach, stopach czy głowie są charakterystyczne dla choroby autoimmunologicznej, znanej jako bielactwo nabyte (łac. vitiligo). Plamy na skórze pojawiają się zazwyczaj przed 20. rokiem życia. Obecnie uznaje się, że za rozwój bielactwa nabytego odpowiedzialne jest współdziałanie czynników autoimmunologicznych i genetycznych. Prowadzi to do atakowania i niszczenia przez układ immunologiczny własnych melanocytów – komórek wytwarzających barwnik skóry, melaninę. Vitiligo ujawnia się częściej u osób z innymi schorzeniami autoimmunologicznymi, takimi jak nadczynność tarczycy, toczeń, cukrzyca typu I, czy choroba Addisona.

Głównym objawem bielactwa nabytego jest występowanie bladych i różowawych plamkowatych obszarów skóry, pozbawionej barwnika. Zmiany pojawiają się przede wszystkim na kończynach i twarzy. Są one początkowo niewielkie, jednak często zwiększają swój rozmiar i kształt. Przed ich powstaniem może występować swędzenie skóry. Jej zmienione chorobowo obszary stają się bardziej podatne na promieniowanie słoneczne. W przypadku wystąpienia plam w obrębie skóry głowy, niedobór melaniny może powodować odbarwienie włosów. Charakterystyczny wygląd osób z bielactwem do dziś jest częstą przyczyną ich społecznego wykluczenia, zwłaszcza w krajach afrykańskich.

Nie opracowano dotąd terapii, mogącej doprowadzić do całkowitego wyleczenia vitiligo. Stosowanie kremów z kortykosteroidami może hamować odbarwianie skóry na wczesnych etapach choroby i spowalniać powiększanie się plam. Leki steroidowe mogą być także stosowane doustnie. Wykorzystywane są również terapie oparte na promieniowaniu UV. W ich trakcie, po podaniu substancji zwiększającej podatność skóry na ultrafiolet, jest ona naświetlana celem przywrócenia pierwotnego zabarwienia. W skrajnych przypadkach, gdy zmianami objęte jest więcej niż 30-40% powierzchni ciała, lekarz może zalecić terapię lekiem wyrównującym kolor skóry. Pacjent wówczas musi być świadomy konieczności stosowania kremu z filtrem UV do końca życia.

Białe grudki pod skórą – prosaki

Prosaki (łac. milia) są białymi lub białożółtymi grudkami podskórnymi, wielkości od kilku do kilkunastu milimetrów. Najczęściej pojawiają się na powiekach, skroniach i policzkach, lecz mogą powstawać również w obrębie narządów płciowych. Prosaki szczególnie często występują u niemowląt, samoistnie zanikając. Jednak, jeśli wystąpią w późniejszym wieku, mogą mieć tendencję do długotrwałego utrzymywania się.

Nie jest w pełni jasne, dlaczego prosaki powstają. Czynniki genetyczne, zakażenia o etiologii bakteryjnej i wirusowej czy zaburzenia hormonalne to tylko niektóre z przyczyn sprzyjających powstawaniu tych grudek. Prosaki tworzą się w wyniku zamknięcia gruczołów łojowych i nagromadzenia łoju w obrębie gruczołu. Nagromadzona wydzielina wraz z fragmentami zrogowaciałego naskórka i białka keratyny tworzy grudki, wyraźnie dostrzegalne pod powierzchnią skóry. Zmiany są dość twarde i nie towarzyszy im zaczerwienienie ani stan zapalny.  

Niektóre źródła wskazują na skuteczność kremów z tretynoiną w zwalczaniu prosaków. Możliwe jest również usuwanie grudek w specjalistycznym gabinecie kosmetologicznym lub dermatologicznym – poprzez zabieg mikrodermabrazji i przy użyciu peelingów chemicznych. Zaleca się, by usuwanie prosaków przeprowadzać wczesną wiosną i jesienią, celem uchronienia przed promieniowaniem słonecznym skóry poddanej zabiegom.

Białe plamy na skórze – niedobory składników odżywczych

W pewnych przypadkach białe przebarwienia skóry mogą być wywołane niedoborami niektórych witamin i minerałów. Niedobór wapnia, witaminy C, D, E czy B12 i/lub kwasu foliowego mogą wpływać na kondycję skóry i sprzyjać ryzyku powstawania przebarwień. W przypadkach uzasadnionego, potwierdzonego badaniami laboratoryjnymi i obrazem klinicznym niedoboru tych składników odżywczych, niezbędna może być zmiana nawyków żywieniowych i/lub odpowiednia suplementacja brakujących elementów.

mgr Aleksandra Wasilów