Kurza ślepota – przyczyny, objawy i metody zapobiegania

Kurza ślepota, zwana również ślepotą zmierzchową, to wada wzroku polegająca na utrudnionym widzeniu przy słabym oświetleniu. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny kurzej ślepoty i w jaki sposób ograniczyć ryzyko powstawania tej choroby. Dowiedz się, na podstawie jakich badań lekarz stawia jej rozpoznanie.

Co to jest kurza ślepota? Przyczyny choroby 

Kurza ślepota to wada wzroku, która charakteryzuje się zaburzeniem zdolności widzenia w warunkach słabego oświetlenia oraz w ciemności. Ślepota zmierzchowa jest zarówno odrębną jednostką chorobową, jak i wpisuje się w obraz kliniczny innych schorzeń. 

Kurza ślepota związana jest z uszkodzeniem pręcików. To rodzaj komórek (komórki wzrokowe), który warunkuje odbiór wrażeń wzrokowych. Pręciki odpowiadają za czarno-białe widzenie w gorszym oświetleniu. Umiejscowione są w głównej mierze na obrzeżach siatkówki oka. Poza uszkodzeniem pręcików, ślepota zmierzchowa związana może być z nieprawidłową ilością specjalnego barwnika, który warunkuje pochłanianie światła przez komórki wzrokowe. Chodzi o rodopsynę. Razem z witaminą A pręciki biorą udział w procesach, które pozwalają na odbiór obrazu. Niedobór witaminy A to zatem kolejna możliwa przyczyna kurzej ślepoty. 

Kłopoty z widzeniem o zmierzchu mogą mieć podłoże genetyczne – tzw. zwyrodnienie barwnikowe siatkówki. Dziedziczenie tej choroby (dystrofii pręcikowo-czopkowej) jest różnorodne: autosomalne dominujące, autosomalne recesywne, związane z chromosomem X. 

Możliwe są również przypadki sporadyczne, bez obciążonego wywiadu rodzinnego. Ten rodzaj problemów ze wzrokiem wpisuje się w obraz kliniczny wrodzonej stacjonarnej ślepoty zmierzchowej. Choroba ta, podobnie jak zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, charakteryzuje się różnymi typami dziedziczenia – autosomalnie recesywnym, autosomalnie dominującym, związanym z chromosomem X.

Czynnikami ryzyka rozwoju ślepoty zmierzchowej są:

• choroby nerwu wzrokowego, 
• zaćma,
• zakłócenia w przyswajaniu witamin i składników mineralnych,
• nadużywanie alkoholu,
• długotrwałe przyjmowanie leków na jaskrę, które działają poprzez zwężenie źrenic,
• niedożywienie, zaburzenia odżywiania – anoreksja, bulimia, ortoreksja.

Przeczytaj także: Witamina A – działanie, właściwości i rola w organizmie.

Jakie są objawy ślepoty zmierzchowej?

Charakterystycznym objawem kurzej ślepoty są problemy z widzeniem przy słabym oświetleniu. Pacjenci zwracają uwagę na osłabienie adaptacji do ciemności oraz na słabe widzenie przy przechodzeniu z jasnego do ciemnego miejsca. W związku z tym mają problemy z poruszaniem się i orientacją w przestrzeni. Stają się niezdarni przy słabym oświetleniu, a to wiąże się z ryzykiem upadków i urazów. Miewają odczucie oślepiania światłami mijających aut czy lamp ulicznych. Mają trudności z rozpoznawaniem kształtów przedmiotów i twarzy w zaciemnionych miejscach. 

Kurzej ślepocie towarzyszy postępujące zwężenie pola widzenia. Ograniczenie widzenia rozpoczyna się na obwodzie i stopniowo rozchodzi się w stronę centralnej części oka. W zaawansowanych przypadkach patologiczne zmiany zajmują większą część siatkówki. W konsekwencji dochodzi do powstania ograniczenia pola widzenia – widzenia tunelowego. Pacjenci porównują je do patrzenia przez lornetkę – zdolność widzenia utrzymuje się wyłącznie w centrum pola widzenia.

Pacjent może odczuwać zamglenie oczu przy jednoczesnej suchości, zaczerwienieniu czy podrażnieniu oczu. Kurza ślepota nierzadko współwystępuje z takimi zaburzeniami wzroku, jak m.in.:

• oczopląs, 
• obniżenie ostrości wzroku,
• wysoka krótkowzroczność,
• zez.

Rozpoznawanie kurzej ślepoty

Z jakimikolwiek problemami ze strony narządu wzroku należy zgłosić się do okulisty. Nieleczona ślepota zmierzchowa wiąże się z pogorszeniem widzenia w różnym stopniu. Rozpoznanie tego zaburzenia rozpoczyna się od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego. Rozpoznanie poza standardową oceną narządu wzroku obejmuje następnie:

• oftalmoskopię, czyli badanie dna oka, 
• ocenę pola widzenia – perymetrię, 
• badanie elektrofizjologiczne, 
• elektroretinogram (to obiektywna miara funkcjonowania pręcików i czopków całej siatkówki) 
• optyczną koherentną tomografię siatkówki (w przypadku niepewności diagnostycznej). 

Pacjent kierowany jest również na morfologię krwi, badanie poziomu glukozy we krwi i badanie poziomu witaminy A w organizmie. Od przyczyny kurzej ślepoty zależy wybór metod leczenia.

Zapobieganie kurzej ślepocie

O ile uwarunkowanym genetycznie przypadkom kurzej ślepoty nie można zapobiec, tak w pozostałych przypadkach warto stosować profilaktykę. Składają się na nią zwłaszcza:

• dieta na wzmocnienie oczu – zbilansowany sposób odżywiania, bogaty w przeciwutleniacze, minerały, witaminy, w tym zwłaszcza w witaminę A (można ją znaleźć przede wszystkim w jajach, rybach, produktach mlecznych – jogurtach, serach, twarogach, maśle; warzywach – marchwi, czerwonej papryce, pomidorach, brokułach, szpinaku);
• noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV,
• monitorowanie poziomu glukozy we krwi,
• monitorowanie poziomu witaminy A, 
• regularne badania okulistyczne – kontrolowanie ostrości i pola widzenia, wykrycie nieprawidłowości na ich wczesnym etapie;
• zdrowy tryb życia,
• racjonalne zarządzanie czasem przed ekranami urządzeń cyfrowych.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian