Domowe sposoby na ból gardła – 12 skutecznych metod

Ból gardła to bardzo często występująca przypadłość, pojawiająca się niezależnie od pory roku u osób w każdym wieku. Drapanie w gardle, pieczenie, kłucie, nieprzyjemne uczucie łaskotania – chyba każdy zna to doskonale. Jakie są zatem przyczyny tych dolegliwości? Jakie są domowe sposoby na ból gardła przy przełykaniu, na pieczenie w gardle? Kiedy zgłosić się po pomoc do specjalisty? Na te i inne pytania, znajdziesz odpowiedzi w naszym artykule.

Ból gardła – co warto wiedzieć?

Ból gardła jest objawem niecharakterystycznym i może występować w przebiegu różnych chorób. Pacjent może odczuwać drapanie w gardle, kłucie, pieczenie. Może także dochodzić do zaburzeń połykania (dysfagia), bądź pojawienia się bólu podczas przełykania (odynofagia). Ból gardła może mieć charakter ostry lub przewlekły. 

Ostry ból gardła

Zazwyczaj podłożem ostrego bólu gardła są infekcje o różnej etiologii. Za stany zapalne gardła w większości przypadków odpowiedzialne są wirusy, a wśród nich:

• adenowirusy,
• rinowirusy,
• wirusy grypy,
• wirusy paragrypy,
• koronawirusy.

Ostre zapalenia gardła, chociaż w małym odsetku, może mieć podłoże bakteryjne. Wówczas, zakażenia wywoływane są przez paciorkowce β-hemolizujące grupy A, Streptococcus pneumoniae, Hemophillus influenzae, bakterie atypowe lub inne szczepy.

Diagnostyka różnicowa bakteryjnego i wirusowego zapalenia gardła jest niekiedy trudna, ale niezbędna, aby podjąć właściwe leczenie. Jeśli ból gardła pojawia się w sposób nagły, może być jednym z symptomów chorób wirusowych: rozwijającej się mononukleozy zakaźnej, odry lub ospy wietrznej. Ból gardła o charakterze nagłym, ostrym i kłującym może wystąpić również w sytuacji, w której doszło do zatrzymania ciała obcego w gardle lub przełyku. Podobnie jest, jeśli doszło do termicznego oparzenia jamy ustnej i gardła lub oparzenia spowodowanego środkami chemicznymi. 

Przewlekły ból gardła

Ból gardła jest też skutkiem:

• przewlekłych stanów zapalnych błony śluzowej gardła,
• przewlekłych infekcji,
• przewlekłego zapalenia zatok przynosowych czy migdałków podniebiennych.

Przewlekły nieżyt gardła jest związany głównie z długą ekspozycją na szkodliwe czynniki, takie jak: alkohol, nikotyna, gazy, substancje chemiczne oraz zmiany temperatury. Niekorzystny wpływ mają także przewlekłe stany zapalne zlokalizowane w sąsiadujących rejonach ciała. Drażniąco na błonę śluzową gardła wpływa również refluks żołądkowo-przełykowy czy różnego rodzaju alergie. 

Zmiany nowotworowe

Ból gardła jest objawem, który może pojawić się w przebiegu choroby nowotworowej, na przykład jego przyczyną może być: nowotwór nasady języka, części krtaniowej gardła, krtani, migdałków podniebiennych. Ból gardła spowodowany zmianą nowotworową opisuje się jako: zazwyczaj jednostronny, mogący promieniować do ucha, początkowo o stałym nasileniu, który z czasem narasta. Mogą występować trudności i ból podczas przełykania. 

Neuralgie

Przyczyną bólu gardła może być także neuralgia nerwu językowo-gardłowego. Ból jest zlokalizowany jednostronnie w okolicy nasady języka, podniebienia, migdałków podniebiennych, w głębi przewodu słuchowego albo kąta żuchwy. Ból pojawia się pod wpływem różnych czynników, chociażby przez jedzenie, picie, kaszel. Głównie problem ten pojawia się u osób starszych. 

Naturalne sposoby na bolące gardło

Ból gardła to bez wątpienia nieprzyjemna dolegliwość, wzbudzająca dyskomfort i potrafiąca utrudnić codzienne funkcjonowanie. Poza leczeniem typowo farmakologicznym istnieją domowe sposoby, które pozwalają złagodzić ból. Poznaj część z nich:

1. Miód

Miód jest jednym z popularnych sposobów walki z infekcjami, dzięki bogactwu składników. Ma on właściwości:

• przeciwzapalne,
• nawilżające,
• antybakteryjne,
• działa łagodząco w infekcjach dróg oddechowych,
• wspomaga leczenie kaszlu i bólu gardła.

Zawiera witaminy, takie jak: A, B1, B2, B6, B12, C, kwas foliowy, kwas pantotenowy oraz biotynę. Znajdziemy w nim także cenne składniki mineralne, jak: wapń, magnez, żelazo, potas, sód, fosfor, cynk, jod, miedź, mangan.

Miody w zależności od rodzaju mogą się nieco różnić właściwościami odżywczymi. Dokonując zakupu, należy wybierać miody naturalne, świeże, niepasteryzowane, najlepiej z lokalnych pasiek. Trzeba też pamiętać, że obróbka termiczna niszczy drogocenne właściwości miodu.

Miód nie powinien być podawany do spożycia dzieciom przed ukończeniem 12. miesiąca życia. Miód nie jest jedynym drogocennym produktem pszczelim. Korzystnie na stan zdrowia wpływa też pyłek pszczeli, propolis czy pierzga. 

2. Rumianek 

Rumianek pospolity to jedna z najbardziej znanych roślin leczniczych. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, może też przyspieszać gojenie się ran. W walce z bólem gardła można zastosować napar z rumianku. Jamę ustną i gardło należy płukać, gdy napar przestygnie. Czynność należy powtarzać nawet do 4 razy dziennie. 

3. Szałwia

Szałwia lekarska wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Napar z szałwii może być stosowany jako środek przeznaczony do płukania jamy ustnej lub gardła. Nie należy jednak stosować szałwii w dużych dawkach ani przez długi czas. Jest niewskazana dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią. 

4. Mięta

Mięta pieprzowa zawiera mentol, który wykazuje działanie przeciwbólowe. Dodatkowo mięta ma właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwkaszlowe. Może być stosowana w postaci naparów, a olejek miętowy może być wykorzystany w inhalacji parowej. 

5. Woda z solą

Jeśli nie masz pod ręką ziół, takich jak rumianek, szałwia czy mięta, możesz zrobić płukankę z samej wody z dodatkiem soli. Czynność warto powtórzyć kilkukrotnie w ciągu dnia. Efekt w walce z bólem gardła nie będzie natychmiastowy, ale pomoże to skrócić czas trwania infekcji. Płukania solą nie należy wykonywać przez czas dłuższy niż 2-3 dni.

6. Inhalacje

Skuteczne na ból gardła okazują się też inhalacje. W tym celu można wykorzystać samą gorącą wodę, jednak jeszcze skuteczniejsze są inhalacje z zastosowaniem dodatku olejków eterycznych, np. olejku sosnowego, olejku z drzewa herbacianego, olejku miętowego. Poza nawilżaniem dróg oddechowych, warto zadbać o nawilżenie powietrza w otoczeniu, w którym przebywamy. Suche powietrze działa niekorzystnie na błony śluzowe, prowadząc do ich wysuszenia i tym samym stają się one bardziej podatne na zakażenia. Za optymalną wilgotność w pomieszczeniach, uznaje się wilgotność na poziomie 40-60%. 

7. Odpowiednie nawodnienie

Warto zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, szczególnie jeśli ból gardła towarzyszy infekcjom. Spożycie płynów może łagodzić dyskomfort i uczucie suchości w gardle. Przygotowane napoje nie powinny być zbyt gorące. Dobrym wyborem będzie klasyczna herbata z miodem i cytryną (pamiętaj, aby miód dodać dopiero po przestudzeniu herbaty, aby ,,nie zabić” jego właściwości), zielona herbata, ziołowe napary, a nawet zupy, np. rosół. 

8. Imbir

Imbir działa odkażająco, przeciwzapalnie, bakteriobójczo, a zatem to kolejny naturalny środek, który sprawdzi się idealnie w walce z bólem gardła i objawami przeziębienia. Jak go stosować? Obrany i posiekany lub starty na tarce imbir możesz dodać do herbaty, koktajlu owocowego, jako dodatek do soku. Możesz przygotować napar imbirowy i wzbogacić go o dodatek cytryny, miodu czy goździków.

9. Czosnek 

Czosnek bywa często nazywany naturalnym antybiotykiem. Zawarte w nim związki czynne działają wspomagająco na naturalną odporność organizmu. Jest to świetny dodatek do dań, jeśli odpowiada nam jego smak. Formą ułatwiającą jego spożycie może być mikstura przygotowywana przez nasze babcie, czyli mleko z miodem i czosnkiem.  

10. Siemię lniane

Z siemienia lnianego można przygotować domowy kleik. Zalane wodą nasiona gotuje się na małym ogniu przez około kwadrans. Można je spożywać po przestudzeniu. Całość można wzbogacić o dodatkowe składniki, np. miód, naturalne soki. Tak przygotowane siemię lniane będzie miało działanie powlekające i nawilżające błonę śluzową gardła, zmniejszając tym samym uczucie swędzenia, drapania czy pieczenia. 

11. Ocet jabłkowy

Innym składnikiem, który znajdziesz w swojej kuchni, a może pomóc na ból gardła, jest ocet jabłkowy. Jest on bogaty w witaminy, antyoksydanty, minerały i probiotyczne bakterie. W badaniach potwierdzono, że ma on właściwości przeciwbakteryjne. Można go wykorzystać jako płukankę do gardła, jednakże wcześniej należy pamiętać o jego rozcieńczeniu z wodą, ponieważ nierozcieńczony drażni gardło i błonę śluzową żołądka. 

12. Odpoczynek

Jeśli nie czujesz się zbyt dobrze, warto zadbać o właściwy odpoczynek i odpowiednią ilość snu. Sen korzystnie wpływa na regenerację całego organizmu, zarówno fizyczną, jak i psychiczną. Kojąco na ból gardła może zadziałać wyciszenie się, unikanie zbyt głośnego mówienia czy krzyku. Możesz również spróbować zastosować ciepły kompres na szyję. Metoda ta niekoniecznie wyeliminuje ból gardła, ale taki kompres może złagodzić napięcie, uczucie dyskomfortu w tych okolicach ciała i powodować uczucie rozluźnienia. 

Domowy sposób na chrypkę

Chrypka pojawia się wówczas, gdy nasze struny głosowe drgają w nieprawidłowy sposób. Głos staje się szorstki i matowy. Chrypkę mogą powodować stany zapalne krtani, gardła lub tchawicy. Może się ona pojawiać także u osób, które pracują głosem, czyli u śpiewaków czy nauczycieli. Kolejne przyczyny pojawienia się chrypki to palenie papierosów, refluks żołądkowo-przełykowy, procesy nowotworowe, rzadziej ciała obce. 

Jeżeli chrypka nie jest związana z toczącą się infekcją, trwa przez dłuższy okres czasu i towarzyszą jej dodatkowo inne objawy, należy udać się na wizytę do laryngologa, celem ustalenia jej pochodzenia. Leczenie chrypki jest zależne od przyczyny, która ją wywołała. Warto jednak unikać czynników drażniących, takich jak dym tytoniowy, alkohol, kurz. Należy oszczędzać głos, pić dużo płynów oraz dbać o odpowiednie nawilżenie błony śluzowej dróg oddechowych poprzez stosowanie inhalacji. 

Kiedy domowe sposoby na ból gardła są niewystarczające i należy udać się do lekarza?

Ból gardła jest na tyle powszechnym objawem, że w większości przypadków chorzy próbują sobie radzić z nim na własną rękę. Poza domowymi sposobami istnieje mnóstwo preparatów, które są dostępne bez recepty, zarówno w aptekach czy drogeriach i sklepach. Kiedy jednak powinniśmy zgłosić się po fachową pomoc? Przede wszystkim w sytuacji, gdy domowe metody czy zakupione bez recepty leki są nieskuteczne. Nie należy zwlekać z wizytą w gabinecie lekarskim również wtedy, gdy ból gardła staje się bardziej nasilony, towarzyszą mu dodatkowe symptomy, jak na przykład gorączka, kaszel, osłabienie, duszność. Lekarz po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu i niekiedy, zleceniu dodatkowych badań, ustali przyczynę pojawienia się bólu i dobierze odpowiednie leczenie. 

Leki na ból gardła

Leki stosowane na ból gardła zawierają w swoim składzie substancje o właściwościach antyseptycznych, przeciwzapalnych oraz miejscowo znieczulające. Dostępne są, można rzec, na każdym kroku i wiele z nich nie wymaga posiadania recepty. Leki na gardło występują w formie pastylek i tabletek do ssania, aerozoli i płynów do płukania gardła. Substancje czynne, jakie można znaleźć w tychże preparatach to: salicylan choliny, benzydamina chlorowodorku, flurbiprofen, ketoprofen, chlorchinaldol, chlorheksydyna dichlorowodorku, benzokaina, lidokaina, amylometakrezol, alkohol 2,4 dichlorobenzylowy, chlorek benzalkoniowy, chlorek cetylpirydyny, witamina C, substancje roślinne i olejki eteryczne. 

Mgr Aleksandra Wasilów