22 grudnia 2022 - Przeczytasz w 4 min

Zapalenie jamy ustnej – najważniejsze informacje o wybranych postaciach choroby

Spis treści:

Zapalenie jamy ustnej może być wywołane przez szereg czynników. Może mieć podłoże wirusowe, bakteryjne lub grzybicze. Stan zapalny rozwija się w wyniku działania niektórych leków. Do jego powstania predysponują również urazy mechaniczne, jak drażnienie błony śluzowej źle dobraną protezą.

Zapalenie jamy ustnej – objawy

Mimo że stan zapalny jamy ustnej może być wywołany przez różne czynniki, to wszystkie przypadki mają zbliżony obraz kliniczny. Typowymi objawami zapalenia jamy ustnej są: nieprzyjemny zapach z ust, pieczenie, dyskomfort, a nawet ból, który może być na tyle uciążliwy, że uniemożliwia przyjmowanie pokarmów, a niekiedy nawet płynów. W wyniku toczącego się stanu zapalnego jamy ustnej dochodzi do zmiany zabarwienia błony śluzowej – staje się ona żywoczerwona, pojawiają się obrzęk, tkliwość, zwiększona wrażliwość na różne pokarmy, zwłaszcza pikantne, a niekiedy nawet nadżerki i owrzodzenia. Niektórym rodzajom zapalenia jamy ustnej towarzyszą charakterystyczne dla nich objawy, które ułatwiają postawienie rozpoznania.

Grzybicze zapalenie jamy ustnej

Grzybicze zapalenie jamy ustnej wywołane jest przeważnie przez drożdżaki z rodzaju Candida, w tym gatunek Candida albicans, czyli bielnika białego. W sposób szczególny na nadmierne namnażanie się tych grzybów narażone są osoby o obniżonej odporności, po antybiotykoterapii, w starszym wieku i niemowlęta, osoby niedożywione, zmagające się z chorobami metabolicznymi, niedoczynnością gruczołów ślinowych, po radioterapii. Choroba może mieć charakter ostry lub przewlekły, któremu sprzyjają m.in.: niewłaściwa higiena protez, ciągłe noszenie uzupełnień protetycznych, źle dopasowane, stare protezy. Grzybicze zapalenie w jamie ustnej charakteryzuje się występowaniem na błonie śluzowej białych/kremowych grudek, nalotów o konsystencji zsiadłego mleka. Zbudowane są one ze złuszczonych komórek nabłonkowych, grzybni drożdżaków, komórek układu odpornościowego. Po usunięciu białego nalotu uwidacznia się podkrwawiająca błona śluzowa.

Wirusowe zapalenie jamy ustnej

Stan zapalny w jamie ustnej może mieć podłoże wirusowe. Czynnikiem sprawczym mogą być m.in.: wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV), wirus brodawczaka ludzkiego (HPV), wirus Epsteina-Barr (EBV), cytomegalowirus (CMV). W wirusowym zapaleniu jamy ustnej pojawiają się pęcherze, nierzadko wypełnione płynem surowiczym. W wyniku ich pękania dochodzi do powstania bolesnych nadżerek. U chorych obserwuje się podwyższenie temperatury ciała, a dolegliwości bólowe mogą sięgać nawet do gardła. Szczególnym rodzajem stanu zapalnego jamy ustnej o podłożu wirusowym jest opryszczkowe zapalenie jamy ustnej wywołane przez wirus opryszczki typu 1 (HSV-1). Charakterystyczne pęcherzyki rozwijają się na wargach, po wewnętrznej stronie policzków, w okolicy kątów ust, w gardle. Ich pojawienie się poprzedzone jest gorączką. Choroba ta powstaje w wyniku aktywacji infekcji wirusami bytującymi już w zwojach nerwowych w wyniku spadku odporności gospodarza. Może on zostać wywołany m.in. przemęczeniem, współistnieniem innych chorób, nasłonecznieniem lub wyziębieniem, stresem.

Kontaktowe zapalenie jamy ustnej

Kontaktowe zapalenie jamy ustnej to choroba o podłożu alergicznym. Dochodzi do niej w wyniku nadwrażliwości na określone składniki. Za powstawanie alergii odpowiadać mogą środki przeznaczone do higieny jamy ustnej – pasty do zębów, płyny do płukania ust, nici dentystyczne, elementy protez stomatologicznych. Czynnikami uczulającymi mogą być również: żywność, leki czy dym tytoniowy. Kontaktowe zapalenie jamy ustnej związane jest z typem IV reakcji nadwrażliwości, czyli z nadwrażliwością opóźnioną.

Aftowe zapalenie jamy ustnej

Aftowe zapalenie jamy ustnej, zwane zwyczajowo aftami, przedstawić można jako otwarte owrzodzenie na błonie śluzowej jamy ustnej, języka, warg, z wytworzeniem miejscowego stanu zapalnego. Typowe dla tego rodzaju zapalenia są niewielkich rozmiarów, okrągłe, czerwone nadżerki. Choroba ma charakter nawracający. Do jej powstania predysponują: gorączka, stres, zmiany hormonalne, niedobór witaminy B12, żelaza lub kwasu foliowego, podrażnienia, obniżona odporność. Afty rozwinąć się mogą w wyniku urazu mechanicznego powstałego podczas zabiegów higienizacyjnych czy przypadkowo (lub celowo z powodu autoagresji) w wyniku przygryzienia policzka lub języka. Aftowemu zapaleniu jamy ustnej może towarzyszyć powiększenie okolicznych węzłów chłonnych.

Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej

Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej to choroba o przewlekłym przebiegu z okresami remisji i nawrotów. W przeważającej większości dotyczy kobiet dojrzałych, w piątej, szóstej dekadzie życia. Wrzodziejące zapalenie jamy ustnej to stosunkowo rzadko występująca choroba błony śluzowej o charakterze owrzodzeń i nadżerek. Zmiany mogą pojawić się na błonie śluzowej policzków, dziąseł, na wargach, języku, czy podniebieniu twardym. Sporadycznie w przebiegu choroby dochodzi do zajęcia skóry, błon śluzowych narządów płciowych, spojówek. Głównym podłożem choroby jest reakcja autoimmunologiczna. W badaniach stwierdzane są przeciwciała skierowane przeciwko antygenom jądrowym komórek warstwy podstawnej nabłonka wielowarstwowego płaskiego.

Wysiękowe zapalenie jamy ustnej

Wysiękowe zapalenie jamy ustnej najczęściej obserwowane jest u dzieci w wieku niemowlęcym. Do powstania choroby dochodzi w wyniku przenoszenia do jamy ustnej chorobotwórczych drobnoustrojów poprzez wkładanie nieumytych rąk do buzi. Wysiękowemu zapaleniu jamy ustnej poza typowymi objawami towarzyszą czerwone plamy na śluzówce, które mogą krwawić. Dziecko jest niespokojne i rozdrażnione. Może gorączkować i odmawiać jedzenia. Podczas choroby trzeba zadbać o jego nawodnienie, aby nie dopuścić do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

  1. I. Molenda, Z. Kozłowski, Przewlekłe wrzodziejące zapalenie błony śluzowej jamy ustnej. Opis przypadku, „Dental Forum” 2014, nr 2, s. 107–112.
  2. M. Nowak, Dolegliwości błony śluzowej jamy ustnej najczęściej występujące u dzieci i młodzieży, „Forum Stomatologii Praktycznej” 2019, nr 50. Online: https://www.praktycznastomatologia.pl/artykul/dolegliwosci-blony-sluzowej-jamy-ustnej-najczesciej-wystepujace-u-dzieci-i-mlodziezy [dostęp: 21.10.2022].
  3. M. Szulc, Grzybicze zapalenie jamy ustnej, „Medycyna po Dyplomie” 2020, nr 11. Online: https://podyplomie.pl/medycyna/35398,grzybicze-zapalenie-jamy-ustnej [dostęp: 21.10.2022].

Podobne artykuły

Powiązane pakiety
E-PAKIET PROFILAKTYCZNY PODSTAWOWY
W pakiecie uwzględniono morfologię krwi - podstawowe badanie oceniające ogólną kondycję organizmu. Badanie wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności organizmu, chorób przewlekłych, możliwych niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii, toczących się infekcji o różnej etiologii czy poważnych chorób hematologicznych. Pomiar stężenia glukozy i poszczególnych składowych lipidogramu pomoże w ocenie Twojego metabolizmu, czyli procesu przemian węglowodanów i lipidów. W ocenie gospodarki węglowodanowej kluczowy jest pomiar stężenia glukozy. Wysokie stężenie glukozy na czczo najczęściej jest wynikiem choroby metabolicznej – cukrzycy, uznanego czynnika ryzyka udaru mózgu. Cukrzyca (szczególnie typu II) jest chorobą podstępną, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić w tym czasie do groźnych, najczęściej naczyniowych powikłań zagrażających zdrowiu i życiu. Pomiar stężenia poszczególnych składowych lipidogramu to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia, w tym udaru mózgu. Cennym uzupełnieniem pakietu jest badanie stężenia CRP. Podwyższone stężenie CRP wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo – naczyniowych, np. miażdżycy której konsekwencją może być udar mózgu. Ponadto CRP to niespecyficzny wskaźnik stanu zapalnego, którego stężenie wzrasta najczęściej w przebiegu infekcji bakteryjnej, po urazach, ale także w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jak reumatoidalne zapalenie stawów i nieswoiste zapalne choroby jelit oraz w chorobach nowotworowych. Doskonałym uzupełnieniem Pakietu profilaktycznego podstawowego są badania umożliwiające: określenie przyczyny anemii (żelazo, ferrytyna, witamina B12, kwas foliowy) - zestaw uzupełniający dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj wykrycie zaburzeń układu odpornościowego (witamina D, IgG) - zestaw uzupełniający dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj wykrycie, monitorowanie przebiegu i leczenia chorób metabolicznych (hemoglobina glikowana, Apo B, lipoproteina a) - zestaw uzupełniający dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj wykrycie niedoboru witamin i minerałów - pakiet dostępny w obniżonej cenie - sprawdź tutaj   Czas oczekiwania na wyniki e-pakietu w większości laboratoriów wynosi 1 dzień roboczy.* *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią. Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.
Sprawdź
Pakiet profilaktyka kobieta
Pakiet zawiera zestaw badań pomocnych w ocenie funkcjonowania wielu narządów i układów. Wynik morfologii wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności, możliwych chorób przewlekłych, niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii i nieprawidłowości w układzie krwionośnym. Uzupełnieniem morfologii jest pomiar stężenia żelaza, czyli pierwiastka istotnego w procesie produkcji krwinek czerwonych, którego niedobory u kobiet wynikają najczęściej z przedłużających się i obfitych krwawień miesięcznych. Badanie stężenia CRP potwierdza lub wyklucza obecność toczącego się w organizmie stanu zapalnego. Za pośrednictwem badań – glukozy i cholesterolu – kontrolowany jest metabolizm węglowodanów i lipidów (tłuszczy). Pomiar stężenia glukozy jest kluczowy w ocenie gospodarki węglowodanowej i diagnostyce podstępnej choroby metabolicznej – cukrzycy. To choroba, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić do groźnych, naczyniowych, neurologicznych i okulistycznych powikłań. Pomiar stężenia cholesterolu całkowitego to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu lub choroby tętnic obwodowych. Kolejne badanie, aktywność enzymu ALT służy ocenie funkcjonowania wątroby, czyli organu, który pełni równocześnie około 200 różnych funkcji, a wśród nich najważniejsze jest produkowanie glukozy, magazynowanie witamin i produkcja czynników krzepnięcia oraz usuwanie groźnych dla życia toksyn. Za pośrednictwem badania stężenia kreatyniny, kontrolowana jest praca nerek. Cennym uzupełnieniem pakietu jest pomiar stężenia TSH, czyli hormonu przysadkowego regulującego pracę tarczycy. Ten niewielki gruczoł zlokalizowany na przedniej części szyi, odpowiada m.in. za tempo metabolizmu, temperaturę i stabilność masy ciała, płodność, ale także psychiczne aspekty zdrowia, a pomiar stężenia TSH stanowi ważny element diagnostyki niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Witamina D to parametr coraz częściej oznaczany w diagnostyce zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. To również uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego, ważny element diagnostyki osteoporozy, rozwijającej się w następstwie wygaszania czynności hormonalnej jajników (menopauzy).
Sprawdź
Pakiet profilaktyka mężczyzna
Pakiet zawiera zestaw badań pomocnych w ocenie funkcjonowania wielu narządów i układów. Wynik morfologii wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności, możliwych chorób przewlekłych, niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii i nieprawidłowości w układzie krwionośnym. Badanie stężenia CRP potwierdza lub wyklucza obecność toczącego się w organizmie stanu zapalnego. Za pośrednictwem badań – glukozy i cholesterolu – kontrolowany jest metabolizm węglowodanów i lipidów (tłuszczy). Pomiar stężenia glukozy jest kluczowy w ocenie gospodarki węglowodanowej i diagnostyce podstępnej choroby metabolicznej – cukrzycy. To choroba, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić do groźnych, naczyniowych, neurologicznych i okulistycznych powikłań. Pomiar stężenia cholesterolu całkowitego to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu lub choroby tętnic obwodowych. W ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych przydatne jest także badanie stężenia kwasu moczowego. Pomiar tego metabolitu stosuje się ponadto w diagnostyce dny moczanowej, będącej częstą przyczyną bólu stawów. Kolejne badanie, aktywność enzymu ALT służy ocenie funkcjonowania wątroby, czyli organu, który pełni równocześnie około 200 różnych funkcji, a wśród nich najważniejsze jest produkowanie glukozy, magazynowanie witamin i produkcja czynników krzepnięcia oraz usuwanie groźnych dla życia toksyn. Za pośrednictwem badania stężenia kreatyniny, kontrolowana jest praca nerek. Cennym uzupełnieniem pakietu jest pomiar stężenia TSH, czyli hormonu przysadkowego regulującego pracę tarczycy. Ten niewielki gruczoł zlokalizowany na przedniej części szyi, odpowiada m.in. za tempo metabolizmu, temperaturę i stabilność masy ciała, płodność, ale także psychiczne aspekty zdrowia, a pomiar stężenia TSH stanowi ważny element diagnostyki niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Witamina D to parametr coraz częściej oznaczany w diagnostyce zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. To również uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego, czyli ważny element diagnostyki osteoporozy. To zestaw badań profilaktycznych dobrany przez lekarzy i diagnostów.
Sprawdź

Podobne artykuły