Kolka jelitowa – przyczyny, objawy i diagnostyka

Kolka jelitowa jest dolegliwością, która dotyczy najczęściej niemowląt. Występuje nawet u co piątego malucha. Mimo iż ma charakter łagodny, może istotnie wpływać na jakość życia dziecka i jego rodziców przez pierwsze kilka miesięcy. Niekiedy kolka jelitowa występuje także u osób dorosłych. Sprawdź, jak może się objawiać i co bywa jej przyczyną.

Kolka jelitowa – co to jest?

Kolką jelitową określa się umiarkowane lub silne bóle brzucha o charakterze skurczowym albo kłującym. Charakterystycznym jej objawem jest zmniejszenie dolegliwości podczas podciągania kolan do brzucha. Kolka jelitowa występuje najczęściej u niemowląt, ale może dotknąć również osobę dorosłą.

Kolka jelitowa u niemowląt

Kolka występuje u około 20% niemowląt. Pierwsze dolegliwości pojawiają się już około 2.–3. tygodnia życia, osiągają największe natężenie w wieku około 6 tygodni i zwykle ustępują w 3.–4. miesiącu życia. Nieutulony płacz dziecka podczas ataku kolki jest powodem silnego stresu rodziców, którzy zwykle poszukują pomocy u pediatry. Przyczyny występowania dolegliwości nie są do końca poznane. Eksperci uważają, że kolka jelitowa u niemowląt może być konsekwencją niedojrzałości układu nerwowego lub nadwrażliwości na czynniki środowiskowe. Do innych czynników, które mogą mieć wpływ na jej występowanie, należą:

• alergia pokarmowa u dziecka,
• refluks żołądkowo-przełykowy,
• nieprawidłowa technika karmienia,
• palenie tytoniu przez rodziców,
• napięta atmosfera w rodzinie,
• niepokój rodziców.

Co istotne, kolka jelitowa u niemowlęcia ma charakter łagodny i mija samoistnie w pierwszych miesiącach życia dziecka. Konieczna jest jednak wizyta u lekarza i wykluczenie przez niego innych przyczyn bólu brzucha u dziecka.

Kolka jelitowa u dorosłych

Silny, skurczowy ból brzucha u dorosłych występuje w przypadku nagłego, mocnego skurczu jelit, często w związku z nagromadzeniem nadmiernej ilości gazu w jelitach. Zwykle umiejscawia się po jednej stronie brzucha. Za potencjalne przyczyny kolki jelitowej uznaje się: nieprawidłową dietę (ciężkostrawną i bogatą w produkty wzdymające), alergie i nietolerancje pokarmowe oraz niektóre schorzenia przewodu pokarmowego, w tym zaparcia, nowotwory i uchyłkowatość jelita grubego. Kolka jelitowa w ciąży może być również spowodowana uciskiem powiększającej się macicy na narządy jamy brzusznej. Ból brzucha po lewej stronie, zlokalizowany w okolicy podżebrowej, może wystąpić w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego. Nie jest on groźny, a kolka mija samoistnie po chwili odpoczynku.

Jak objawia się kolka jelitowa?

Kolka jelitowa u niemowląt objawia się przede wszystkim nieukojonym płaczem i krzykiem. Podczas napadu dziecko może napinać mięśnie brzucha i podkulać nóżki. Osoby dorosłe zgłaszają najczęściej występowanie nagłego napadu kłującego lub skurczowego bólu brzucha. Często towarzyszą mu: uczucie wzdęcia, nadmierne gazy, nudności lub wymioty oraz biegunka.

Gdzie boli kolka jelitowa?

Kolka jelitowa może dawać dolegliwości bólowe w każdej okolicy jamy brzusznej, najczęściej lokalizuje się jednak po stronie lewej. Po prawej stronie może imitować kolkę żółciową, która występuje m.in. u pacjentów z kamicą pęcherzyka żółciowego. W przypadku bólu podbrzusza i okolicy lędźwiowej konieczne jest różnicowanie kolki jelitowej z kolką nerkową.

Ile trwa napad kolki jelitowej?

Napad kolki jelitowej u osób dorosłych trwa zwykle kilkanaście minut. U niemowląt ataki są na ogół dłuższe, nawet kilkugodzinne. Dolegliwości ustępują samoistnie.

Jak odróżnić kolkę od bólu brzucha u niemowlaka?

Kolka jelitowa u niemowlęcia jest łagodnym zaburzeniem, należy jednak wykluczyć inne przyczyny bólu brzucha u malucha. Rozpoznanie kolki jest zwykle możliwe na podstawie typowych objawów i badania fizykalnego, w trakcie którego nie stwierdza się nieprawidłowości. Podczas wizyty w gabinecie lekarskim pediatra zapyta Cię o częstość występowania dolegliwości u malucha, okoliczności ich pojawiania się, schemat karmienia i obecność innych symptomów (np. gorączki, wymiotów czy biegunki). Jeżeli lekarz stwierdzi odchylenia podczas badania (w tym tkliwość brzucha dziecka, zbyt niską masę ciała w stosunku do wieku, cechy odwodnienia), prawdopodobnie skieruje dziecko do szpitala.

Jak pozbyć się kolki jelitowej?

U dzieci karmionych piersią czas trwania napadu kolki bywa krótszy, jeśli matka wprowadzi dietę hipoalergiczną. Wskazana jest wówczas eliminacja z jadłospisu produktów mlecznych, jaj, pszenicy, orzechów, soi i ryb. U dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym poprawę uzyskuje się niekiedy po zmianie mleka. Zaleca się również ograniczenie bodźców w czasie karmienia malucha (karmienie w cichym miejscu i przy zgaszonym świetle), delikatne kołysanie i masaż brzuszka niemowlęcia.

U osób dorosłych leczenie kolki jelitowej opiera się na stosowaniu leków rozkurczowych (rozluźniających mięśnie gładkie, m.in. w jelitach) i na modyfikacji diety. Wskazane jest unikanie pokarmów wywołujących objawy, rezygnacja z ciężkostrawnych i wzdymających posiłków oraz regularne picie wody. Pamiętaj, że ból brzucha może również świadczyć o chorobie. Jeżeli zmagasz się z nawracającą kolką jelitową, zgłoś się do lekarza i wykonaj badania, w tym pakiet badań brzusznych.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. Banks J., Rouster A., Chee J., Colic, „StatPearls”, 2022, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK518962/.
2. Muller-Lissner S. i in., Functional Abdominal Cramping Pain, „Journal of Clinical Gastroenterology”, 2022, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9553264/.