Malinowy język – u dorosłych, dzieci, osób starszych. Co oznacza zmiana koloru języka?

Język w warunkach fizjologii jest różowy, wilgotny, ma szorstką powierzchnię i gładki obrys. W pewnych sytuacjach może on jednak przybierać barwę malinową, o wygładzonej powierzchni i być źródłem uczucia pieczenia lub nawet bólu.

Malinowy język – w jakich chorobach?

Czerwony język może występować w przebiegu:

• niedoborów witaminy B6, B12, kwasu foliowego, żelaza,
• niedożywienia,
• zakażenia grzybami Candida,
• celiakii,
• płonicy (szkarlatyna), anginy,
• choroby Kawasakiego,
• choroby refluksowej przełyku,
• oddziaływania czynników drażniących – dym tytoniowy, alkohol,
• aft,
• alergii pokarmowej.

Malinowy język u dzieci – co warto wiedzieć?

Malinowy język u dzieci występuje z nieco innych przyczyn niż u dorosłych. U dzieci znacznie częściej niż u dorosłych szkarlatyna (inaczej płonica) wywołuje malinowy język. Jest to bakteryjna choroba zakaźna spowodowana przez paciorkowce. Choroba Kawasakiego to schorzenie typowe dla wieku dziecięcego, charakteryzujące się zapaleniem naczyń krwionośnych o nieznanej etiologii. Pomimo intensywnych badań, dokładne przyczyny jej występowania pozostają nieustalone.

Malinowy język u dorosłych może być związany z występowaniem aft czy zakażenia grzybiczego. Czerwony język u osoby starszej częściej może być związany z niedoborami witaminy B12 czy żelaza.

Afty a malinowy język

Afty to nadżerki czyli ubytki w błonie śluzowej jamy ustnej. Mogą mieć różną lokalizację; na policzkach, okolicy podjęzykowej, podniebieniu oraz na języku. Afta to ubytek w błonie śluzowej otoczony żywoczerwoną obwódką, po kilku dniach pokrywa się nalotem koloru białego, żółtego lub szarego, jest bolesna. Po około 7-14 dniach ulega wygojeniu. Najczęstszymi przyczynami są urazy mechaniczne, które mogą wystąpić na skutek przygryzienia, szczotkowania zębów, zabiegów stomatologicznych lub noszenia źle dopasowanej protezy. Może to być również wynik obniżonej odporności organizmu czy stresu.

Zwykle nie wymagają leczenia, a jedynie wspomagania się preparatami dostępnymi w aptece. Można stosować płukanki ziołowe, unikać potraw drażniących i gorących. W przypadku dużych, nawracających aft, utrudniających przyjmowanie pokarmów i mówienie, można zgłosić się do lekarza.

Niedobory witamin i mikroelementów a malinowy język

Niedobory witamin i mikroelementów prowadzące do pojawienia się malinowego koloru języka to najczęściej wit. B12 lub żelazo.

Witamina B12 jest niezbędna w procesie powstawania krwinek czerwonych oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.

Niedobór B12 ujawnia się dopiero po wyczerpaniu jej zapasów zgromadzonych w wątrobie, co ma miejsce po kilku latach od braku w pożywieniu. Jednak niedobór może również wystąpić w przebiegu:

• przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka, w tym w zakażeniu H. pylori,
• zażywania leków hamujących wydzielanie kwasu solnego,
• przewlekłego zapalenia trzustki,
• alkoholizmu,
• po resekcji żołądka, jelita krętego,
• w chorobie Leśniowskiego-Crohna.

Do objawów niedoboru witaminy B12 należy:

• niedokrwistość megaloblastyczna,
• utrata smaku, brak apetytu, pieczenie języka i cechy jego zapalenia,
• zaburzenia neurologiczne: zaburzone czucie rąk i stóp, drętwienie kończyn, niestabilność chodu, osłabienie wzroku.
• osłabienie pamięci, zaburzenia nastroju, apatia.

Żelazo jest niezbędne w procesie syntezy czerwonego barwnika krwi, czyli hemoglobiny, transportującego tlen do wszystkich tkanek organizmu.

Niedobór żelaza prowadzi do wystąpienia:

• nietolerancji wysiłku fizycznego, kołatanie serca,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• bólu, pieczenia, wygładzenia powierzchni języka, zapalenia kącików ust, suchości skóry.

Do przyczyn należy przewlekła utrata krwi (układ pokarmowy, drogi rodne, urazy, przyjmowanie leków przeciwkrzepliwych), zwiększone zapotrzebowanie jak to ma miejsce np. w czasie ciąży czy intensywnego wzrostu u dzieci oraz upośledzone wchłanianie z przewodu pokarmowego czy  niedobór w diecie.

Zakażenie grzybami Candida a malinowy język

Zakażenie grzybami Candida objawia się występowaniem białawych, niebolesnych nalotów na błonie śluzowej jamy ustnej. Po oddzieleniu nalotów od podłoża ukazuje się żywoczerwona błona śluzowa, niekiedy będąca źródłem krwawienia. W przypadku zakażenia występującego po terapii antybiotykowej zmiany w jamie ustnej występują w postaci czerwonych plam będących efektem zanikania prawidłowej błony śluzowej, które mogą pękać i krwawić. Język ulega wygładzeniu w wyniku zaniku brodawek.

Zakażenie jest następstwem obniżonej odporności lub przewlekłej terapii antybiotykami, sterydami czy stosowaniu leków immunosupresyjnych. Może również występować w przebiegu chorób przewlekłych jak cukrzyca, zaburzenia hormonalne czy też być efektem nieprawidłowej higieny jamy ustnej.

Malinowy język spotykany po długim stosowaniu antybiotyku, jest konsekwencją dysbiozy czyli zaburzenia prawidłowej mikrobioty przewodu pokarmowego. Prowadzi to do nadmiernego rozwoju grzybów drożdżopodobnych.

Choroba Kawasakiego a malinowy język

Choroba Kawasakiego to ostre zapalenie naczyń krwionośnych. Występuje głównie u dzieci między 1. a 3. rokiem życia. Przyczyna nie jest znana, jej wystąpienie wiąże się z przebytą infekcją górnych dróg oddechowych.

Przebieg choroby przypomina ostrą infekcję, z nagłym początkiem w postaci gorączki trwającej 5 dni, niereagującej na leki. Ma przebieg trójfazowy:

• faza ostra trwa przez 10-14 dni, występuje przekrwienie spojówek obu oczu, żywoczerwone zabarwienie śluzówki jamy ustnej i gardła, malinowy język, żywoczerwona, wygładzona skóra wokół ust, sucha, spękana skóra czerwieni wargowej. Jednostronne powiększenie szyjnych węzłów chłonnych, wysypka na skórze tułowia i kończyn przypominająca pokrzywkę, twardy obrzęk grzbietów rąk i stóp. Występuje światłowstręt. Może dojść do zapalenia mięśnia sercowego i niewydolności krążenia. Często występują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego: bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, powiększenie wątroby czy żółtaczka. Niekiedy występuje zajęcie ośrodkowego układu nerwowego czy nerek.
• faza podostra trwa około 12-25 dni, w tym czasie występuje płatowe złuszczanie skóry dłoni i stóp. Może dochodzić do zajęcia dużych stawów, rozwoju zakrzepów naczyń wieńcowych i tętniaków. Objawy ostrej fazy powoli ustępują.
• faza zdrowienia – w tej fazie trwającej 28-31 dni większość dzieci czuje się dobrze, objawy stopniowo ustępują. Odległym powikłaniem mogą może być skłonność do wczesnego rozwoju miażdżycy.

Dziecko z podejrzeniem tej choroby powinno jak najszybciej znaleźć się w szpitalu. Stosowane leczenie jest objawowe, łagodzące odczuwane dolegliwości i zmniejszające ryzyko wystąpienia powikłań.

Większość pacjentów wraca do pełnego zdrowia, chociaż może to potrwać nawet do 3 miesięcy.

Szkarlatyna (płonica) a malinowy język

Szkarlatyna jest bakteryjną chorobą zakaźną, wywołaną przez paciorkowce Streptococcus pyogenes. Chorują głównie dzieci, rzadko występuje u dorosłych, a źródłem zakażenia jest osoba chora na anginę paciorkowcową lub płonicę. Zaczyna się nagle od wystąpienia bólu gardła, bólu głowy, gorączki powyżej 38°C, czasem nudności i wymiotów. Charakterystyczny dla szkarlatyny jest malinowy język z dobrze widocznymi brodawkami. Gardło jest żywoczerwone, na języku występuje nalot, który po kilku dniach ustępuje. W drugiej dobie pojawia się drobnoplamista wysypka na twarzy oraz na tułowiu, po kilku dniach skóra zaczyna się łuszczyć.

Celiakia a malinowy język

Celiakia to choroba autoimmunologiczna polegająca na nietolerancji glutenu zawartego w zbożach. Oprócz objawów gastrycznych pod postacią biegunek tłuszczowych, wzdęć, bólu brzucha, objawów niedoboru mikroelementów i witamin, utraty masy ciała, zahamowania wzrostu u dzieci, do obrazu klinicznego dołączają się objawy ze strony jamy ustnej takie jak: nadżerki, zapalenie zanikowe błony śluzowej języka i zapalenia kącików ust. Powierzchnia języka jest wygładzona, następuje utrata smaku, ból, pieczenie i palenie języka (najczęściej brzegów i koniuszka).

Również w przebiegu nieswoistych stanów zapalnych jelita grubego (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego) pojawiają zmiany w obrębie jamy ustnej i języka pod postacią nadżerek, owrzodzeń, zapalenia błony śluzowej, które nadają językowi malinowy kolor.

Pytania i odpowiedzi

1. Czerwony język – co oznacza?

Czerwony język najczęściej wskazuje na podrażnienie śluzówki lub stan zapalny. Może być wynikiem działania substancji drażniących, takich jak alkohol czy dym tytoniowy, reakcji alergicznej, a także infekcji bakteryjnych lub grzybiczych. W niektórych przypadkach może sygnalizować poważniejsze schorzenia, takie jak choroba Kawasakiego. Przyczyną mogą być również niedobory witamin i mikroelementów.

2. Czy malinowy język z krostami oznacza chorobę?

Malinowy język z krostami może być objawem szkarlatyny (płonicy), aft w obrębie języka, infekcji wirusa opryszczki (opryszczkowe zapalenie jamy ustnej) czy zakażenia grzybiczego.

3. Czym spowodowany jest czerwony język z białym nalotem?

Czerwony język pokryty białym nalotem świadczy o możliwej infekcji grzybiczej, zwykle spowodowanej przez drożdżaki z rodzaju Candida. Pojawia się po długotrwałym przyjmowaniu antybiotyków, sterydów, leków immunosupresyjnych lub w stanach obniżonej odporności.

4. Co oznacza czerwony piekący czubek języka?

Pieczenie języka może występować w niedoborze witaminy B12 spowodowanej np. zanikowym zapaleniem błony śluzowej żołądka. Może również oznaczać chorobę refluksową z towarzyszącą zgagą i uczuciem zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do jamy ustnej. Inne przyczyny to miejscowa alergia, celiakia, zaburzenia przewodnictwa nerwowego, działanie substancji drażniących.