Fosfolipidy – jaka jest ich rola i za co odpowiadają?

Ostatnimi czasy termin „fosfolipidy” coraz częściej pojawia się w kontekście nowych suplementów diety oraz innych produktów medycznych. Te związki chemiczne w sposób naturalny występują w organizmie oraz pełnią tam niezwykle istotne role. Warto wiedzieć czym dokładnie są fosfolipidy, na czym polega ich funkcja oraz kiedy zalecana jest suplementacja fosfolipidów.

Fosfolipidy – co to jest?

Fosfolipidy to określenie zbiorcze na grupę organicznych substancji chemicznych, które zalicza się do związków tłuszczowych (lipidów). Na poziomie molekularnym fosfolipidy zbudowane są z dwóch cząsteczek kwasów tłuszczowych, cząsteczki określonego alkoholu (najczęściej glicerolu) oraz reszty kwasu fosforanowego. Dokładny podział fosfolipidów wynika z obecności cząsteczek, które budują dany typ omawianego związku. Do reszty kwasu fosforowego, który występuje we wszystkich fosfolipidach mogą zostać przyłączone różne cząsteczki organiczne, jak np. seryna, cholina lub etanoloamina.

Właściwości fosfolipidów

Ze względu na swoją budowę fosfolipidy posiadają specyficzne właściwości – jedna część ich cząsteczek (zawierająca kwasy tłuszczowe) jest hydrofobowa, druga (z resztą kwasu fosforowego) jest hydrofilna. Z definicji, cząsteczki hydrofobowe nie ulegają rozpuszczeniu w wodzie, w przeciwieństwie do cząsteczek hydrofilnych. Zjawisko to nazywane jest amfifilowością i dzięki temu fosfolipidy są w stanie sposób właściwy pełnić swoje funkcje w ludzkim organizmie.

Jakie są funkcje fosfolipidów?

Główną rolą fosfolipidów w organizmie człowieka jest budowa błon komórkowych. Błony komórkowe stanowią naturalne ograniczenie wszystkich komórek zwierzęcych, w tym także komórek tworzących ludzki organizm. Dzięki posiadaniu zarówno właściwości hydrofilnych, jak i hydrofobowych cząsteczki te są w stanie stworzyć tzw. dwuwarstwę lipidową, która skutecznie izoluje wnętrze komórki od otoczenia.

Fosfolipidy zapewniają także płynność błony komórkowej oraz jej półprzepuszczalność, co umożliwia komunikowanie się komórki z otaczającymi ją strukturami oraz wchłanianie określonych substancji chemicznych do jej wnętrza. Za sztywność oraz trwałość błony komórkowej odpowiadają m.in. cząsteczki cholesterolu, które występują pomiędzy cząsteczkami poszczególnych fosfolipidów.

Dodatkowo, w niektórych sytuacjach fosfolipidy mogą zostać rozłożone przez komórkę w celu pozyskania energii. Pochodne fosfolipidów pełnią także funkcję regulującą przebieg określonych procesów wewnątrz komórki. Umożliwiają one także nawilżanie powierzchni w organizmie człowieka narażonych na siły tarcia, takich jak np. powierzchnie stawowe lub pęcherzyki płucne.

Źródła fosfolipidów w diecie

Fosfolipidy obecne w ludzkim organizmie są zarówno produkowane przez określone tkanki, jak i przyswajane wraz z przyswajanym pożywieniem. Największe ilości fosfolipidów znajdują się m.in. w następujących pokarmach:

• Nasiona soi,
• Jaja kurze (przede wszystkim żółtka),
• Owoce morza,
• Różnego typu orzechy,
• Wołowina,
• Wieprzowina,
• Ryby,
• Mięso drobiowe,
• Kiełki pszenicy,
• Szparagi.

Właściwie zbilansowana dieta zaspokaja całkowite dobowe zapotrzebowanie człowieka na fosfolipidy i zazwyczaj nie wymaga dodatkowej suplementacji tych związków organicznych.

Kiedy stosować suplementy diety zwierające fosfolipidy?

Suplementacja fosfolipidów może być zalecana w określonych sytuacjach zdrowotnych. Substancje te wykazują istotne działanie ochronne oraz regeneracyjne dla tkanek wątroby – w związku z tym stosowanie preparatów zwierające fosfolipidy może być korzystne w przypadku, gdy doszło do różnego typu uszkodzeń tego narządu, np. w wyniku zatruć, spożycia toksyn lub też w przebiegu stłuszczenia wątroby.

Niektóre schorzenia, w których zaleca się dodatkową suplementację fosfolipidów to m.in.:

• Poalkoholowe uszkodzenia wątroby,
• Toksyczne uszkodzenia wątroby,
• Polekowe uszkodzenia wątroby,
• Przewlekłe zapalenie wątroby,
• Kamica żółciowa,
• Inne ostre oraz przewlekłe choroby wątroby oraz dróg żółciowych.

Stosowanie suplementów diety, w tym także zawierających fosfolipidy powinno być każdorazowo skonsultowane z lekarzem. W przypadku podejrzenia choroby wątroby należy jak najszybciej udać się do lekarza, jako że nieprawidłowe jej leczenie lub brak przeprowadzenia właściwej diagnostyki może prowadzić do postępu schorzenia oraz rozwoju ciężkich, nieodwracalnych powikłań zdrowotnych.

Źródła

https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=339

https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/phospholipid

https://www.britannica.com/science/phospholipid

https://sciencing.com/primary-functions-phospholipids-7349125.html https://biologydictionary.net/phospholipid/