Lekkostrawne jedzenie, czyli jakie? Co wybierać na diecie lekkostrawnej

Dieta lekkostrawna jest zazwyczaj zalecana osobom, które potrzebują łagodniejszego podejścia do jedzenia ze względu na problemy z układem trawiennym, takie jak wrzody żołądka, zapalenie jelit czy choroba refluksowa. Składa się z łatwostrawnych produktów spożywczych, które nie obciążają układu trawiennego.

Lekkostrawna dieta

Dieta lekkostrawna to rekomendowany sposób żywienia w okresach pooperacyjnych oraz podczas rekonwalescencji po zabiegach związanych z przewodem pokarmowym. Jest to również korzystna dieta dla osób z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi, takimi jak biegunka, wzdęcia, gazowanie czy zespół jelita drażliwego. Ograniczenie produktów stymulujących produkcję soku żołądkowego czyni ją także odpowiednią dla osób z refluksem żołądkowo-jelitowym.

Osoby starsze również mogą korzystać z jedzenia lekkostrawnego, ponieważ w starszym wieku przewód pokarmowy może gorzej tolerować surowe, smażone, pieczone potrawy lub te bogate w błonnik pokarmowy. Elementy diety lekkostrawnej mogą być także pomocne w żywieniu pacjentów onkologicznych. Dobrze zbilansowane dania lekkostrawne mogą przyczynić się do utrzymania prawidłowej masy ciała i stanu odżywienia, co jest istotne podczas leczenia lub terapii przeciwnowotworowej.

Dieta łatwostrawna to prosty sposób modyfikacji diety podstawowej, mający zapewnić taką samą ilość energii i składników odżywczych co dieta osób zdrowych. Główna różnica polega na spożywaniu pokarmów łatwo przyswajalnych dla organizmu, które nie obciążają przewodu pokarmowego. W ramach diety lekkostrawnej eliminuje się produkty bogate w błonnik (włókna pokarmowe), które mogą powodować wzdęcia lub są nasączone tłuszczem. Dodatkowo unika się ostro przyprawionych potraw, takich jak sól, pieprz, ocet czy ostra papryka. Dieta lekkostrawna jest często stosowana w przypadku:

• chorób układu pokarmowego, takich jak choroba Leśniowskiego- Crohna, zapalenie jelit czy nieżyt żołądka;
• chorób przyzębia, jak erozja zębów czy paradontoza;
• nowotworów przewodu pokarmowego, w tym raka jelita grubego;
• okresu rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych, szczególnie po operacjach bariatrycznych;
• chorób zakaźnych towarzyszących gorączce;
• żywieniu osób starszych, które mogą mieć zmniejszoną tolerancję na ciężkostrawne produkty.

Termin „łatwostrawna” czasem jest mylnie kojarzony przez pacjentów z szybką obróbką kulinarną, taką jak smażenie, ale to błędne przekonanie. Aby uniknąć obciążania przewodu pokarmowego, zaleca się głównie gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie bez obsmażania oraz pieczenie w folii, pergaminie lub naczyniach ceramicznych.

Wybór odpowiedniej metody przygotowania posiłku może znacząco wpłynąć na jego strawność. Proces gotowania potrafi istotnie zmniejszyć zawartość błonnika pokarmowego. Na przykład, 100 g surowego kalafiora zawiera 2,4 g błonnika, podczas gdy kalafior gotowany w wodzie zawiera już tylko 1,8 g błonnika. Gotowanie potraw lub miksowanie może także ułatwić dostępność składników odżywczych dla enzymów trawiennych. Dodanie ubitej piany z białek do budyniu czy też namoczenie bułki w daniach mięsnych może rozpulchnić i zmiękczyć potrawę, co ułatwia jej strawienie.

Na diecie lekkostrawnej należy unikać potraw smażonych, wędzonych oraz peklowanych, ponieważ są one ciężkostrawne i dłużej zalegają w przewodzie pokarmowym. Do zagęszczania zupy zaleca się stosowanie zawiesiny z mąki i mleka lub ograniczoną ilość masła, oleju lub mleka. Tłuste zasmażki z mąki mogą negatywnie wpływać na pracę przewodu pokarmowego, mogąc wywoływać dolegliwości bólowe.

Spożywanie mniejszych, ale częstszych posiłków może skutkować lepszym wchłanianiem i wykorzystaniem składników pokarmowych przez organizm, a także zmniejszeniem uczucia głodu i obciążenia żołądka. Zaleca się spożywanie 4-6 posiłków w ciągu dnia, przy czym ostatni posiłek powinno się spożywać minimum 2 godziny przed snem.

Produkty zalecane w diecie lekkostrawnej

Na diecie lekkostrawnej zaleca się spożywanie łatwostrawnych i łagodnych dla układu trawiennego pokarmów. Oto kilka przykładów produktów, które mogą być spożywane na diecie lekkostrawnej:

1. Lekkostrawne warzywa i owoce to gotowane lub duszone warzywa: Marchew, ziemniaki, dynia, cukinia, cukinia, dynia, kalafior, brukselka, zielona fasola.
2. Chude źródła białka: Gotowane mięso drobiowe (np. kurczak, indyk), chude ryby (np. dorsz, łosoś), jaja, tofu.
3. Delikatne produkty mleczne: Chude mleko, jogurt naturalny, twaróg o niskiej zawartości tłuszczu.
4. Łatwostrawne owoce: Banany, jabłka (po obraniu ze skórki), gruszki, brzoskwinie, mandarynki.
5. Łagodne produkty zbożowe: Biały ryż, makaron pszenny, pieczywo białe, płatki owsiane.
6. Dobre tłuszcze: Oliwa z oliwek, awokado, orzechy (jeśli są dobrze tolerowane).
7. Zupy i buliony: Delikatne buliony warzywne, lekkie zupy krem, zupy jarzynowe.
8. Herbaty ziołowe i napoje bezkofeinowe: Napary z mięty, rumianku, imbiru, woda z cytryną.

Ważne jest również unikanie potraw smażonych, pikantnych, tłustych, wędzonych oraz produktów ciężkostrawnych, takich jak żywność wysokobłonnikowa czy tłuste mięsa. Zaleca się również unikanie alkoholu i kofeiny, które mogą drażnić układ trawienny. 

Warto unikać produktów, które opóźniają opróżnianie żołądka, drażnią przewód pokarmowy i mogą powodować dolegliwości bólowe. Należą do nich głównie produkty wysokotłuszczowe oraz wysoko przetworzone, takie jak fast foody, słodycze, wyroby cukiernicze, gotowe sosy i zupy w proszku, a także żywność konserwowana. Eliminacja powinna obejmować również potrawy zawierające ocet, produkty peklowane, potrawy z intensywnymi przyprawami i marynatami. Zaleca się także ograniczenie spożycia alkoholu oraz zaprzestanie palenia tytoniu.

Najważniejsze zalecenia dotyczące diety lekkostrawnej

1. Spożywaj 5-6 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasowych, najlepiej co 2-3 godziny. Ostatni posiłek powinien być spożywany 2-3 godziny przed snem.
2. Jedz posiłki w spokojnej atmosferze, bez pośpiechu, przy stole, unikając np. oglądania telewizji czy czytania gazet. Dokładnie przeżuwaj pokarmy.
3. Preferuj gotowanie w wodzie lub na parze, duszenie bez obsmażania oraz pieczenie w folii, pergaminie lub naczyniach żaroodpornych bez dodatku tłuszczu, aby nie obciążać przewodu pokarmowego.
4. Spożywaj posiłki o umiarkowanej temperaturze, unikając potraw bardzo gorących lub zimnych, aby nie podrażniać przewodu pokarmowego.
5. Wyeliminuj z diety produkty, które mogą długo zalegać w żołądku, nasilać wydzielanie soku żołądkowego, wzmagają perystaltykę jelit, powodują wzdęcia lub są bogate w błonnik pokarmowy, np. tłuste potrawy, smażone na tłuszczu i wędzone, nasiona roślin strączkowych, alkohol, ostre przyprawy.
6. Stosuj techniki kulinarne, które ułatwią tolerancję błonnika pokarmowego, takie jak usuwanie skórek i pestek z warzyw i owoców, usuwanie twardych i zwłókniałych części roślin, wydłużanie czasu gotowania oraz rozdrabnianie przez miksowanie lub przecieranie przez sito.

Lekkostrawne posiłki dla dzieci

Lekkostrawne jedzenie dla dzieci może być łagodne dla delikatnego układu trawiennego dziecka, jednocześnie zapewniając mu niezbędne składniki odżywcze. Oto kilka propozycji:

• Gotowane warzywa: Marchewka, ziemniaki, dynia, cukinia, brukselka – wszystkie dobrze ugotowane, aby były miękkie i łatwe do przeżucia.
• Chude białka: Gotowane mięso drobiowe (np. kurczak, indyk), delikatne ryby (np. dorsz, mintaj), jajka na miękko lub na twardo.
• Chude produkty mleczne: Chudy twarożek, jogurt naturalny, ser biały, mleko o niskiej zawartości tłuszczu.
• Łatwostrawne owoce: Banany, jabłka (po obraniu ze skórki i w miękkiej postaci), gruszki, brzoskwinie, mandarynki.
• Płatki owsiane: Można przygotować łagodne owsianki na wodzie lub mleku o niskiej zawartości tłuszczu.
• Chleb pszenny razowy: W formie lekko przypieczonych tostów lub kromek, dobrze przeżuwalnych dla dziecka.
• Ryż i makaron: Gotowane w wodzie, można podać z delikatnym sosem pomidorowym lub warzywnym.
• Zupy jarzynowe: Delikatne zupy krem z warzyw, dobrze ugotowane i zmiksowane na gładką konsystencję.

Należy jednak pamiętać, że każde dziecko jest inne i może reagować inaczej na różne rodzaje pokarmów. 

Dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i ewentualnych ograniczeń zdrowotnych. Przed przystąpieniem do diety lekkostrawnej warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem.

Mgr Aleksandra Rutkowska