Fluoksetyna – co to jest? Działanie i zastosowanie

Fluoksetyna, będąca selektywnym inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), jest stosowana w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych. Sprawdź, na czym polega jej działanie i czy każdy może przyjmować leki z fluoksetyną.

Fluoksetyna – co to jest?

Fluoksetyna to lek przeciwdepresyjny, należący do grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, znanych też jako SSRI (ang. selective serotonin reuptake inhibitor). Lek ten został wprowadzony na rynek pod marką Prozac, ale jest dostępny również pod innymi nazwami handlowymi oraz jako lek generyczny.

Przeczytaj także: Hormon stresu – kortyzol.

Fluoksetyna – działanie

Fluoksetyna działa poprzez zwiększenie stężenia serotoniny w mózgu. Serotonina to neuroprzekaźnik, który odgrywa kluczową rolę w regulacji nastroju, emocji i snu. Mechanizm działania fluoksetyny polega na hamowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny przez neurony, czyli komórki nerwowe, co powoduje zwiększenie jej dostępności w synapsach. Synapsy są miejscem komunikacji błony kończącej jedną komórkę nerwową z błoną komórkową drugiej komórki nerwowej bądź też komórki narządu wykonawczego (np. gruczołu, mięśnia). 

Wskazania do stosowania fluoksetyny 

Fluoksetyna to substancja czynna, stosowana w leczeniu różnych schorzeń. Na liście wskazań do jej przyjmowania znajdują się przede wszystkim:

• Depresja – leczenie epizodów dużej depresji (z ang. major depressive disorder, MDD), której towarzyszą takie objawy, jak: obniżony nastrój, utrata zainteresowania codziennymi czynnościami, zmęczenie, zaburzenia snu, zaburzenia apetytu, myśli samobójcze.
• Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne – charakteryzujące się natrętnymi myślami (obsesje) i przymusowymi czynnościami (kompulsje). Fluoksetyna pomaga zmniejszyć nasilenie tych objawów. 
• Bulimia nervosa – zaburzenie odżywiania, objawiające się napadami objadania się, po których następują próby kompensacji (np. prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających). Fluoksetyna pomaga zmniejszyć liczbę epizodów objadania się i wymiotów.
• Zespół lęku napadowego – charakteryzujący się nawracającymi napadami paniki, które często towarzyszą agorafobii (lękowi przed otwartymi przestrzeniami). Fluoksetyna jest stosowana do zmniejszenia częstości i nasilenia ataków paniki.
• Leczenie uogólnionego zaburzenia lękowego, zaburzenia afektywnego dwubiegunowego czy zespołu napięcia przedmiesiączkowego – zespołu objawów fizycznych i emocjonalnych występujących przed miesiączką, do których należą zwłaszcza drażliwość, zmęczenie, zmiany nastroju.

Fluoksetyna – dawkowanie

Dawkowanie fluoksetyny zależy od wskazań i indywidualnych potrzeb pacjenta i zawsze jest ustalane przez lekarza. Od decyzji lekarza zależy również sposób wycofywania leku u danego pacjenta. Ogólnie przyjęte (orientacyjne) dawki dla różnych schorzeń przedstawiają się następująco:

• Depresja – od dawki 20 mg na dobę, w zależności od reakcji chorego dawkę można stopniowo zwiększać.
• OCD (zaburzenie obsesyjno-kompulsywne) – dawka początkowa zazwyczaj 20 mg dziennie, może być zwiększona do maksymalnie 60 mg na dobę.
• Bulimia nervosa – zalecana dawka to 60 mg na dobę.
• Zaburzenia lękowe – dawka zwykle zaczyna się od 10-20 mg na dobę.

Dowiedz się, na czym polega badanie fenytoiny.

Fluoksetyna – działania niepożądane

Fluoksetyna jest skutecznym lekiem w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych, jednak musi być stosowana pod ścisłym nadzorem lekarza, który dostosuje dawkowanie do indywidualnych potrzeb pacjenta i monitoruje jego reakcję na leczenie. Jak każdy lek fluoksetyna może bowiem powodować skutki uboczne. Najczęściej zgłaszane działania niepożądane to:

• nudności, wymioty, biegunka,
• zawroty głowy, bóle głowy,
• bezsenność lub nadmierna senność,
• suchość w ustach,
• nadwrażliwość (np. świąd, wysypka, pokrzywka, zapalenie naczyń, obrzęk naczynioruchowy),
• wzmożona potliwość,
• zmiany apetytu i masy ciała,
• zaburzenia koncentracji i procesów myślowych,
• niepokój, nerwowość.

Przeciwwskazania do stosowania fluoksetyny

Pacjenci uczuleni na fluoksetynę lub którykolwiek składnik leku powinni unikać jej stosowania. Fluoksetyna może wchodzić w interakcje z innymi lekami, dlatego ważne jest, aby poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach. Szczególną ostrożność należy zachować przy jednoczesnym stosowaniu inhibitorów MAO, leków przeciwpadaczkowych czy leków przeciwzakrzepowych. Fluoksetyna nie powinna być stosowana przez co najmniej 14 dni po zakończeniu terapii inhibitorami MAO; z kolei inhibitory MAO nie powinny być stosowane przez co najmniej 5 tygodni po zakończeniu terapii fluoksetyną. Dodatkowo stosowanie fluoksetyny z innymi lekami zwiększającymi poziom serotoniny (np. tryptanami, innymi SSRI, litem) może zwiększać ryzyko zespołu serotoninowego, który jest potencjalnie zagrażający życiu. Ważne jest wówczas regularne badanie serotoniny, aby sprawdzać poziom tego hormonu w organizmie i szybko reagować na niepożądane jego zmiany.

Sprawdź, kiedy powinno się wykonać badanie kwasu walproinowego.

Fluoksetyna może przenikać przez łożysko i do mleka matki. Decyzja o stosowaniu leków zawierających tę substancję czynną musi być podjęta po dokładnej ocenie ryzyka i korzyści. Pacjenci z ciężką niewydolnością wątroby mogą wymagać modyfikacji dawkowania ze względu na wydłużony okres półtrwania fluoksetyny. U pacjentów z ciężką niewydolnością nerek (klirens kreatyniny <10 ml/min) należy stosować ostrożność. Pacjentom z padaczką należy zlecać fluoksetynę z ostrożnością, zwłaszcza jeśli występuje padaczka niestabilna. Fluoksetyna może zwiększać ryzyko krwawień, dlatego powinna być stosowana z ostrożnością u pacjentów z predyspozycjami do krwawień lub podczas jednoczesnego zażywania leków przeciwzakrzepowych. Fluoksetyna zwiększa niekiedy ciśnienie wewnątrzgałkowe, co jest szczególnie niebezpieczne dla pacjentów z jaskrą.