Halitoza – jakie mogą być przyczyny nieświeżego oddechu?

Nieświeży oddech większości osób kojarzy się z niedostateczną higieną jamy ustnej, paleniem papierosów czy spożywaniem jedzenia o intensywnym zapachu. Jednak za cuchnący oddech odpowiadać może wiele innych czynników, w tym na tle zdrowotnym. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny halitozy i jak ją złagodzić.

Halitoza – co to jest?

Najogólniej mówiąc, halitoza to nieświeży zapach z ust, cuchnący oddech. W piśmiennictwie naukowym spotkać się można z taką klasyfikację halitozy:

• halitoza rzeczywista:
  • fizjologiczna, gdy nieprzyjemny zapach z ust jest naturalnym następstwem np. palenia papierosów, jedzenia czosnku, wypicia alkoholu,
  • patologiczna, gdy cuchnący oddech jest objawem chorobowym;
• pseudohalitoza – oddech pseudocuchnący – urojone przekonanie o posiadaniu nieświeżego oddechu;
• halitofobia – lęk, obawa przed pojawieniem się nieświeżego oddechu.

Halitoza – objawy

Nieprzyjemny zapach z ust to główny przejaw halitozy. Jednak może mu towarzyszyć szereg innych dolegliwości, które zależą od przyczyny powstania cuchnącego oddechu. Wśród częstszych objawów współwystępujących wymienia się:

• kserostomię – suchość w jamie ustnej,
• metaliczny lub gorzki smak w ustach,
• biały lub żółty nalot na języku, szczególnie w tylnej jego części, gdzie mogą gromadzić się bakterie i resztki jedzenia,
• problemy z dziąsłami.

Jakie mogą być przyczyny halitozy?

Istnieje wiele potencjalnych przyczyn nieświeżego oddechu. Najczęściej cuchnący oddech jest wynikiem problemów ze strony jamy ustnej, takich jak:

• niewystarczająca lub nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
• zapalenie dziąseł i przyzębia,
• choroby zębów, takie jak zgorzel miazgi, próchnica,
• przetoki i owrzodzenia,
• zmniejszone wydzielanie śliny,
• grzybica jamy ustnej.

Na halitozę narażone są szczególnie osoby stosujące uzupełnienia protetyczne. Nieprzyjemny zapach z ust może wynikać z porowatości protezy lub gromadzących się pod nią resztek jedzenia. Leki powodujące suchość w ustach lub mające inne działania uboczne również mogą przyczyniać się do halitozy.

Inne przyczyny halitozy to:

• refluks żołądkowo-przełykowy (ze względu na cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku i jamy ustnej);
• choroby wątroby i nerek – mogą wpływać na oddech, ponieważ te narządy są odpowiedzialne za usuwanie toksyn z krwi. Ich zaburzone funkcjonowanie może prowadzić do specyficznego zapachu oddechu;
• choroby nowotworowe górnego odcinka przewodu pokarmowego i układu oddechowego, które przebiegają z obumarciem i rozpadem tkanek, m.in.: rak przełyku, rak żołądka, rak krtani, rak płuca:
• przewlekłe stany zapalne górnego odcinka przewodu pokarmowego i układu oddechowego, m.in.: zapalenie błony śluzowej żołądka (zazwyczaj wynikające z infekcji Helicobacter pylori),zapalenie języka i jamy ustnej, przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekłe zapalenie migdałków, występowanie kamieni migdałkowych, przewlekłe zapalenie zatok przynosowych;
• choroby metaboliczne, np. niekontrolowana cukrzyca, która może prowadzić do ketozy, czyli stanu, gdy organizm zaczyna spalać tłuszcze zamiast glukozy, co prowadzi do powstawania ketonów, mogących powodować owocowy oddech.

Na czym polega diagnostyka halitozy?

Diagnostyka halitozy rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego, którego kluczowym elementem jest organoleptyczna metoda pomiaru halitozy. Badanie to polega na ocenie zapachu łyżki lub plastikowej rurki trzymanej wcześniej przez pacjenta w ustach. Do oceny ich zapachu używa się skali Rosenberga (od 0 – brak zapachu, do 5 – wyjątkowo nieprzyjemny zapach). Z uwagi na subiektywność tej metody, związaną ze stopniem wrażliwości osoby badanej na zapach, lekarz może zalecić pomiar stężenia związków siarki w wydychanym powietrzu. Diagnostyka może zostać rozszerzona o badanie mikrobiologiczne wymazu z jamy ustnej czy chromatografię gazową. Inne testy wykorzystywane w diagnostyce nieprzyjemnego zapachu z ust to m.in.: test inkubacji śliny, reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR-RT), monitorowanie stężenia amoniaku.

Sposoby na halitozę

Leczenie nieświeżego oddechu zależy od jego przyczyn. Oto kilka głównych podejść:

• Podstawowym krokiem jest zwiększenie dbałości o higienę jamy ustnej. Należy regularnie szczotkować zęby, przynajmniej 2 razy dziennie, używając pasty do zębów z fluorem. Ważne jest również codzienne używanie nici dentystycznych oraz czyszczenie języka specjalną skrobaczką lub szczoteczką, co pomaga usunąć bakterie i resztki pokarmowe, które mogą powodować nieprzyjemny zapach. Codzienną higienę warto uzupełniać stosowaniem płynu do jamy ustnej.
• Regularne kontrole u dentysty mogą pomóc w wykrywaniu i leczeniu problemów na początkowym etapie ich zaawansowania. Dodatkowo warto korzystać z profesjonalnych zabiegów higienizacyjnych, które oczyszczą i wzmacniają szkliwo zęba.
• Stosowanie produktów, takich jak płyny do płukania ust, pasty do zębów czy gumy do żucia, z dodatkami antybakteryjnymi (np. cynkiem, chlorheksydyną), które mogą pomóc w zwalczaniu bakterii odpowiedzialnych za nieświeży oddech.
• Odpowiednie nawodnienie organizmu, aby utrzymać właściwy poziom nawilżenia jamy ustnej i stymulować produkcję śliny, która naturalnie pomaga  oczyszcza jamę ustną z bakterii i resztek jedzenia.
• Unikanie pokarmów, które mogą powodować nieświeży oddech. Należą do nich zwłaszcza cebula, czosnek, ostre przyprawy. Dodatkowo warto ograniczyć spożycie kawy i alkoholu, które mogą przyczyniać się do wysychania śluzówek jamy ustnej.
• Można stosować środki zwiększające produkcję śliny, takie jak gumy do żucia bez cukru czy tabletki stymulujące ślinienie. Istnieją także specjalne płyny do płukania ust i żele nawilżające.
• Rzucenie palenia tytoniu lub ograniczenie spożycia alkoholu może znacznie poprawić jakość oddechu, jak również ogólne zdrowie jamy ustnej.

Jeśli przyczyną halitozy są problemy zdrowotne, takie jak infekcje dróg oddechowych, choroby metaboliczne, choroby wątroby, nerek czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ważne jest leczenie choroby podstawowej. Może to wymagać konsultacji z odpowiednimi specjalistami i zastosowania specyficznych terapii.