Kaszaki na głowie – czy są niebezpieczne?

Kaszak to powszechnie stosowanie określenie zmiany skórnej powstałej w wyniku zaczopowania ujścia gruczołu łojowego. Tego typu zmiany najczęściej występują we włosach i zwykle nie są groźne. Warto jednak przyjrzeć im się dokładniej, ponieważ mogą być mylone z łagodnymi nowotworami skóry. Kaszak (łac. athaeroma) to torbiel łojowa rozwijająca się w okolicy ujścia gruczołu łojowego. Kaszaki dzieli się tricholemmalne – gdy wywodzą się z mieszka włosowego oraz epidermalne – powstające naskórkowo poza mieszkiem włosowym. Co zrobić z kaszakiem na głowie?

Kaszaki na głowie we włosach

Najczęściej kaszaki lokalizują się na górnej połowie ciała, zwłaszcza w okolicach bogatych w mieszki włosowe, czyli przede wszystkim we włosach, ale także na szyi i karku, za uchem i na powiekach. W dolnej połowie ciała kaszaki występują rzadziej – pojawiać mogą się w pachwinach, na mosznie i wzgórku łonowym oraz na wargach sromowych u kobiet.

Brak możliwości ujścia sebum wydzielanego przez gruczoły łojowe powoduje stopniowe gromadzenie się złuszczonego naskórka i łoju, co prowadzi do powolnego narastania guzka na powierzchni skóry.

Kaszak na głowie – przyczyny

Jakie są przyczyny powstawania kaszaków?

• Nieodpowiednia higiena osobista,
• stosowanie źle dobranych kosmetyków do skóry – szczególnie szkodliwe są preparaty do twarzy i włosów zawierające oleje i silikony,
• nadmierna ekspozycja na słońce oraz sztuczne promieniowanie UV,
• zaburzenia hormonalne, powodujące nieprawidłową pracę gruczołów łojowych i wynikający z tego trądzik,
• mechaniczne uszkodzenie skóry i mieszka włosowego – np. zadrapanie, blizna,
• stan zapalny skóry lub mieszka włosowego, np. w wyniku wrastających włosków po depilacji,
• zakażenie wirusem HPV.

Torbiele tworzą się bardzo powoli, dlatego często trudno jest powiązać zauważenie zmiany skórnej z przyczyną.

Występowanie kaszaków, szczególnie mnogich, może mieć podłoże genetyczne i występować rodzinnie.

Jak wyglądają kaszaki?

Ocenia się, że kaszaki pojawiają się u 5-10 procent społeczeństwa – dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet. Zwykle pojawiają się pomiędzy 30. a 40. rokiem życia, choć często rozwijają się już w okresie dojrzewania.

Kaszaki mogą występować pojedynczo lub w skupiskach. Osiągają wielkość od kilku milimetrów do kilku centymetrów.

Kaszak ma zwykle postać wypukłego guzka pokrytego skórą, nie odróżniającego się zabarwieniem od skóry sąsiadującej. Często na czubku obecna jest charakterystyczna czarna kropka, będąca ujściem zatkanego mieszka włosowego.

Kaszak w dotyku jest miękki i niebolesny, daje się przesuwać względem podłoża. Zgromadzona wewnątrz torbieli masa może być płynna lub półpłynna. Po przerwaniu ciągłości kaszaka ujawnia się treść o serowatej konsystencji i nieprzyjemnym zapachu.  

Kaszak na głowie – czy jest niebezpieczny?

Typowy kaszak jest łagodną zmianą skórną, nie mającą żadnych poważnych następstw poza względami estetycznymi. Niewielkie zmiany mogą nawet zanikać samoistnie.

Ze względu na umiejscowienie niektóre torbiele łatwo jednak ulegają podrażnieniom i uszkodzeniom – szczególnie takie jak kaszak na głowie – we włosach lub za uchem, np. podczas czesania czy zakładania okularów. Przypadkowe podrażnienie może powodować przerwanie ciągłości skóry i rozwój stanu zapalnego oraz zakażenie bakteryjne. Pojawia się wówczas zaczerwienienie i ból w okolicy zmiany. Taka sytuacja powinna skłonić do wizyty u lekarza.

Kaszaki – szczególnie te osiągające rozmiary powyżej 5 cm – powinny być zbadane przez lekarza, ponieważ podobnie manifestują się niektóre łagodne stany nowotworowe skóry: tłuszczaki i nerwiaki. W celu szczegółowej oceny podejrzanej zmiany skórnej można wykonać badanie USG oraz – dla ostatecznej diagnozy – biopsję z badaniem histopatologicznym.

Podobnie do kaszaka może wyglądać ropień skóry – zmiana powstająca w wyniku zakażenia bakteryjnego lub prosak – drobne białawe grudki, występujące głównie na twarzy.

Kaszak na głowie – leczenie

Każda nowo pojawiająca się zmiana na skórze powinna zostać skonsultowana z lekarzem. Lekarzem właściwym do diagnozowania zmian skórnych jest dermatolog. W pierwszej kolejności można też udać się do lekarza rodzinnego, który pokieruje do odpowiedniego specjalisty. Dermatolog bada skórę za pomocą dermatoskopu i w razie potrzeby może skierować pacjenta do chirurga, który usunie niepokojące guzki oraz zleci badanie histopatologiczne pod kątem nowotworu.

Wycinanie kaszaków na głowie wykazujących atypowe cechy (wielkość, stan zapalny) podlega refundacji NFZ. Jest to jedyna metoda pozwalająca zapobiegać nawrotom torbieli, ponieważ chirurgicznemu usunięciu ulega całość zmiany.

Zabieg usunięcia kaszaka zwykle wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, jednoetapowo. W przypadku zmian zapalnych konieczne są dwa zabiegi. Podczas pierwszego dokonuje się otwarcia torbieli i usunięcia ropnej treści. Kolejny zabieg po kilku dniach polega na wycięciu pozostałości skórnej po kaszaku. Lekarz może też zlecić antybiotykoterapię. W przypadku większych zmian dodatkowo może być konieczna plastyka skóry i założenie szwów. Zabieg zwykle pozostawia bliznę.

Sprawdź także: https://diag.pl/pacjent/qa/pryszcze-na-ramionach-przyczyny/

Inne metody usuwania kaszaków to zabiegi z dziedziny medycyny estetycznej – laseroterapia (wypalanie zmiany laserem) oraz krioterapia (wymrażanie ciekłym azotem). Mogą być stosowane jedynie w przypadku niewielkich zmian bez cech stanu zapalnego. Obydwa rodzaje zabiegów przeprowadzane są szybko i bezboleśnie. Korzystne jest to, że nie pozostawiają blizn, a jeśli tak – to bardzo niewielkie. Wadą usuwania kaszaków w gabinecie medycyny estetycznej jest brak możliwości pobrania materiału do badania histopatologicznego. Po lasero- lub krioterapii nie zostanie też zlecony antybiotyk w razie wystąpienia infekcji.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/tradzik-hormonalny-objawy-leczenie-przyczyny/

Domowe sposoby na kaszaki

Jak już wspomniano, niewielkie kaszaki mogą zanikać niezauważalnie bez żadnych powikłań. Mogą też pęknąć w wyniku przypadkowego urazu i samoistnie się oczyścić oraz zagoić. W przypadku naruszenia ciągłości większych zmian skórnych należy unikać dalszego podrażniania rany i skonsultować się z lekarzem.

Nie powinno się samodzielnie próbować nakłuwać ani wyciskać kaszaków. Takie domowe próby usunięcia zmian skórnych bez zapewnionej sterylności mogą skończyć się powstaniem rany i zakażeniem bakteryjnym, które będzie wymagało leczenia antybiotykiem, a w dalszej konsekwencji – nieestetyczną blizną.

Jedyne zabiegi na kaszaki, jakie można przeprowadzać samodzielnie to odpowiednia higiena skóry. Szczególnie dotyczy to osób z tendencją do powstawania kaszaków. Ważne jest odpowiednie oczyszczanie skóry, regularnie wykonywanie peelingów złuszczających zrogowaciały naskórek oraz unikanie kosmetyków zawierających składniki zatykające pory.

Można wspomagać się aptecznymi maściami, które zmiękczają zmiany skórne i udrażniają ujścia gruczołów. Przed zastosowaniem takiego preparatu warto skonsultować kurację z dermatologiem lub farmaceutą. Pomocne mogą też być okłady z naparu ze skrzypu polnego o działaniu wysuszającym i ściągającym.