Choroba Dariera – genetyczne zaburzenia rogowacenia w obrębie mieszków włosowych

Choroba Dariera jest uwarunkowanym genetycznie schorzeniem skóry, w którym obserwowane jest zaburzenie rogowacenia w okolicy naskórka, paznokci i błon śluzowych. Zdecydowanie częściej występuje ona u mężczyzn, u których również jej przebieg jest cięższy. Choroba Dariera powoduje nie tylko defekt kosmetyczny, ale znacznie pogarsza jakość życia. O tym, czym dokładnie jest choroba Dariera, jakie są jej przyczyny i objawy oraz w jaki sposób można ją zdiagnozować i leczyć, przeczytasz w poniższym artykule.

Czym jest choroba Dariera?

Choroba Dariera, zwana inaczej rogowaceniem mieszkowym dyskeratotycznym, jest rzadkim, uwarunkowanym genetycznie, schorzeniem skóry. Występuje u 1 na 30000–50000 żywo urodzonych dzieci w krajach europejskich. Choroba charakteryzuje się zaburzeniami rogowacenia skóry w obrębie błon śluzowych, paznokci i naskórka, które widoczne są już w wieku młodzieńczym. U pacjenta zaobserwować można zmiany w postaci drobnych grudek występujących w okolicach łojotokowych skóry. Przyczyną występowania choroby Dariera jest uszkodzenie genu ATP2A2, który w prawidłowych warunkach odpowiada za właściwe przyleganie komórek naskórka. Choroby genetyczne, do których należy choroba Dariera, należą do grupy genodermatoz.

Jakie są przyczyny choroby Dariera?

Choroba Dariera związana jest z uszkodzeniem (mutacją) genu ATP2A2, zlokalizowanego na ramieniu długim chromosomu pary 12. Gen ten koduje białko pompy wapniowej, która znajduje się w siateczce śródplazmatycznej i odpowiada za utrzymanie prawidłowego stężenia jonów wapniowych w komórkach naskórka produkujących keratynę (keratynocyty). Efektem mutacji genu ATP2A2 jest niewłaściwe funkcjonowanie enzymu SERCA2 i powstanie nieprawidłowych połączeń między komórkami skóry. Choroba Dariera jest jedną z najczęstszych schorzeń skóry występujących rodzinnie, a dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący.

W jaki sposób objawia się choroba Dariera?

Choroba Dariera objawia się występowaniem zmian, które mają charakter drobnych, brunatnych grudek w okolicach zgięć i fałdów skórnych. Pierwsze zmiany skórne lokalizują się w okolicy karku. Wykwity mają tendencję do zlewania się i tworzenia większych ognisk chorobowych. Procesem chorobowym mogą być objęte paznokcie, pachy, pachwiny, owłosiona skóra głowy, twarz i okolica środkowa tułowia.

Pacjenci cierpiący z powodu choroby Dariera mogą odczuwać swędzenie i pieczenie skóry. Dolegliwość ujawnia się najczęściej w okresie dojrzewania i charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem. U zdecydowanej większości pacjentów obserwowane są okresy nasilenia choroby, szczególnie latem. Z biegiem czasu ulegają one stabilizacji.

Do czynników wywołujących zaostrzenie choroby zaliczamy:

• promieniowanie słoneczne,
• nadmierną potliwość,
• urazy mechaniczne skóry,
• infekcje bakteryjne skóry,
• infekcję wirusem opryszczki.

W niektórych przypadkach choroby Dariera oprócz zmian skórnych występują zaburzenia rozwojowe, takie jak upośledzenie umysłowe i torbiele kostne. Grudki na skórze często towarzyszą pacjentom przez całe życie. Chorzy cierpiący z powodu dolegliwości są również bardziej narażeni na wirusowe i bakteryjne infekcje skóry.

W jaki sposób można zdiagnozować chorobę Dariera?

Rozpoznanie choroby Dariera ustalane jest na podstawie charakterystycznych objawów oraz typowego obrazu histopatologicznego wycinka skóry pobranego podczas biopsji. W badaniu widoczne są: zwiększenie grubości naskórka, nieprawidłowe rogowacenie oraz utrata łączności między komórkami (akantoliza).

Chorobę Dariera należy różnicować z innymi schorzeniami o podobnych objawach. Należą do nich:

• łojotokowe zapalenie skóry, cechujące się nadmiernym złuszczaniem naskórka,
• pęcherzyca Haileya-Haileya, w której występują zmiany pęcherzykowo-nadżerkowe,
• choroba Grovera, której towarzyszą wykwity grudkowo-pęcherzykowe oraz akantoliza.

W przypadku podejrzenia schorzeń o podłożu genetycznym kluczowe do postawienia prawidłowego rozpoznania jest badanie genetyczne, w którym stwierdza się konkretne mutacje.

W jaki sposób dziedziczona jest choroba Dariera?

Choroba Dariera to schorzenie, które jest dziedziczone w sposób autosomalny dominujący. Oznacza to, że do wystąpienia objawów wystarczy odziedziczenie nieprawidłowej kopii genu od jednego z rodziców. Jeśli rodzic jest chory, to istnieje 50% szans na to, że jego dziecko również będzie chore.

Możliwe jest zachorowanie na chorobę Dariera w wyniku spontanicznej mutacji. Wtedy rodzice są zdrowi, a objawy chorobowe dotyczą wyłącznie dziecka i jest ono pierwszą chorującą osobą w rodzinie.

Jak wygląda leczenie choroby Dariera?

Choroba Dariera wynika z uszkodzeń w DNA, nie można więc jej całkowicie wyleczyć. Istnieje jednak szereg sposobów, by złagodzić jej objawy i poprawić komfort życia chorego. Leczenie bywa trudne i wymaga cierpliwości. Bardzo ważne jest, aby pacjent przestrzegał zasad higieny osobistej i unikał w miarę możliwości czynników, które mogą zaostrzyć objawy. Skórę zmienioną chorobowo należy pielęgnować i nawilżać, wykorzystując łagodne emolienty, oraz trzeba zapobiegać wystąpieniu infekcji bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych. Pacjenci cierpiący z powodu choroby Dariera powinni znajdować się pod stałą opieką lekarza dermatologa, który dobierze odpowiednie dla nich leczenie objawowe.

Jako że choroba Dariera jest dziedziczna, zaleca się skorzystanie z porady genetycznej. Osoba, u której wykryto chorobę Dariera, powinna mieć świadomość, że istnieje prawdopodobieństwo przekazania mutacji potomstwu.

Autor: Marta Szarawarska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. H. Nardin i in., Therapeutic Options for the Treatment of Darier’s Disease: A Comprehensive Review of the Literature,Journal of Cutaneous Medicine & Surgery, 2022, vol. 26(3), s. 280–290.
2. E. Bachar-Wikstrom i in., Darier disease is associated with heart failure: a cross-sectional casecontrol and population based study,Scientific Reports, 2020, nr 10, s. 6886.