Gorączka Pontiac – co ją powoduje i jakie objawy jej towarzyszą?

Bakteria Legionella pneumophila to powszechnie występujący patogen, który może wywoływać różne postacie infekcji układu oddechowego – od bezobjawowych zakażeń po groźne zapalenie płuc, zwane chorobą legionistów. Jednak wśród zakażonych większość doświadcza znacznie łagodniejszej odmiany tej choroby, znanej jako gorączka Pontiac. Choć często bywa ona mylona z grypą, to ze względu na specyficzne objawy i przebieg stanowi odrębną jednostkę chorobową, wymagającą odpowiedniej identyfikacji i postępowania.

Czym jest gorączka Pontiac?

Gorączka Pontiac to pozapłucna postać zakażenia bakterią Legionella pneumophila, charakteryzująca się stosunkowo łagodnym przebiegiem i brakiem powikłań. W przeciwieństwie do ciężkiego zapalenia płuc wywoływanego przez ten sam drobnoustrój gorączka Pontiac nie wiąże się z zajęciem płuc i rozwojem zapalenia w obrębie pęcherzyków płucnych. Zamiast tego infekcja ogranicza się do objawów ogólnych, przypominających typowe objawy grypy.

Epidemiologia gorączki Pontiac

Szacuje się, że aż 90% dorosłych ma we krwi przeciwciała świadczące o wcześniejszym kontakcie z bakterią Legionella pneumophila. Oznacza to, że praktycznie każdy z nas mógł doświadczyć gorączki Pontiac, choć niekoniecznie zdawał sobie z tego sprawę. Ta forma legionellozy jest bowiem często nierozpoznawana lub mylona z infekcjami wirusowymi. Epidemie gorączki Pontiac występują stosunkowo rzadko, najczęściej w postaci sporadycznych zachorowań. Dotychczas odnotowano jedynie kilka większych ognisk choroby, m.in. w USA w 1949 roku.

Przyczyny gorączki Pontiac

Główną przyczyną gorączki Pontiac jest zakażenie bakterią Legionella pneumophila. Drobnoustrój ten występuje powszechnie w środowisku naturalnym, takim jak jeziora, rzeki czy termy, a także w instalacjach wodnych budynków, m.in. w kranach, prysznicach, wannach z hydromasażem czy wieżach chłodniczych. Warunki sprzyjające namnażaniu się legionelli to: temperatura wody w zakresie 20–45°C, zastój wody, obecność osadów i bionegatywnych mikroorganizmów. Zakażenie następuje najczęściej przez wdychanie skażonych aerozoli, a nie drogą kontaktową lub pokarmową.

Grupy ryzyka gorączki Pontiac

Choć gorączka Pontiac może dotknąć każdego, to niektóre grupy są bardziej narażone na zachorowanie. Należą do nich:

• osoby powyżej 40. roku życia,
• palacze tytoniu,
• osoby z cukrzycą, chorobami serca lub nerek,
• osoby z obniżoną odpornością, np. z chorobami nowotworowymi,
• mężczyźni (chorują 3 razy częściej niż kobiety).

Warto podkreślić, że w przeciwieństwie do ciężkiej postaci legionellozy, gorączka Pontiac dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych, kobiety i mężczyzn.

Przebieg gorączki Pontiac

Gorączka Pontiac ma łagodny przebieg i zwykle ustępuje samoistnie. Okres wylęgania się choroby jest stosunkowo krótki, wynosi od kilku godzin do 3 dni. Sama infekcja ustępuje w ciągu 2–5 dni, nie pozostawiając żadnych trwałych następstw. Gorączka Pontiac nie wymaga leczenia farmakologicznego, a jedynie postępowania objawowego. Objawy choroby, choć dość uciążliwe, nie prowadzą do powikłań ani zgonów. Wyjątek stanowią rzadkie przypadki, gdy infekcja może spowodować stany zapalne mięśnia sercowego, nerek czy wątroby.

Objawy gorączki Pontiac

Objawy gorączki Pontiac są bardzo zbliżone do objawów grypy. Najczęściej występują:

• gorączka,
• dreszcze,
• trudności w oddychaniu,
• suchy, uporczywy kaszel,
• osłabienie i zmęczenie,
• bóle mięśniowo-stawowe,
• bóle głowy.

Rzadziej mogą pojawić się objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, wymioty czy biegunka.

📌 Dowiedz się, jakie są najczęstsze objawy legionelli.

Diagnostyka gorączki Pontiac

Ze względu na niespecyficzne objawy, rozpoznanie gorączki Pontiac jest dość trudne. Nie ma jednego testu, który mógłby jednoznacznie potwierdzić to rozpoznanie. Najczęściej stosowaną metodą jest wykrywanie w moczu antygenu charakterystycznego dla bakterii Legionella pneumophila. Dowiedz się więcej o teście Legionella pneumophila, antygen. Test nie pozwala na identyfikację wszystkich serowarów (inaczej serotypów) tego drobnoustroju, co może prowadzić do fałszywie ujemnych wyników. Pomocne mogą być również badania serologiczne polegające na identyfikacji przeciwciał sowistych dla bakterii. Poznaj badanie Legionella pneumophila, przeciwciała całkowite (legionelloza).

Różnicowanie z innymi chorobami

Objawy gorączki Pontiac w dużej mierze przypominają objawy grypy lub innych wirusowych infekcji dróg oddechowych. Różnicowanie wymaga zatem wnikliwej analizy objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych. Istotne jest również uwzględnienie wywiadu epidemiologicznego, szczególnie w kontekście potencjalnego narażenia na bakterię Legionella pneumophila. Różnicowanie z innymi chorobami, takimi jak zapalenie płuc czy zapalenie mięśnia sercowego, również może być konieczne w niektórych przypadkach.

Różnice między gorączką Pontiac a chorobą legionistów

Główną różnicą pomiędzy gorączką Pontiac a chorobą legionistów jest umiejscowienie infekcji. O ile w przypadku gorączki Pontiac zakażenie ogranicza się do objawów ogólnych, bez zajęcia płuc, to choroba legionistów jest ciężką postacią zapalenia płuc, wywoływaną przez tę samą bakterię. Choroba legionistów może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet do zgonu, szczególnie u osób starszych lub z obniżoną odpornością. Śmiertelność w tej postaci legionellozy sięga nawet 50% wśród pacjentów wymagających leczenia na oddziałach intensywnej terapii.

Profilaktyka gorączki Pontiac

Zapobieganie gorączce Pontiac opiera się na ograniczeniu rozwoju i rozprzestrzeniania się bakterii Legionella pneumophila w środowisku. Działania profilaktyczne obejmują:

• utrzymywanie wysokiej temperatury wody w instalacjach (powyżej 50°C);
• regularne płukanie nieużywanych kranów;
• czyszczenie i dezynfekcję wież chłodniczych i innych urządzeń wodnych;
• stosowanie odpowiednich biocydów, np. chloru, w basenach i jacuzzi;
• odpowiednie projektowanie i konserwację instalacji wodnych.

Działania te mają na celu eliminację czynników sprzyjających namnażaniu się legionelli, a tym samym zmniejszenie ryzyka narażenia ludzi na kontakt z nią.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska