Dlaczego występuje biegunka przed okresem?

Biegunka przed okresem lub w jego trakcie to częsta sytuacja. Intensywna biegunka nie tylko stanowi dla kobiety źródło dużego dyskomfortu, ale może zaburzyć przebieg cyklu miesiączkowego. Jej przyczyna związana jest przeważnie ze zmianą stężenia hormonów w organizmie. Sprawdź, dlaczego występuje biegunka przed okresem. Dowiedz się, w jaki sposób łagodzić ten objaw.

Biegunka – co to znaczy?

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia biegunka to objaw polegający na zwiększonej częstotliwości wypróżnień (oddawanie co najmniej 3 luźnych lub wodnistych stolców na dobę) lub zwiększonej ilości stolca (powyżej 200 g w ciągu doby) o  konsystencji płynnej lub półpłynnej.  Potocznie biegunkę nazywa się rozwolnieniem. Stanowi ona częsty objaw chorobowy. Towarzyszy nie tylko zaburzeniom pracy układu pokarmowego (takim jak nieswoiste choroby zapalne jelit, niedokrwienne zapalenie jelit, zespół jelita drażliwego, alergia czy nietolerancja pokarmowa), ale także szeregowi innych nieprawidłowości. Jej pojawienie się nierzadko związane jest z infekcją. Coraz częściej można spotkać doniesienia na temat biegunki przed okresem lub w czasie krwawienia miesiączkowego.

Czy często występuje biegunka przed okresem? Jakie objawy jej towarzyszą?

Biegunka przed okresem pojawia się dość często. Szacuje się, że problem ten dotyczy około 37% kobiet. Biegunce związanej z menstruacją mogą towarzyszyć stan: ogólnego osłabienia, mdłości, kurczowe bóle brzucha i podwyższona temperatura ciała. Do innych objawów typowych dla zespołu napięcia przedmiesiączkowego, PMS (ang. Premenstrual Syndrome), należą m.in.: rozdrażnienie, drażliwość, smutek, płaczliwość, spadek samooceny, nadwrażliwość piersi, wykwity skórne, bóle stawów, bóle głowy, zmęczenie i uczucie zatrzymania wody w organizmie. Natężenie i rodzaj odczuwanych objawów PMS-u mogą być inne u różnych kobiet lecz istotnie zaburzają ich życie osobiste, społeczne czy zawodowe. Wymienione dolegliwości w większości ustępują w momencie rozpoczęcia się miesiączki.

Dlaczego pojawia się biegunka przed okresem?

Biegunka przed okresem stanowi efekt działania hormonów, które pobudzają pracę jelit. Przed okresem dochodzi do wzmożonej aktywności, a nawet nadmiernej produkcji estrogenów, czemu towarzyszy za niski poziom progestagenów w drugiej fazie cyklu. Pierwszy z żeńskich hormonów pobudza organizm do wytwarzania dwóch innych substancji hormonalnych, jakimi są wazopresyna i aldosteron. Podkreśla się ich zdolność do zatrzymywania sodu i wody w organizmie. W konsekwencji dochodzi do pojawienia się uczucia rozpierania brzucha przed miesiączką, wzdęć czy biegunek. Zlokalizowane w układzie trawiennym receptory progesteronu wpływają na działanie jelit – spadek poziomu hormonu powoduje ich kurczenie się i rozluźnianie. Czynnikiem nasilającym intensywność biegunki może być kurczliwość mięśni macicy, która przygotowuje się do oczyszczenia.

Biegunka i mdłości przed okresem należą do objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Jak dotąd nie określono dokładnie przyczyn powodujących powstanie PMS-u. Badacze zwracają jednak uwagę, że towarzyszące mu objawy mogą mieć związek z cyklicznymi zmianami czynności jajników, które prowadzą do wahania stężeń hormonów płciowych. Objawy PMS-u, w tym zaburzenia rytmu wypróżnień, związane są z wpływem estradiolu i progesteronu na układy neuroprzekaźników centralnego układu nerwowego, a zwłaszcza serotoniny. U kobiet z objawami PMS-u stwierdza się obniżone wartości stężeń serotoniny w krwi obwodowej oraz zmniejszony wychwyt serotoniny przez płytki krwi w fazie lutealnej. Z kolei w fazie folikularnej dochodzi do zwiększenia wrażliwości receptorów serotoninowych.

Biegunka w trakcie miesiączki

U kobiet może wystąpić nie tylko biegunka przed okresem, ale także w trakcie krwawienia miesiączkowego. Biegunka podczas miesiączki może towarzyszyć zespołowi bolesnego miesiączkowania. To jedna z częstszych dolegliwości młodych kobiet w okresie rozrodczym. Szacuje się, że zmaga się z nim ponad 50% kobiet. Wymienia się wiele czynników predysponujących do jego powstania. Wśród najważniejszych wymienia się: zaburzenia w ukrwieniu macicy, nadmierną czynność skurczową macicy, wzmożoną syntezę prostaglandyn i nieprawidłowości anatomiczne żeńskiego układu rozrodczego. Choroba może mieć też charakter idiopatyczny, czyli nie mieć uchwytnych przyczyn klinicznych. Do innych dolegliwości związanych z zespołem bolesnego miesiączkowania, poza wspomnianą biegunką, należą również mdłości, zawroty głowy, drżenie rąk, wymioty, zaburzenia snu i ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej.

Biegunka podczas krwawienia miesiączkowego może świadczyć o toczącym się stanie zapalnym przydatków, któremu towarzyszą przeważnie gorączka, osłabienie i silny ból w podbrzuszu. Za biegunkę w czasie miesiączki może odpowiadać również ropień w zatoce Douglasa, czyli zagłębieniu odbytniczo-macicznym, który wywołuje ucisk na odbytnicę. Biegunka przed okresem i w trakcie okresu pojawia się także u kobiet zmagających się z endometriozą. Zmiany hormonalne towarzyszące miesiączce mogą nasilać również przebieg zespołu jelita drażliwego, a tym samym powodować wzrost częstości wypróżnień.

Biegunka a cykl miesiączkowy

Biegunka może zaburzyć cykl miesiączkowy. Jeżeli powoduje opóźnienie okresu, warto wykonać test ciążowy. Przy negatywnym wyniku wskazana jest wizyta u lekarza w celu wyjaśnienia przyczyny tego stanu. Warto wspomnieć, że biegunka osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych, co wiąże się z większym ryzykiem zajścia w ciążę.

Co na biegunkę przez okresem?

Na biegunkę przed okresem warto zastosować naturalne rozwiązania. Właściwości przeciwbiegunkowe wykazują m.in. owoce borówki i koniczyna polna. Pomocny może być napar z rdestu ptasiego czy mniszka lekarskiego. Dolegliwości mogą złagodzić leki o działaniu rozkurczowym i przeciwbiegunkowym (np. wiążące substancje znajdujące się w przewodzie pokarmowym, jak węgiel leczniczy). Konieczne podczas biegunki przed okresem i w czasie okresu jest nawodnienie. Przy silnych biegunkach woda może okazać się niewystarczająca dla utrzymania prawidłowej równowagi elektrolitowej. Wówczas polecane są płyny nawadniające o zwiększonej zawartości elektrolitów. W przypadku biegunki będącej efektem choroby podstawą jest leczenie tego schorzenia.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. W. Krawczyk, E. Rudnicka-Drożak, Zespół napięcia przedmiesiączkowego, „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu” 2011, t. 17, nr 3, s. 145–147.
2. G. Mrugacz, C. Grygoruk, P. Sieczyński i wsp., Etiopatogeneza zespołu bolesnego miesiączkowania, „Developmental Period Medicine” 2013, t. XVII, nr 1, s. 85–89.
3. J. Wasielica-Berger, Ostra biegunka, „Gastroenterologia Kliniczna” 2018, t. 10, nr 1, s. 14–22.