Alergia wziewna - przyczyny, objawy, badania
Dowiedz się więcej
Co pyli w lipcu? Co może Cię uczulać na wakacjach?
Spis treści:
Mogłoby się wydawać, że najbardziej uciążliwym okresem dla alergików jest wiosna, kiedy kwitną i pylą drzewa. Niestety, miesiące letnie również wiążą się z obecnością w powietrzu alergenów, które mogą powodować dokuczliwe objawy. Co pyli w lipcu? Jak uchronić się przed alergią latem?
Jakie są przyczyny alergii?
Alergia to nadmierna reakcja odpornościowa organizmu na kontakt z niektórymi cząsteczkami, powodująca wystąpienie objawów, które nie pojawiają się u innych.
Cząsteczki wywołujące alergie to alergeny – są to zazwyczaj specyficzne białka obecne w pokarmach, sierści zwierząt lub pyłkach roślin znajdujących się w powietrzu. Do organizmu najczęściej dostają się drogą pokarmową lub oddechową.
Przyczyny występowania alergii są złożone, jednak w dużym stopniu skłonność do występowania reakcji alergicznych jest dziedziczna. Nie jest jednak regułą, że u dziecka rozwinie się ta samą alergia, co u rodzica.
W krajach rozwiniętych częstość występowania alergii wciąż wzrasta. Z jednej strony przyczynia się do tego zanieczyszczenie środowiska i obecność w powietrzu wielu drażniących cząsteczek, a z drugiej strony – nazbyt higieniczny styl życia i sterylizacja otoczenia, co ogranicza naturalny rozwój odporności.
Objawy alergii na pyłki
Gdy mowa o alergii oddechowej, zazwyczaj dotyczy to alergii na pyłki roślin. Okresy kwitnienia i pylenia różnych roślin są różne, często trudne do zauważenia, ponieważ alergenami są pyłki roślin wiatropylnych, a ich kwiaty nie są tak widoczne jak kolorowe kielichy roślin zapylanych przez owady.
Objawy, które można uznać za objawy alergii na pyłki mogą mieć różny charakter:
- nos: wodnista wydzielina, napadowe kichanie, uczucie zatkanego nosa, swędzenie;
- oczy: łzawienie, pieczenie i zaczerwienienie spojówek, swędzenie;
- gardło: drapanie w gardle, podrażnienie, kaszel, duszności;
- skóra: świąd, zaczerwienienie skóry, wysypka.
Jeśli któreś z wymienionych objawów pojawiają się wraz z okresem pylenia roślin i nie łączą się z objawami infekcji (jak podwyższona temperatura), można podejrzewać, że są to objawy alergii. Warto też zwrócić uwagę na okoliczności występowania objawów – w przypadku alergii często będą nasilały się poza domem lub w okolicy łąk i parków.
W określeniu, która konkretnie roślina powoduje występowanie objawów alergicznych, pomocny będzie kalendarz pylenia oraz badania diagnostyczne.
Kalendarz pylenia roślin – do czego służy?
Kalendarz pylenia jest tworzony na podstawie stale prowadzonych pomiarów stężeń pyłków w powietrzu. Dzięki niemu można dowiedzieć się, co aktualnie pyli, a także kiedy można spodziewać się silnego pylenia konkretnego gatunku rośliny.
Kalendarz pylenia umożliwia więc przygotowanie się na okres wzmożonych objawów alergii w różnych częściach kraju. Ze względu na różnice w rozkładzie temperatur w różnych rejonach Polski szczyt pylenia danego gatunku może być przesunięty nawet o 10-14 dni.
Kalendarze pylenia można znaleźć w serwisach internetowych przeznaczonych dla alergików. Informacje o pyleniu podawane są również często w mediach wraz z prognozą pogody.
Co uczula w lipcu?
Alergie w lipcu są wywoływane przez inne alergeny niż w miesiącach wiosennych. Okres pylenia drzew jest już zakończony, a w powietrzu unoszą się przede wszystkim pyłki traw, które mają silne właściwości uczulające oraz mikroskopijne zarodniki grzybów. Co pyli na początku lipca, a co pyli pod koniec lipca? Odpowiedzi można poszukać w kalendarzu pylenia.
Trawy
Pyłki traw są główną przyczyną alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa oraz spojówek w Polsce. Pylenie traw rozpoczyna się już w maju i trwa przez całe lato. Stężenia pyłków w powietrzu osiągają najwyższe wartości pod koniec czerwca i na początku lipca.
W diagnostyce i leczeniu alergii zazwyczaj stosuje się ogólne określenie “trawy”, ponieważ poszczególne gatunki wykazują bardzo duże podobieństwo pod względem budowy pyłku. Trawy zwykle rosną też w wielogatunkowych skupiskach, produkując wielogatunkową mieszankę pyłków.
Gatunkiem traw o największym znaczeniu dla alergologii jest tymotka łąkowa – alergeny pyłku tej rośliny są najlepiej przebadane, dlatego to one są używane do testów diagnostycznych oraz odczulania. Inne gatunki traw, jakie mogą pojawić się w panelach badań alergenów to kostrzewa łąkowa, kupkówka pospolita i wiechlina łąkowa.
Rośliny zielne (chwasty)
Okres letni to czas pylenia roślin zaliczanych do chwastów, obecnych na nieużytkach, przy drogach, na łąkach i pastwiskach. Występują zarówno poza miastem, jak i na terenach miejskich. Najsilniejsze właściwości alergizujące w tej grupie roślin ma bylica. Inne gatunki chwastów nie mają już tak dużego znaczenia alergicznego, ale sama ilość produkowanego przez nie pyłku może wywoływać podrażnienia i objawy zbliżone do objawów alergii.
Jakie chwasty uczulają w lipcu?
- Bylica – alergia na pyłek bylicy jest trzecią pod względem częstości przyczyną objawów alergii oddechowej w Polsce; gatunek ten pospolicie występuje szczególnie na terenach poza miastem i obficie pyli pod koniec lipca. Pyłek bylicy może wywoływać reakcje krzyżowe z innymi alergenami, czego skutkiem mogą być objawy alergiczne po spożyciu selera, jabłka, marchwi czy rumianku.
- Komosa – pyli pod koniec lipca, ale stężenia jej pyłku nie osiągają znacznych wartości; objawy alergiczne mogą się pojawiać szczególnie poza miastem, gdzie roślina częściej występuje.
- Pokrzywa – produkuje bardzo duże ilości pyłku; w miejscach, gdzie występuje w większych skupiskach może powodować katar oraz łzawienie oczu.
- Babka – stężenia pyłku są raczej niskie i rzadko powodują uczulenie.
- Szczaw – najbardziej pyli w lipcu, ale zazwyczaj alergia na pyłek szczawiu współistnieje z innymi alergiami, dlatego trudno jest ocenić jego znaczenie.
Grzyby
Zarodniki mikroskopowych grzybów pleśniowych są obecne w powietrzu praktycznie przez cały rok w ilościach znacznie większych niż pyłki roślinne. Jednak okres letni szczególnie sprzyja ich rozprzestrzenianiu ze względu na wysokie temperatury powietrza i wilgotność gleby. Warunki te są wyjątkowo korzystne dla rozwoju grzybów z rodzaju Alternaria i Cladosporium – są to grzyby pleśniowe o silnych właściwościach alergizujących – stężenia ich zarodników w powietrzu osiągają szczyt w lipcu i sierpniu. Występują na wierzchniej warstwie gleby oraz obumierających resztkach roślin, a także na owocach i warzywach przechowywanych w domu.
Jakie wykonać badania na alergię?
W celu zidentyfikowania alergenu, który wywołuje dolegliwości, warto skonsultować się z lekarzem i wykonać odpowiednie badania.
Podstawą diagnostyki alergii są testy skórne wykonywane w gabinecie alergologa. Podczas badania na skórę nakładane są płatki nasączone ekstraktami z określonych alergenów. Następnie dokonuje się nakłucia skóry w celu wprowadzenia alergenu do organizmu. Powstanie pęcherzyka w miejscu nakłucia świadczy o zajściu reakcji odpornościowej na dany alergen. Ostatecznej interpretacji badania dokonuje lekarz po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu z pacjentem.
Uczulenie można wykryć również wykonując testy alergiczne z krwi. Polegają one na wykryciu w organizmie przeciwciał IgE specyficznych wobec danego alergenu. Przeciwciała IgE powstają po kontakcie z alergenem, ale sama ich obecność – bez objawów klinicznych – nie świadczy jeszcze o alergii. Dlatego też wykonanie badań z krwi warto konsultować z alergologiem.
Dobrym rozwiązaniem w diagnostyce alergii jest test ALEX. Test ALEX umożliwia szeroką diagnostykę alergii na pyłki traw, pyłki drzew, pyłki chwastów, zwierzęta hodowlane i domowe, roztocza spichrzowe i kurzu domowego, owoce, warzywa, orzechy, nasiona, rośliny strączkowe, zboża, przyprawy, jaja, mleko krowie, mięso, ryby, pasożyty ryb, owoce morza, odchody karalucha, jad owadów, lateks, drożdże, pleśnie i pasożyty. Łącznie analizowane jest aż 296 parametrów
Jak uniknąć objawów alergii w lipcu?
Leczenie alergii jest procesem długotrwałym, dlatego walka z alergią w dużej mierze opiera się na łagodzeniu występujących objawów oraz ograniczeniu narażenia na pyłki i zarodniki.
Jeśli więc jesteś narażony na alergie w lipcu, warto się przygotować, aby zminimalizować wystąpienie dokuczliwych objawów:
- zaopatrz się w leki lub inne preparaty łagodzące objawy alergii
- w celu ochrony oczu przed pyleniem używaj okularów
- staraj się regularnie oczyszczać nos, aby usunąć nagromadzone pyłki
- unikaj dotykania twarzy, aby nie wprowadzić do oczu i nosa pyłków osadzonych na skórze
- ogranicz przebywanie na zewnątrz w okresie najsilniejszego pylenia, szczególnie w dni suche i wietrzne, najlepiej wyjść na spacer po deszczu
- po spacerze zmień ubranie i weź prysznic, aby pozbyć się pyłków i zarodników osadzonych na skórze i odzieży
- unikaj miejsc, gdzie może wystąpić większe stężenie uczulających pyłków (tereny wiejskie, łąki) lub zarodników grzybów (wilgotne pomieszczenia, ogrody)
- ogranicz czynności narażające cię na kontakt z alergenami: koszenie trawnika, prace w ogrodzie, przesadzanie kwiatów doniczkowych
- usuń z mieszkania rośliny doniczkowe, nie przechowuj owoców i warzyw poza lodówką
- ogranicz wietrzenie mieszkania w porach wzmożonego pylenia, używaj w domu oczyszczacza powietrza i odkurzacza z filtrem
- dbaj o właściwą wentylację w domu – nie dopuszczaj do powstania wilgoci
Czy alergie oddechowe mogą być groźne?
Alergie na pyłki oraz zarodniki grzybów zazwyczaj nie są niebezpieczne. Najsilniejszy rodzaj reakcji alergicznej – wstrząs anafilaktyczny – najczęściej zdarza się po ekspozycji na jad owadów lub alergeny pokarmowe. W nielicznych przypadkach bardzo silna reakcja alergiczna na alergeny wziewne może powodować duszności.
Alergie oddechowe są uciążliwe i trudne do kontrolowania, ponieważ niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie alergenów w otoczeniu, a ich obecność w powietrzu często jest nieprzewidywalna. Nie należy jednak ich lekceważyć, ponieważ objawy alergii mogą nakładać się na objawy innych przewlekłych chorób, szczególnie w obrębie układu oddechowego, i wpływać niekorzystnie na ich przebieg. W przypadku podejrzenia u siebie alergii – nawet z niewielkimi objawami – warto więc ustalić, na co jesteśmy uczuleni, ponieważ wiedza ta może być przydatna dla polepszenia komfortu życia oraz stanu zdrowia.
Autor: Mgr Marta Filipowska
Bibliografia:
