Czym jest zespół Crouzona? Jak się objawia?

Zespół Cruzona jest rzadką chorobą genetyczną należącą do zespołów czaszkowo-twarzowych. W przebiegu tego schorzenia dochodzi do przedwczesnego zrastania się szwów czaszki. Istotą zespołu Cruzona jest mutacja genu FGFR2, FGFR3 lub FGFR1. Choroba jest dziedziczona w sposób autosomalny dominujący. O tym, czym dokładnie jest zespół Cruzona, jakie są jego przyczyny i objawy dowiesz się z poniższego artykułu.

Czym jest zespół Crouzona?

Zespół Crouzona, nazywany dyzostozą czaszkowo-mózgową, to zaburzenie genetyczne objawiające się występowaniem licznych wad twarzoczaszki. Choroba cechuje się przedwczesnym zrastaniem się jednego lub więcej szwów czaszkowych, co prowadzi do powstania deformacji czaszki.

Do zespołów czaszkowo twarzowych, oprócz zespołu Crouzona, należą:

• zespół Aperta,
• zespół Saethre-Chotzen,
• zespół Pfeiffera,
• zespół Robertsa.

Dyzostoza czaszkowo-mózgowa może zostać rozpoznana już w trakcie badań prenatalnych. Jeśli lekarz widzi niepokojące objawy, to stanowi to wskazanie do diagnostyki testem genetycznym zespół Crouzona – badanie wybranych mutacji. Znacznie częściej jednak ta choroba jest diagnozowana po porodzie.

Jakie są przyczyny zespołu Crouzona?

Zespół Crouzona najczęściej jest wywołany uszkodzeniem genu FGFR2. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy mutacja dotyczy genu FGFR1 lub FGFR3, wywołując deformacje czaszki. Geny FGFR kodują białka receptorów czynnika wzrostu fibroblastów, czyli komórek tkanki łącznej.

Białko FGFR2 w warunkach prawidłowych sygnalizuje fibroblastom konieczność przekształcenia się do komórek kostnych. Nieprawidłowo działający gen wywołuje przedwczesne kostnienie i zarastanie szwów czaszkowych. Zespół Crouzona dotyczy 16 niemowląt na milion żywo urodzonych dzieci, a przyczyna powstania mutacji jak dotąd nie została poznana [3].

W jaki sposób objawia się zespół Crouzona?

Wygląd osoby cierpiącej z powodu zespołu Crouzona jest bardzo charakterystyczny. Typowe dla tej choroby jest zniekształcenie czaszki na skutek zbyt wczesnego zarastania się szwu wieńcowego i węgłowego.

Do innych objawów choroby Crouzona zaliczamy:

• nieproporcjonalne do wielkości czaszki wysokie czoło,
• wypukły szew strzałkowy,
• zmniejszoną wysokość czaszki,
• zwiększoną szerokość czaszki,
• nos Parrota określany jako ptasi nos,
• nisko osadzone uszy,
• wady wzroku,
• wysokie podniebienie,
• rozszczep wargi i podniebienia,
• nieprawidłowy rozwój kości szczękowej,
• krótką górną wargę,
• skrzywienie przegrody nosowej,
• wytrzeszcz oczu,
• wady zgryzu,
• stłoczone zęby,
• wodogłowie,
• napady padaczkowe,
• niedomykanie ust,
• opóźnienie rozwoju intelektualnego,
• niedosłuch,
• oczopląs,
• ślepotę.

Bardzo niebezpieczne dla dzieci cierpiących z powodu zespołu Crouzona jest nadciśnienie śródczaszkowe. Mózg chorych dzieci ciągle rośnie, a wcześnie zarastające szwy uniemożliwiają powiększanie się czaszki. Nadciśnienie śródczaszkowe nie dotyczy wszystkich dzieci, a pozostałe objawy cechują się różnym nasileniem.

Jak można wykryć zespół Crouzona?

Ustalenie rozpoznania rzadkich chorób genetycznych jest procesem wieloetapowym. Najbardziej charakterystyczną cechą, która nasuwa podejrzenie zespołu Crouzona, jest wytrzeszcz gałek ocznych. Lekarz, widząc taki objaw, kieruje pacjenta na badania genetyczne. W diagnostyce zespołu Crouzona bardzo pomocny jest również wywiad rodzinny. Jeśli jedno z rodziców cierpi z powodu tej choroby, to mogło dojść do jej przekazania dziecku.

Do badań dodatkowych pomocnych w diagnostyce zespołu Crouzona należą:

• tomografia komputerowa głowy,
• prześwietlenie rentgenowskie.

Warto wiedzieć, że zespół Crouzona można podejrzewać już na etapie życia płodowego, wykonując badanie USG. Lekarz, widząc niektóre cechy zespołu i mając świadomość, że jedno z rodziców choruje na zespół Crouzona, może zlecić wykonanie badań prenatalnych. Diagnostyką pacjentów cierpiących z powodu dyzostozy czaszkowo-mózgowej zajmują się pediatrzy i genetycy kliniczni. Ostateczne potwierdzenie rozpoznania możliwe jest tylko wtedy, kiedy badania genetyczne wykażą obecność mutacji FGFR. Wczesne rozpoznanie choroby pozwala na zastosowanie odpowiedniego leczenia, które przyczynia się do poprawy komfortu życia dziecka.

Bardzo ważne jest wczesne zdiagnozowanie choroby Crouzona – od tego właśnie zależy leczenie. Dzieci z zespołem Crouzona mają problemy z połykaniem, oddychaniem i prawidłową wymową. Jest to spowodowanie nieprawidłowym rozwojem czaszki. Odpowiednio wczesna diagnoza, a co za tym idzie wprowadzenie leczenia ortodontycznego i chirurgicznego, jest w stanie skorygować deformacje w obrębie czaszki.

Zespół Crouzona – czy to dziedziczne?

Zespół Crouzona jest dziedziczony w sposób autosomalny dominujący. Oznacza to, że aby pojawiły się cechy kliniczne tego zespołu, konieczne jest odziedziczenie uszkodzonego genu od jednego z rodziców. Jeśli osoba cierpiąca z powodu zespołu Crouzona zdecyduje się na posiadanie dzieci, to istnieje 50% szans na przekazanie choroby potomstwu.

Większość przypadków zespołu Crouzona wynika jednak z mutacji spontanicznych, czyli zmian de novo. Rodzice nie wykazują wtedy cech choroby, ponieważ do uszkodzenia genu FGFR dochodzi na etapie tworzenia się komórek rozrodczych lub podczas pierwszych podziałów zygoty.

Autor: Marta Szarawarska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Bibliografia

1. Shweta Kumari, Satish Kumar Verma et al, Crouzon’s Syndrome with a Dominant Sinus Pericranii Draining Transverse Sinus: Report of a Rare Association and Review of Literature, Pediatric Neurosurgery, 2022;57(3):196–201.
2. Ming-Ming Yuan, Cai Zhang, et al, The diagnosis and treatment of infant Crouzon syndrome with literature review, Asian Journal of Surgery,2022 Jun;45(6):1352–1353.
3. M. Schwartz, S. Kreiborg, et al, First-trimester prenatal diagnosis of Crouzon syndrome, Prenatal Diagnosis, 1996 Feb;16(2):155–8.