Cholera – przyczyny, objawy, leczenie

Cholera to choroba zakaźna, która może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zwłaszcza jeśli nie zostanie szybko rozpoznana i leczona. Choć wielu osobom kojarzy się głównie z odległą przeszłością lub wyłącznie z krajami tropikalnymi, to prawda jest taka, że nadal występuje w różnych częściach świata. Jakie są przyczyny cholery i czym się objawia? Dowiedz się, jak schorzenie można skutecznie leczyć oraz w jaki sposób należy zapobiegać jego rozprzestrzenianiu się.

Cholera – co to za choroba?

Cholera to bardzo groźna dla zdrowia i życia choroba przewodu pokarmowego. Jest schorzeniem zakaźnym, wywołanym przez Gram-ujemną bakterię – przecinkowca cholery Vibrio cholerae. Schorzenie najczęściej występuje w krajach rozwijających się, gdzie panuje klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy: w Afryce, Azji oraz Ameryce Południowej i Środkowej. W tych regionach obserwuje się niski poziom higieny – ludzkie odchody często nie są odpowiednio odizolowane , co prowadzi do skażenia wód powierzchniowych. Systemy kanalizacyjne są niewystarczające lub całkowicie nieobecne, a sposób postępowania z odpadami nie odpowiada współczesnym standardom sanitarnym.

Cholera znana była już w czasach starożytnych. Objawy choroby opisał Hipokrates, który wspominał o gwałtownych biegunkach i odwodnieniu, choć nie rozumiał jeszcze mechanizmów rozprzestrzeniania się schorzenia. Cholera przez długi czas miała charakter endemiczny i występowała głównie w Indiach oraz regionach Azji Południowo-Wschodniej. Sytuacja zmieniła się na początku XIX wieku, kiedy z Indii, a dokładniej z delty Gangesu, choroba zaczęła rozprzestrzeniać się na inne kontynenty. Od 1817 do 1896 roku na świecie odnotowano pięć dużych pandemii cholery. Szósta pandemia trwała od 1899 do 1923 roku i dotknęła wiele krajów Europy, z licznymi ogniskami epidemii w Rosji, Grecji, Turcji czy w krajach bałkańskich. Rozprzestrzenianiu się cholery sprzyjały złe warunki sanitarne, brak dostępu do czystej wody pitnej i niewiedza dotycząca drogi zakażenia. Dopiero pod koniec XIX wieku, dzięki pracom m.in. Roberta Kocha (który dowiódł, że za rozwój choroby odpowiada przecinkowiec cholery), możliwe stało się skuteczniejsze przeciwdziałanie chorobie.

Cholera – zaraźliwość

Cholera jest chorobą charakteryzująca się dużą zakaźnością i zaraźliwością. Do zakażenia bakterią Vibrio cholerae dochodzi drogą fekalno-oralną. Obecnie, mimo rosnącej świadomości i lepszego zrozumienia schorzenia, problem wciąż pozostaje aktualny — jeszcze w 2023 roku WHO informowało, że na całym świecie 22 kraje nadal borykają się z epidemiami tej choroby. Wg. szacunków, na świecie jest około 1,3-4 milionów osób zakażonych, a rocznie odnotowuje się 21-143 tysiące zgonów z powodu schorzenia. W Polsce zakażenia zdarzają się sporadycznie – w lipcu tego roku, w naszym kraju odnotowano dwa przypadki cholery.

Cholera – przyczyny

Zakażenie przecinkowcem cholery następuje zazwyczaj po spożyciu wody lub żywności skażonych zanieczyszczonymi odchodami. Choroba zwykle rozwija się po zjedzeniu surowych lub niedogotowanych ryb, owoców morza (np. skorupiaków, mięczaków), roślin morskich, a także np. warzyw podlewanych zanieczyszczoną wodą. Choć znacznie rzadziej, możliwe jest też zakażenie poprzez kontakt bezpośredni z osobą chorą lub będącą nosicielem, zwłaszcza w warunkach niskiego poziomu higieny.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/gruzlica-objawy-leczenie-charakterystyka-choroby/

Podatność na zakażenie wzrasta u osób, u których występuje zmniejszone wydzielanie kwasu solnego w żołądku lub przyjmujących preparaty zobojętniające kwas solny. Gastrektomia (czyli usunięcie żołądka), przecięcie włókien nerwu błędnego oraz grupa krwi 0 również zwiększają ryzyko rozwoju oraz cięższego przebiegu choroby.

Cholera – objawy

Według WHO, większość przypadków cholery (ok. 90%) u osób mieszkających w rejonach endemicznych przebiega łagodnie lub bezobjawowo, przez co często choroba nie jest rozpoznawana. Jednak niekiedy, zwłaszcza u turystów z krajów o wysokim standardzie sanitarnym, schorzenie może mieć cięższy przebieg. Symptomy cholery pojawiają się najczęściej w przeciągu 2-3 dni (maksymalnie 5 dni) od momentu zakażenia. Chory cierpi na intensywną biegunkę bez śluzu i krwi, nie ma uczucia parcia na stolec. Niekiedy mogą wystąpić wymioty. Chorobie nie towarzyszy gorączka ani bóle brzucha.

Biegunka o gwałtownym przebiegu sprawia, że organizm szybko się odwadnia – wówczas  występuje wzmożone pragnienie, suchość w gardle i jamie ustnej oraz bezmocz. Chory ma zapadnięte oczy, mało elastyczną skórę, a jego rysy wyostrzają się (wówczas mówimy o tzw. twarzy Hipokratesa). Z upływem czasu mogą wystąpić kurczowe bóle mięśni, niewydolność nerek, zaburzenie rytmu serca oraz uczucie zdezorientowania. Odwodnienie jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem, które może prowadzić nawet do śmierci.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/sprawdz-odpornosc-odre/

Cholera – diagnostyka

Objawy mogące świadczyć o rozwoju cholery powinny być skonsultowane z lekarzem. Do rozpoznania choroby nie wystarczą objawy kliniczne – konieczne są badania diagnostyczne kału. Pomocne bywają również szybkie testy immunochromatograficzne.

Cholera – leczenie

Cholera wymaga natychmiastowej terapii – nieleczona, w ciągu kilkunastu godzin może doprowadzić do zgonu (śmiertelność wśród osób nieleczonych może sięgać 50%, wśród prawidłowo leczonych – ok. 1%). Niezwykle istotne jest doustne uzupełnianie płynów i elektrolitów. W cięższych przypadkach lekarz decyduje o nawadnianiu dożylnym.

Stosowanie antybiotyków ogranicza zdolność przecinkowców do produkcji toksyn, może skrócić nie tylko czas wymagający intensywnego nawadniania i uzupełniania elektrolitów, lecz również okres zaraźliwości chorych.

Cholera – zapobieganie

Aby zapobiec cholerze, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny. Kluczowe znaczenie ma mycie rąk wodą z mydłem, szczególnie po skorzystaniu z toalety i przed jedzeniem. W krajach o podwyższonym ryzyku zachorowalności zaleca się picie tylko przegotowanej lub butelkowanej wody oraz unikanie spożywania surowych/niedogotowanych owoców morza. Warto kierować się zasadą: ugotuj, obierz lub zapomnij o zjedzeniu posiłku.

Dodatkową ochronę zapewnia doustna szczepionka przeciwko cholerze – przyjęcie jej rekomendowane jest szczególnie osobom podróżującym do regionów endemicznych.

Zapobieganie cholerze dodatkowo opiera się na ścisłym przestrzeganiu zasad ograniczających szerzenie się zakażenia. Jednym z kluczowych elementów jest kwarantanna, która w Polsce obowiązuje przez 5 dni od momentu kontaktu z osobą chorą lub podejrzaną o zakażenie przecinkowcem cholery. Równie istotna jest izolacja osób chorych, mająca na celu oddzielenie ich od osób zdrowych aż do czasu wyeliminowania ryzyka przeniesienia zakażenia. Dodatkowo, szczególne znaczenie mają środki ochrony osobistej w przypadku personelu medycznego i opiekuńczego mającego kontakt z chorymi lub osobami podejrzanymi o zakażenie. Odpowiednie procedury, zakładające stosowanie rękawiczek, fartuchów ochronnych czy środków dezynfekujących, stanowią podstawę skutecznej prewencji.