11 maja 2023 - Przeczytasz w 4 min

Co może oznaczać podrażnione podniebienie?

Podrażnione podniebienie zazwyczaj jest konsekwencją infekcji (bakteryjnej, grzybiczej, wirusowej) oraz urazów mechanicznych, spowodowanych m.in. przez gorące jedzenie czy zaopatrzenia protetyczne. Podrażnienie podniebienia pojawia się także w przebiegu choroby refluksowej przełyku, zespołu pieczenia jamy ustnej, reakcji nadwrażliwości na leki czy chorób nowotworowych.

podrażnione podniebienie - co oznacza

Podrażnienie podniebienia w grzybicy jamy ustnej

Jedną z częstszych przyczyn podrażnienia podniebienia jest grzybica jamy ustnej. Na ogół infekcja ta wywoływana jest przez drożdżaki, a dokładnie przez gatunek Candida albicans. Stąd też dla jej określenia stosuje się nazwy „kandydoza” czy „drożdżyca”. Grzyby te naturalnie występują w jamie ustnej, ale gdy dojdzie do zachwiania mikroflory jamy ustnej, następuje ich patologiczne namnażanie się. W sposób szczególny na grzybicę jamy ustnej narażone są małe dzieci, jak też dorośli o osłabionej odporności. Do grzybicy predysponują: nieprawidłowa higiena jamy ustnej, cukrzyca, niedoczynność gruczołów ślinowych, przyjmowanie antybiotyków czy przewlekłe drażnienie błony śluzowej jamy ustnej. Zmiany w przebiegu grzybicy mogą mieć różną lokalizację – dziąsła, język, podniebienie, wewnętrzna strona policzków. Mają one postać białych lub biało-czerwonych, niewielkich wykwitów, które przypominają ścięte mleko lub ser twarogowy. Zmiany powodują ból, pieczenie, uczucie suchości i nieprzyjemny smak w ustach. Niekiedy prowadzą do zaburzenia smaku.

Podrażnienie podniebienia w infekcjach bakteryjnych i wirusowych

Do podrażnienia podniebienia dochodzi w przebiegu wirusowego zapalenia jamy ustnej wywołanego przez wirus opryszczki zwyczajnej. Charakterystyczne dla tej choroby jest występowanie zmian pęcherzykowych wewnątrz jamy ustnej, które z czasem pękają, tworząc nadżerki. Objawy mogą rozprzestrzeniać się na gardło lub usta. Opryszczkowemu zapaleniu jamy ustnej towarzyszą: wysoka gorączka, złe samopoczucie, osłabienie organizmu, powiększenie okolicznych węzłów chłonnych, rozdrażnienie, brak apetytu, zaczerwienienie i obrzęk dziąseł, ślinotok.

Podrażnienie podniebienia z wymiotów

Do podrażnienia podniebienia może dojść na skutek częstych wymiotów. Te mogą występować na początku wczesnej ciąży. Są również częste jako efekt uboczny leczenia onkologicznego czy charakterystyczne dla tzw. bulimii, czyli żarłoczności psychicznej. To zaburzenie odżywiania, które charakteryzuje się napadami objadania się, po których występują zachowania kompensacyjne w postaci m.in. prowokowania wymiotów. Bulimii towarzyszy szereg objawów zarówno psychicznych, jak i fizycznych, w tym m.in.: zmęczenie, odwodnienie, zaburzenie równowagi elektrolitowej, niedobory żywieniowe, zgaga, refluks, podrażnienie przełyku i podniebienia. Do tego ostatniego dochodzi z powodu częstego narażenia tkanek na działanie silnie kwasowego (niskiego) pH wymiocin.

Podrażnienie podniebienia w chorobie refluksowej przełyku

Podniebienie podrażnione zostaje w przebiegu choroby refluksowej przełyku. Tzw. refluks polega na nieprawidłowym cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, a niekiedy aż do jamy ustnej. Dochodzi do tego na skutek niesprawności zwieracza dolnego przełyku. Objawami towarzyszącymi chorobie refluksowej są zwłaszcza:

  • nieprzyjemny zapach z ust,
  • uczucie tzw. guli w gardle,
  • kwaśne, gorzkie odbijanie,
  • zgaga – dokuczliwe uczucie pieczenia, palenia za mostkiem,
  • przewlekły kaszel,
  • chrypka,
  • podrażnienie tkanek, w tym podniebienia.

Podrażnienie podniebienia w zespole pieczenia jamy ustnej

Zespół pieczenia jamy ustnej to idiopatyczna choroba charakteryzująca się uczuciem piekącego, palącego lub kłującego bólu w obrębie błon śluzowych jamy ustnej. Objawami towarzyszącymi są często: zaburzenia smaku, uczucie suchości jamy ustnej, uczucie parzenia, mrowienia lub drętwienia. Dolegliwości dotyczą przeważnie końca języka, warg (częściej wargi dolnej), podniebienia, rzadko lokalizują się w obrębie dna jamy ustnej oraz śluzówek policzków. W obrazie klinicznym zespołu pieczenia jamy ustnej stwierdza się dużą częstość nieprawidłowości psychiatrycznych – uczucie niepokoju, depresję, zmienność nastroju, obniżenie jakości snu, przewlekłe zmęczenie. Mimo licznych badań etiologia zespołu pozostaje nieznana. Obecnie sugeruje się głównie podłoże neurologiczne schorzenia.

Podrażnienie podniebienia – afty

Afty to nadżerki lub owrzodzenia błony śluzowej, czyli ubytki błony śluzowej w jamie ustnej. Mogą być pojedyncze lub mnogie, są owalne lub okrągłe, otoczone rąbkiem zapalnym. Zazwyczaj rozwijają się na wargach, policzkach, podniebieniu miękkim i łukach podniebiennych i powodują ich podrażnienie. Przyczyny powstania aft nie zostały do końca poznane, a wśród czynników predysponujących do ich rozwoju wymieniane są m.in.:

  • nieodpowiednia higiena jamy ustnej,
  • uszkodzenia śluzówki (podczas szczotkowania zębów, źle dobrana proteza, podrażnienia powstałe w trakcie zabiegu u dentysty),
  • próchnica,
  • obniżona odporność,
  • stres,
  • skłonności genetyczne i czynniki rodzinne.

Wyróżnia się trzy postaci kliniczne aft:

  • małe afty Mikulicza – bolesne nadżerki wielkości do 10 mm, ustępujące bez pozostawiania blizny po 7–14 dniach;
  • duże afty Suttona – najcięższe i rzadko występujące, bolesne owrzodzenia wielkości 10–20 mm, którym towarzyszą objawy ogólne, takie jak: osłabienie, stany podgorączkowe, trudności w mówieniu, połykaniu,  gojące się z pozostawieniem blizn;
  • afty opryszczkopodobne –bardzo liczne, drobne zmiany (do 1–2 mm), gojące się do 21 dni bez pozostawiania blizn.

W przypadku nawrotowego charakteru aft mówi się o aftozie nawracającej.

Inne przyczyny podrażnienie podniebienia

Powyższe schorzenia nie wyczerpują listy  sytuacji, które mogą wiązać  się z podrażnionym podniebieniem. Wśród innych przyczyn tego stanu wymienia się dodatkowo m.in.:

  • praca głosem i jego nadwyrężenie podczas głośnego lub długiego mówienia/śpiewania (dotyczy to zwłaszcza nauczycieli, wykładowców, śpiewaków, dziennikarzy radiowych i telewizyjnych);
  • choroby dziąseł, zębów, przyzębia (bolące podniebienie obok zębów);
  • schorzenie o charakterze nowotworowym w obrębie jamy ustnej lub krtani;
  • mononukleozę zakaźną (ból gardła i czerwone plamki na podniebieniu miękkim i twardym);
  • zapalenie zatok przynosowych – spływająca po tylnej ścianie gardła wydzielina podrażnia tkanki;
  • zespół Sjögrena – chorobę autoimmunologiczną, w której dochodzi do uszkodzenia ślinianek prowadzącego  do suchości w ustach i podrażnienia podniebienia;
  • źle dopasowane uzupełnienia protetyczne;
  • spożywanie gorących, pikantnych potraw oraz twardych produktów spożywczych;
  • reakcje nadwrażliwości, w tym alergiczne;
  • nikotynowe zapalenie jamy ustnej – wieloletnie trwanie w nałogu nikotynowym może prowadzić do podrażnienia podniebienia, ale i do pogrubienia tkanek w jamie ustnej oraz zaburzenia pracy gruczołów ślinowych;
  • poparzenie termiczne na skutek spożycia gorącego płynu lub pokarmu bądź poparzenie chemiczne w wyniku działania substancji żrącej.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia:

  1. K. Emerich, A. Wal-Adamczak, M. Sobczak, Jama ustna dziecka bez tajemnic, Czelej, Lublin 2015.
  2. R. Górska, Diagnostyka i leczenie chorób błony śluzowej jamy ustnej, Med Tour Press International, Otwock 2011.
  3. P.T. Wysocki, Zespół pieczenia jamy ustnej, „Gastroenterologia Kliniczna” 2017, t. 9, nr 1, s. 7–18.
Powiązane pakiety

Pakiet profilaktyka kobieta
Pakiet zawiera zestaw badań pomocnych w ocenie funkcjonowania wielu narządów i układów. Wynik morfologii wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności, możliwych chorób przewlekłych, niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii i nieprawidłowości w układzie krwionośnym. Uzupełnieniem morfologii jest pomiar stężenia żelaza, czyli pierwiastka istotnego w procesie produkcji krwinek czerwonych, którego niedobory u kobiet wynikają najczęściej z przedłużających się i obfitych krwawień miesięcznych. Badanie stężenia CRP potwierdza lub wyklucza obecność toczącego się w organizmie stanu zapalnego. Za pośrednictwem badań – glukozy i cholesterolu – kontrolowany jest metabolizm węglowodanów i lipidów (tłuszczy). Pomiar stężenia glukozy jest kluczowy w ocenie gospodarki węglowodanowej i diagnostyce podstępnej choroby metabolicznej – cukrzycy. To choroba, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić do groźnych, naczyniowych, neurologicznych i okulistycznych powikłań. Pomiar stężenia cholesterolu całkowitego to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu lub choroby tętnic obwodowych. Kolejne badanie, aktywność enzymu ALT służy ocenie funkcjonowania wątroby, czyli organu, który pełni równocześnie około 200 różnych funkcji, a wśród nich najważniejsze jest produkowanie glukozy, magazynowanie witamin i produkcja czynników krzepnięcia oraz usuwanie groźnych dla życia toksyn. Za pośrednictwem badania stężenia kreatyniny, kontrolowana jest praca nerek. Cennym uzupełnieniem pakietu jest pomiar stężenia TSH, czyli hormonu przysadkowego regulującego pracę tarczycy. Ten niewielki gruczoł zlokalizowany na przedniej części szyi, odpowiada m.in. za tempo metabolizmu, temperaturę i stabilność masy ciała, płodność, ale także psychiczne aspekty zdrowia, a pomiar stężenia TSH stanowi ważny element diagnostyki niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Witamina D to parametr coraz częściej oznaczany w diagnostyce zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. To również uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego, ważny element diagnostyki osteoporozy, rozwijającej się w następstwie wygaszania czynności hormonalnej jajników (menopauzy).

Pakiet profilaktyka mężczyzna
Pakiet zawiera zestaw badań pomocnych w ocenie funkcjonowania wielu narządów i układów. Wynik morfologii wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności, możliwych chorób przewlekłych, niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii i nieprawidłowości w układzie krwionośnym. Badanie stężenia CRP potwierdza lub wyklucza obecność toczącego się w organizmie stanu zapalnego. Za pośrednictwem badań – glukozy i cholesterolu – kontrolowany jest metabolizm węglowodanów i lipidów (tłuszczy). Pomiar stężenia glukozy jest kluczowy w ocenie gospodarki węglowodanowej i diagnostyce podstępnej choroby metabolicznej – cukrzycy. To choroba, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić do groźnych, naczyniowych, neurologicznych i okulistycznych powikłań. Pomiar stężenia cholesterolu całkowitego to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu lub choroby tętnic obwodowych. W ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych przydatne jest także badanie stężenia kwasu moczowego. Pomiar tego metabolitu stosuje się ponadto w diagnostyce dny moczanowej, będącej częstą przyczyną bólu stawów. Kolejne badanie, aktywność enzymu ALT służy ocenie funkcjonowania wątroby, czyli organu, który pełni równocześnie około 200 różnych funkcji, a wśród nich najważniejsze jest produkowanie glukozy, magazynowanie witamin i produkcja czynników krzepnięcia oraz usuwanie groźnych dla życia toksyn. Za pośrednictwem badania stężenia kreatyniny, kontrolowana jest praca nerek. Cennym uzupełnieniem pakietu jest pomiar stężenia TSH, czyli hormonu przysadkowego regulującego pracę tarczycy. Ten niewielki gruczoł zlokalizowany na przedniej części szyi, odpowiada m.in. za tempo metabolizmu, temperaturę i stabilność masy ciała, płodność, ale także psychiczne aspekty zdrowia, a pomiar stężenia TSH stanowi ważny element diagnostyki niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Witamina D to parametr coraz częściej oznaczany w diagnostyce zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. To również uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego, czyli ważny element diagnostyki osteoporozy. To zestaw badań profilaktycznych dobrany przez lekarzy i diagnostów.

E-PAKIET PROFILAKTYCZNY PODSTAWOWY
W pakiecie uwzględniono morfologię krwi - podstawowe badanie oceniające ogólną kondycję organizmu. Badanie wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności organizmu, chorób przewlekłych, możliwych niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii, toczących się infekcji o różnej etiologii czy poważnych chorób hematologicznych. Pomiar stężenia glukozy i poszczególnych składowych lipidogramu pomoże w ocenie Twojego metabolizmu, czyli procesu przemian węglowodanów i lipidów. W ocenie gospodarki węglowodanowej kluczowy jest pomiar stężenia glukozy. Wysokie stężenie glukozy na czczo najczęściej jest wynikiem choroby metabolicznej – cukrzycy, uznanego czynnika ryzyka udaru mózgu. Cukrzyca (szczególnie typu II) jest chorobą podstępną, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić w tym czasie do groźnych, najczęściej naczyniowych powikłań zagrażających zdrowiu i życiu. Pomiar stężenia poszczególnych składowych lipidogramu to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia, w tym udaru mózgu. Cennym uzupełnieniem pakietu jest badanie stężenia CRP. Podwyższone stężenie CRP wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo – naczyniowych, np. miażdżycy której konsekwencją może być udar mózgu. Ponadto CRP to niespecyficzny wskaźnik stanu zapalnego, którego stężenie wzrasta najczęściej w przebiegu infekcji bakteryjnej, po urazach, ale także w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jak reumatoidalne zapalenie stawów i nieswoiste zapalne choroby jelit oraz w chorobach nowotworowych. Doskonałym uzupełnieniem Pakietu profilaktycznego podstawowego są badania umożliwiające: określenie przyczyny anemii (żelazo, ferrytyna, witamina B12, kwas foliowy) - zestaw uzupełniający dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj wykrycie zaburzeń układu odpornościowego (witamina D, IgG) - zestaw uzupełniający dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj wykrycie, monitorowanie przebiegu i leczenia chorób metabolicznych (hemoglobina glikowana, Apo B, lipoproteina a) - zestaw uzupełniający dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj wykrycie niedoboru witamin i minerałów - pakiet dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj   Czas oczekiwania na wyniki e-pakietu w większości laboratoriów wynosi 1 dzień roboczy.* *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.   Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.