Czym jest toczeń rumieniowaty krążkowy? Przyczyny, objawy, badania

Toczeń rumieniowaty krążkowy to jedna z postaci choroby autoimmunologicznej, która charakteryzuje się przewlekłym stanem zapalnym skóry. W odróżnieniu od tocznia rumieniowatego układowego, który może wpływać na wiele narządów wewnętrznych, toczeń krążkowy koncentruje się głównie na skórze, prowadząc do powstawania charakterystycznych zmian. W artykule omówimy przyczyny, objawy oraz metody diagnozowania tej choroby.

Czym jest toczeń krążkowy?

Toczeń rumieniowaty krążkowy, DLE (ang. discoid lupus erythematosus) to przewlekła choroba zapalna, która należy do grupy chorób tkanki łącznej. Jego głównym objawem są zmiany skórne, które przybierają formę okrągłych, czerwonych plam z wyraźnymi krawędziami. Zmiany te mogą prowadzić do powstania blizn i przebarwień, a także do znacznego dyskomfortu dla chorych. Toczeń krążkowy jest najczęściej diagnozowany u dorosłych, ale może wystąpić u osób w każdym wieku.

Rodzaje tocznia krążkowego

Toczeń krążkowy można podzielić na dwie główne kategorie:

• Toczeń krążkowy klasyczny – charakteryzuje się obecnością zmian skórnych w postaci okrągłych plam, które mogą występować na twarzy, szyi, głowie oraz innych częściach ciała.
• Toczeń krążkowy podostry – objawia się mniej wyraźnymi zmianami skórnymi, które mogą ustępować i nawracać.

📌 Zobacz również: Toczeń rumieniowaty układowy.

Przyczyny tocznia krążkowego

Dokładne przyczyny rozwoju tocznia krążkowego nie są w pełni poznane, jednakże istnieje wiele czynników, które mogą przyczyniać się do jego wystąpienia. Wśród nich wymienia się:

• Predyspozycje genetyczne – osoby z rodzinną historią chorób autoimmunologicznych są bardziej narażone na rozwój tocznia krążkowego.
• Czynniki środowiskowe – niektóre substancje chemiczne, takie jak rozpuszczalniki organiczne czy leki, mogą wywoływać reakcje immunologiczne prowadzące do rozwoju choroby.
• Ekspozycja na promieniowanie UV – nadmierna ekspozycja na słońce może nasilać objawy tocznia krążkowego i prowadzić do zaostrzenia zmian skórnych.
• Infekcje wirusowe – niektóre wirusy, takie jak wirus Epsteina-Barr, mogą przyczyniać się do rozwoju choroby.
• Czynniki hormonalne – również odgrywają istotną rolę w rozwoju tocznia krążkowego. Kobiety w wieku rozrodczym są znacznie bardziej narażone na tę chorobę, co może być związane z wpływem estrogenów na układ odpornościowy.

Objawy tocznia krążkowego

Objawy tocznia krążkowego bywają różnorodne i uzależnione od konkretnego przypadku. Najbardziej charakterystycznym symptomem są zmiany skórne, które przyjmują formę okrągłych, czerwonych plam. Inne objawy to:

• rumień w kształcie krążka – zmiany są czerwone, lekko wzniesione i mogą pozostawiać blizny;
• nadwrażliwość na światło słoneczne – chorzy często doświadczają nasilenia objawów po ekspozycji na słońce;
• owrzodzenia jamy ustnej – mogą występować w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, co prowadzi do dyskomfortu;
• zmiany w obrębie włosów – toczeń krążkowy może prowadzić do i wypadania i osłabienia włosów.

📌 Przeczytaj także: Jakie są objawy zespołu Sjögrena? Jak go zdiagnozować?

Oprócz objawów skórnych toczeń krążkowy może powodować objawy ogólne. Pacjenci często skarżą się m.in. na przewlekłe zmęczenie oraz bóle w stawach. W niektórych przypadkach występuje też stan podgorączkowy.

Jak rozpoznać toczeń krążkowy?

Rozpoznanie tocznia krążkowego jest procesem wieloetapowym, który wymaga przeprowadzenia dokładnego wywiadu oraz badań diagnostycznych. Lekarz zazwyczaj uwzględnia:

• Wywiad medyczny – zebranie informacji o objawach, historii chorób w rodzinie oraz czynnikach ryzyka.
• Badanie fizykalne – ocenę zmian skórnych oraz innych objawów.
• Dermatoskopię – pomocną w szczegółowym badaniu skóry i wykryciu charakterystycznych cech DLE, takich jak widoczność poszerzonych naczyń krwionośnych i rogowych czopów w porach skóry.
• Badania laboratoryjne – mogą obejmować morfologię krwi, badania immunologiczne oraz ocenę funkcji nerek i wątroby.
• Biopsję skóry – Istotne badanie histopatologiczne ujawniające charakterystyczne zmiany, takie jak: przewlekły naciek limfocytarny w skórze właściwej, zmiany w warstwie podstawnej naskórka i złogi immunologiczne.

W diagnostyce tocznia krążkowego szczególne znaczenie mają badania immunologiczne, które pozwalają na wykrycie obecności autoprzeciwciał przeciwjądrowych (ANA). W przypadku dodatnich wyników lekarz może zlecić dalsze badania w celu potwierdzenia diagnozy.

📌 Poznaj badanie PPJ anty-SS-A – pomocne w diagnostyce tocznia rumieniowatego trzewnego i układowego seronegatywnego oraz zespołu Sjoegrena

Powikłania tocznia krążkowego

Toczeń krążkowy, mimo że dotyczy głównie skóry, może prowadzić do poważnych powikłań. Należą do nich:

• uszkodzenia nerek – do ich niewydolności często prowadzą przewlekłe stany zapalne;
• zaburzenia widzenia – spowodowane zmianami w obrębie oczu;
• choroby sercowo-naczyniowe – wzrost ryzyka u chorych.

Aby zminimalizować ryzyko powikłań, chorzy powinni regularnie konsultować się z lekarzem oraz stosować się do zaleceń dotyczących leczenia. Wczesne wykrycie i odpowiednia terapia mogą znacząco poprawić jakość życia osób z toczniem rumieniowatym krążkowym.

Toczeń krążkowy to poważna choroba autoimmunologiczna, która wymaga starannego podejścia diagnostycznego oraz terapeutycznego. Wiedza na temat przyczyn, objawów oraz diagnostyki jest kluczowa dla skutecznego zarządzania tą chorobą. Współpraca z lekarzem oraz wprowadzenie zdrowych nawyków może znacznie poprawić komfort życia chorych na toczeń krążkowy.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska