Mózgowe porażenie dziecięce – co to jest? Przyczyny, objawy, funkcjonowanie

Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to grupa trwałych zaburzeń ruchu i postawy, które wynikają z uszkodzenia mózgu w okresie płodowym, podczas porodu lub w krótkim czasie po urodzeniu. Choroba ta może objawiać się różnorodnymi symptomami, takimi jak trudności w koordynacji ruchowej, spastyczność mięśni czy problemy z równowagą. Jakie są jej przyczyny? Jak sobie z nią radzić?

Mózgowe porażenie dziecięce – co to takiego?

Mózgowe porażenie dziecięce to zespół trwałych zaburzeń ruchu i postawy, wynikających z nieprawidłowego rozwoju lub uszkodzenia mózgu w okresie płodowym, podczas porodu lub w krótkim czasie po urodzeniu. Charakteryzuje się trudnościami w koordynacji ruchowej, nieprawidłowym napięciu mięśniowym, a także problemami z utrzymaniem równowagi. Schorzenie to może wpływać na jedną lub więcej kończyn, a stopień nasilenia objawów jest bardzo zróżnicowany – od łagodnych, niewielkich zaburzeń ruchowych po ciężkie upośledzenie funkcji motorycznych.

Oprócz problemów ruchowych, osoby z porażeniem mózgowym mogą doświadczać innych trudności, takich jak zaburzenia mowy, wzroku, słuchu, problemy z karmieniem, a także różnego stopnia niepełnosprawność intelektualna. Chociaż mózgowe porażenie dziecięce jest stanem nieuleczalnym, wczesna interwencja oraz odpowiednia terapia, mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów.

Mózgowe porażenie dziecięce – postacie

Dziecięce porażenie mózgowe może przyjmować różne postacie, zależnie od obszarów mózgu dotkniętych uszkodzeniem oraz zakresu i rodzaju objawów. Najczęściej wyróżnia się cztery główne typy: spastyczną, ataktyczną, dyskinetyczną oraz mieszaną.

• Postać spastyczna charakteryzuje się zwiększonym napięciem mięśniowym i trudnościami w kontrolowaniu ruchów, co często prowadzi do sztywności i ograniczonej mobilności.
• Ataktyczna forma schorzenia objawia się problemami z równowagą i koordynacją, co sprawia, że ruchy są niezgrabne, a czynności wymagające precyzji okazują się trudne do wykonania.
• Dyskinetyczna postać porażenia mózgowego obejmuje mimowolne ruchy, które mogą być powolne i skręcające (atetoza) lub szybkie i niekontrolowane (choreoatetoza).
• Mieszana postać występuje natomiast, gdy u jednego pacjenta pojawiają się objawy więcej niż jednego typu porażenia mózgowego, co dodatkowo komplikuje diagnozę i leczenie.

Porażenie mózgowe – przyczyny

Mózgowe porażenie dziecięce może nastąpić w różnych etapach – w okresie prenatalnym, podczas porodu lub wkrótce po urodzeniu. Przyczyny są różnorodne i obejmują:

• czynniki genetyczne,
• infekcje wewnątrzmaciczne,
• niedotlenienie mózgu,
• urazy mechaniczne,
• przedwczesny poród.

W czasie ciąży ryzyko mogą zwiększać również takie czynniki, jak choroby matki czy ekspozycja na toksyny. Przedłużający się poród, niska masa urodzeniowa, a także komplikacje porodowe wymagające interwencji medycznej mogą prowadzić do uszkodzeń mózgu podczas porodu. Natomiast w okresie niemowlęcym do rozwoju porażenia mózgowego przyczyniają się infekcje mózgu (np. zapalenie opon mózgowych), urazy głowy czy zatrucia. Zrozumienie tych przyczyn jest kluczowe dla profilaktyki i wczesnej diagnozy.

Mózgowe porażenie dziecięce – objawy

Mózgowe porażenie dziecięce charakteryzuje się wieloma objawami, które znacznie różnią się pod względem rodzaju i nasilenia. Główne objawy schorzenia to zaburzenia ruchu i koordynacji, które obejmują: sztywność mięśni (spastyczność), mimowolne ruchy (dyskinezę) oraz problemy z utrzymaniem równowagi i postawy (ataksję). Dzieci z dziecięcym porażeniem mózgowym mogą mieć trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów, np. z chwytaniem przedmiotów, oraz wykazują opóźnienia w osiąganiu kamieni milowych w rozwoju ruchowym, takich jak siadanie, raczkowanie czy chodzenie. Ponadto porażeniu mózgowemu towarzyszy osłabienie mięśni, które wpływa na zdolność do samodzielnego poruszania się. Oprócz problemów motorycznych często występują zaburzenia mowy, trudności w połykaniu, a także problemy ze wzrokiem i słuchem. Niektóre dzieci mają również niepełnosprawność intelektualną oraz zaburzenia zachowania. 

Zobacz także: Gruczolak przysadki mózgowej – objawy oraz metody leczenia.

Leczenie dziecięcego porażenia mózgowego

Leczenie dziecięcego porażenia mózgowego (MPD) jest złożone i wieloaspektowe, a jego celem jest poprawa jakości życia pacjenta poprzez łagodzenie objawów oraz wspieranie rozwoju funkcji motorycznych i intelektualnych.

Metody leczenia MPD obejmują:

• fizjoterapię, w tym techniki, takie jak terapia ruchowa, masaże czy hydrokinezyterapia (rehabilitacja w wodzie),
• terapię zajęciową, skupiającą się na rozwijaniu umiejętności potrzebnych do codziennego funkcjonowania,
• ćwiczenia logopedyczne,
• leczenie farmakologiczne (leki mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów, takich jak spastyczność mięśni czy drżenie),
• interwencje chirurgiczne – w niektórych przypadkach konieczna może być operacja ortopedyczna lub zabiegi neurochirurgiczne,
• terapię psychologiczną i wsparcie edukacyjne.

Kompleksowe podejście do leczenia MPD, obejmujące interdyscyplinarną współpracę specjalistów, jest kluczowe dla maksymalizacji potencjału rozwojowego dziecka i zapewnienia mu jak najlepszych warunków do życia.

Przeczytaj również: Prolaktyna – hormon stresu? Rola w organizmie, nadmiar, niedobór i badania.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian