Co pyli w czerwcu? co kwitnie i uczula Cię w czerwcu?

Dla alergików miesiące letnie to czas, w którym notuje się najwyższe stężenia pyłków w powietrzu. Każdy doświadczony chorobą alergik zna dokładnie na pamięć kalendarz pylenia. Osoby, które doświadczyły alergii pierwszy raz muszą poznać szczegóły dotyczące listy uczulających alergenów w powietrzu by wiedzieć czego unikać i jak się przed tym uchronić. Czerwiec uznawany jest za jeden z najtrudniejszych miesięcy w całym roku dla alergików. Zatem, co kwitnie w czerwcu i co najbardziej uczula w czerwcu?

Alergia wziewna – czym jest?

Alergia wziewna (oddechowa) jest powszechnym problemem, wywołanym przez wiele czynników znajdujących się w środowisku zewnętrznym, które powinny być dla naszego organizmu zupełnie nieszkodliwe i obojętne. Alergeny, czyli substancje wywołujące alergię łatwo przedostają się do organizmu prowadząc do nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego i wystąpienia nieprzyjemnych objawów.

Alergia to nic innego jak nieprawidłowa, nadmierna reakcja układu odpornościowego na kontakt z substancjami pochodzącymi ze środowiska zewnętrznego, tzw. alergenami. W dużym uproszczeniu podczas tej patologicznej odpowiedzi tkanek w wyniku kontaktu i oddziaływania z różnymi obcymi cząsteczkami, dochodzi do pobudzenia całego układu odpornościowego, nasilonej reakcji limfocytów, eozynofilii, bazofilii, mastocytów na obecność alergenu oraz wytwarzania swoistych przeciwciał (głównie immunoglobulin klasy E). Związanie przeciwciał z alergenem i komórkami, prowadzi do uwolnienia z nich mediatorów stanu zapalnego, głównie histaminy, która odpowiedzialna jest za burzliwe reakcje organizmu, kojarzone z alergią.

Alergia wziewna – objawy

Pyłki to bardzo niewielkie substancje, które bez większego trudu dostają się do wnętrza organizmu, do oczu, nosa, oskrzeli i całych dróg oddechowych wywołując katar, kaszel, duszności i trudności w oddychaniu.

Do charakterystycznych objawów alergii wziewnej należą:

• wodnisty katar (katar sienny),
• wielokrotne kichanie,
• duszności,
• łzawiące i podrażnione oczy,
• opuchnięte spojówki oczu,
• drapanie w gardle,
• suchy kaszel,
• bóle głowy,
• alergiczny nieżyt nosa,
• ograniczona drożność górnych dróg oddechowych,
• zapalenie spojówek,
• nasilenie atopowego zapalenia skóry,
• atopowa astma pyłkowa,
• obrzęki,
• problemy z koncentracją,
• trudności ze snem,
• zmęczenie.

Przyczyny alergii

Choć alergia często kojarzona jest z okresem dzieciństwa, to jednak może pojawić się w każdym wieku. Nawet jeśli w dorosłym życiu nie odczuwamy objawów alergicznych, to nie oznacza, że nigdy się nie pojawią. W rzeczywistości, liczba zachorowań na alergię u dorosłych rośnie.

Występowanie alergii zależy od dwóch czynników ryzyka. Pierwszym z nich jest genetyka. Jeśli oboje rodzice są alergikami, ryzyko wystąpienia alergii u dziecka wynosi od 60 do 80 procent. W przypadku, gdy tylko jeden rodzic jest alergikiem, ryzyko spada do 40-60 procent. Drugi czynnik to uwarunkowania środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie powietrza, chemia gospodarcza, przetworzona żywność z dodatkami chemicznymi. Te czynniki mają nawet większy wpływ na ryzyko wystąpienia alergii niż geny. Do czynników środowiskowych należą również niezdrowy styl życia, stres, nadmierne wysiłki fizyczne, palenie papierosów, nadużywanie antybiotyków, życie w sterylnym środowisku i ograniczony kontakt z bakteriami.

Współcześnie alergia jest chorobą powszechnie występującą, a liczba chorych na nią stale rośnie od kilku dziesięcioleci. Według szacunków, nawet 40 procent populacji w Polsce może doświadczać objawów alergicznych, z czego część związana jest z alergią wziewną.

Co uczula w czerwcu?

Czerwiec to miesiąc, w którym pylą:

• trawy,
• żyto,
• rzepak,
• zarodniki grzybów mikroskopowych z gatunku Cladosporium oraz Alternaria,
• szczaw,
• babka lancetowata,
• komosa,
• pokrzywa,
• czarny bez,
• sosna,
• dąb,
• lipa,
• platany.

W czerwcu przypada apogeum pylenia traw i pokrzywy. Pyłki traw stanowią najczęstszą przyczynę dolegliwości alergicznych. Pomimo tego, że trawy zaczynają pylić już w kwietniu, w czerwcu stężenie tych alergenów w powietrzu jest najwyższe przez wszystkie 30 dni. Dodatkowo dotyczy to całego naszego kraju. W Polsce mamy około 300 gatunków traw, które pylą od maja do września. Pyłki traw należą do bardzo silnych alergenów i wywołują ostre objawy alergii. W dodatku należą do najczęstszych alergenów, które wywołują reakcje uczuleniowe u ogromnej ilości alergików.

Czerwiec jest również okresem pylenia żyta – zboża, które jest trawą, tylko że uprawną. Z uwagi na fakt, że w Polsce żyto należy do najczęściej uprawianych zbóż, zaleca się omijanie pól i łąk w godzinach porannych oraz późno popołudniowych między 5:00 a 8:00 oraz między 15:00 a 17:00. W tym czasie obserwuje się dwukrotne zwiększenie stężenia tych alergenów w powietrzu.

Podobne zalecenia dotyczą uczulonych na pokrzywę chociaż pod względem statystycznym jest to bardzo rzadka przyczyna alergii. Pokrzywa jest jednak najpopularniejszych chwastem w Polsce. Rośnie praktycznie wszędzie ze względu na swoje niskie potrzeby bytowe. Wobec tego należy nie tylko unikać dotyku pokrzywy i wywołania oparzenia skóry. Omijać powinno się również szerokim łukiem wilgotne lasy, celem uniknięcia wywołania objawów alergicznych za sprawą pyłków krążących w powietrzu.

Większość drzew pyli wczesną wiosną (w marcu, kwietniu i w maju). W czerwcu drzewa pylą zdecydowanie mniej intensywnie. Nie wyklucza to objawów chorobowych, ale mogą być one o wiele mniej zaznaczone i uciążliwe dla alergików. W powietrzu nadal utrzymują się pyłki lipy, czarnego bzu, platanu oraz sosny. Platan klonolistny jest uprawiany jako roślina ozdobna, głównie w parkach i jako drzewa przyuliczne w miastach. Ze wszystkich drzew najbardziej daje się we znaki sosna. Pyłek sosnowy zaczyna się pojawiać w powietrzu w połowie maja, dlatego w czerwcu jego ilość może osiągać wysokie stężenie. Podobnie jak pokrzywa, pyłki sosny stanowią nieliczny odsetek alergii.

Na koniec okresu pylenia drzew przypada czas pojawiania się w powietrzu alergenów chwastów i mniejszych roślin – bylin, typu szczaw, komosa, babka lancetowata itd. Rośliny te można znaleźć głównie na łąkach i polach. W centrum miasta występują o wiele rzadziej, tam też stężenie pyłków tych roślin jest zdecydowanie niższe.

• Szczaw pyli od maja do września, jednak najsilniej pyli w maju i w czerwcu, głównie na terenach poza miastem. To niepozorne warzywo może stać się szczególnie uciążliwe dla alergików nie tylko podczas jego spożywania.
• Co pyli na początku czerwca? Czarny bez zaczyna pylić już w maju, jednakże w czerwcu najwięcej pyłków kumuluje się w czerwcu, głównie w pierwszej połowie miesiąca. Spożywanie czarnego bzu pod postacią naparu, soku, wyciągu lub dżemu może nawet doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego u osób zmagających się z tą alergią.
• Co pyli pod koniec czerwca? Babka zwyczajna występuje w 3 różnych odmianach, które pylą od maja do początku września. Apogeum pylenia babki lancetowatej przypada na przełom czerwca i lipca. Najpowszechniej występuje na nieużytkach rolnych, z dala od aglomeracji miejskich. Ta niepozorna roślina może być współodpowiedzialna za nieznośny katar czy kaszel.
• Na świecie istnieje ponad 1,5 tysiąca gatunków komosy. W Polsce komosa jest jednym z popularnych chwastów. Najbardziej rozpowszechniony jest gatunek nazywany lebiodą (komosa biała). Pyłki komosy mogą wywoływać katar sienny i podrażnienia, zwłaszcza u osób zamieszkujących tereny pozamiejskie. Z uwagi na niewielką ilość pyłków komosy w powietrzu, komosa nie należy do silnych alergenów.

Zarodniki grzybów pleśniowych z gatunku Cladosporium oraz Alternaria występują w środowisku naturalnym oraz w warunkach domowych. Zarodniki pleśni przenoszone są również przez wiatr. Trudno jest uniknąć kontaktu z zarodnikami grzybów ze względu na ich występowanie w każdych warunkach. Dodatkowo słoneczne dni bez opadów deszczu są najbardziej sprzyjające rozwijaniu się grzybów mikroskopowych. Okres pylenia, właściwie zarodnikowania, uzależniony jest od rodzaju grzybów pleśniowych. Grzyby z rodzaju Cladosporium pylą do sierpnia, natomiast grzyby z rodzaju Alternaria mogą wywoływać reakcje alergiczne nawet do września. Wszechobecne zarodniki grzybów pleśniowych mogą znacząco wpłynąć na codzienne funkcjonowanie osoby z alergią.

Alergia – jak sobie z nią radzić?

Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych spowodowanych pyłkami roślin, należy podjąć odpowiednie kroki profilaktyczne. Zaleca się skonsultowanie z lekarzem alergologiem przed sezonem pylenia, aby uzyskać informacje na temat najskuteczniejszych metod ochrony i leczenia. Ważne jest również na bieżąco monitorowanie kalendarza pylenia i unikanie narażenia na pyłki, szczególnie w czasie największego ich stężenia w powietrzu. W przypadku, gdy okres pylenia jest szczególnie intensywny i niebezpieczny dla alergików, warto rozważyć wyjazd w miejsca, gdzie występuje niższe stężenie pyłków, takie jak nadmorskie plaże lub wyższe partie gór.

W czerwcu, osoby cierpiące na alergie powinny rozważyć wyjazd na plażę nadmorską, gdzie wiatr wiejący od strony morza zapewnia powietrze wolne od pyłków. Alternatywnie, można udać się na spacer w wyższe partie gór (powyżej 600 m n.p.m), gdzie stężenie pyłków traw jest jeszcze niskie, co sprawia, że jest to stosunkowo bezpieczne miejsce dla alergików.

Ponadto, istotne jest również, aby przestrzegać zasad higieny osobistej i domowej. Po powrocie do domu warto natychmiast umyć twarz i ręce oraz zmienić ubranie, aby pozbyć się pyłków, które mogły osiąść na skórze i ubraniach. Należy także regularnie wietrzyć pomieszczenia, ale najlepiej zrobić to rano lub wieczorem, gdy stężenie pyłków jest niższe. W mieszkaniu warto zainstalować klimatyzację z filtrem powietrza, który zatrzymuje pyłki lub zastosować oczyszczacze powietrza. Ważne jest także, aby nie wietrzyć samochodu podczas jazdy i nie zapominać o regularnym czyszczeniu tapicerki.

Osoby uczulone na pyłki powinny zapamiętać, że noszenie okularów przeciwsłonecznych (preferowanych z szerokimi zausznikami przy szkłach) jest ważne, ponieważ chroni to oczy przed dostaniem się alergenów do spojówek. Dodatkowo, zaleca się, aby osoby te nakrywały głowę, co pozwoli uniknąć wniesienia pyłków znajdujących się na włosach do domu.

W okresie intensywnego pylenia traw w czerwcu należy unikać przebywania na świeżym powietrzu między godziną 5:00 a 10:00 rano – w tym czasie obserwowane jest najwyższe stężenie pyłków w powietrzu. W takie dni powinno się też ograniczać wysiłek fizyczny na świeżym powietrzu.

Warto zauważyć, że poziom pylenia roślin w różnych regionach kraju jest uzależniony od zmiennych warunków atmosferycznych, więc warto śledzić nie tylko kalendarz pylenia, ale również prognozę pogody. Podczas opadów deszczu i bezpośrednio po nich, powietrze jest wolne od pyłków roślin. Warunki pogodowe w tym temperatura ma również kluczowe znaczenie w ilości pyłków w powietrzu.

Gdy objawy alergii są bardzo dokuczliwe, należy regularnie wykonywać płukanie nosa i zatok oraz pić dużą ilość wody, by przepłukiwać jamę ustną.

Leczenie alergii

Leki doustne lub wziewne mogą być stosowane w łagodnych lub umiarkowanych przypadkach alergii. W cięższych przypadkach konieczne może być zastosowanie różnych kombinacji leków, które dobiera lekarz. Aby udrożnić zatkany nos oraz zmniejszyć obrzęk śluzówki nosa warto sięgnąć po krople do nosa. Uczucie ulgi przyniosą krople do oczu, ułatwiające usuniecie alergenów poprzez wypłukanie. Dodatkowo preparaty te zmniejszają podrażnienie spojówek oraz uczucie swędzenia. Za nieprzyjemne objawy alergii odpowiada w dużej mierze wyrzut histaminy do krwiobiegu. Celem zmniejszenia jej ilości stosuje się leki przeciwhistaminowe.

Odczulanie to skuteczna forma leczenia alergii, która może trwać u niektórych osób nawet kilka lat, ale pozwala pozbyć się alergii na pyłki roślin na długi czas, a nawet na zawsze. Ostatecznie, wybór sposobu leczenia zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta i powinien być ustalony przez lekarza alergologa. Natomiast bezwzględnie do zapamiętania pozostaje kalendarz pylenia.

Autor: Mgr Agnieszka Nowak

Bibliografia:

1. Alergia krzyżowa. Adam J. Sybilski. Medycyna po Dyplomie, kwiecień 2017, s. 48-59.
2. Alergia. Monika Świerczyńska-Krępa. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57548,alergia
3. Alergeny wziewne. Monika Świerczyńska-Krępa. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/57681,alergeny-wziewne
4. Kalendarz pylenia roślin. Piotr Rapiejko. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/62431,kalendarz-pylenia-roslin
5. Ogólne zasady postępowania w chorobach alergicznych w praktyce lekarza rodzinnego. Rey A, Chełmińska M. Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 13. No. 4. 2019.