Nadmiar potasu (hiperkaliemia) – objawy, które powinieneś znać
Hiperkaliemią (hiperpotasemią) nazywamy wzrost stężenia potasu we krwi powyżej 5,5 mmol/L. Najczęstszym podłożem tego zaburzenia jest przyjmowanie leków upośledzających wydalanie potasu przez nerki u osób chorujących na przewlekłą chorobę nerek. Symptomy hiperkaliemii obejmują m.in. osłabienie mięśni czy groźne zaburzenia rytmu serca. Jednakże powolne narastanie stężenia potasu we krwi może nie dawać żadnych objawów.
![](https://media.diag.pl/wp-content/uploads/sites/5/2021/02/22091006/hiperkaliemia-scaled.jpg)
Hiperkaliemia czyli „za dużo potasu we krwi”
Potas jest niezbędnym do życia pierwiastkiem chemicznym. Wpływa na gospodarkę wodno- elektrolitową organizmu, bierze udział w regulacji ciśnienia osmotycznego komórek, aktywuje wiele enzymów i uczestniczy w metabolizmie węglowodanów i białek.
Hiperkaliemia (hiperpotasemia) to zwiększenie stężenia potasu w surowicy krwi powyżej 5,5 mmol/L. Poziom potasu pomiędzy 5,6 a 6,5 mmol/L określamy jako łagodną hiperkaliemię, 6,6- 7,5 mmol/L to umiarkowana hiperkaliemia, a stężenie potasu w surowicy przekraczające 7,5 mmol/L to ciężka hiperkaliemia.
Potas we krwi – nadmiar. Jakie są przyczyny?
Do przyczyn hiperkaliemii należą:
- upośledzenie wydalania potasu przez nerki (wydalanie potasu odbywa się głównie z moczem.) Podłożem zaburzenia może być ostra lub przewlekła niewydolność nerek, hipoaldosteronizm hiporeninowy, niedobór aldosteronu, przyjmowanie niektórych leków- np. inhibitorów konwertazy angiotensyny, sartanów, blokerów receptora aldosteronowego i inne,
- nadmierna podaż potasu u osób z zaburzoną czynnością nerek lub upośledzonym dokomórkowym transportem potasu (np. nadmierne spożycie potasu w suplementach diety),
- upośledzenie transportu potasu do komórek (np. zablokowanie receptora adrenergicznego β2, neuropatia wegetatywna),
- nadmierne uwalnianie potasu z komórek. Przyczyną mogą być: rabdomioliza, zespół rozpadu nowotworu, sepsa, hipertermia złośliwa czy kwasica nieoddechowa.
Warto pamiętać, że częstą przyczyną hiperkaliemii jest wystąpienie błędu przy pobieraniu krwi. Pobranie krwi przy zaciśniętej stazie czy intensywne, naprzemienne zaciskanie i rozluźnianie dłoni podczas pobierania próbki, może prowadzić do regionalnej kwasicy i uwolnienia potasu z komórek, czego efektem będzie wynik fałszywie dodatni.
Za najczęstszą przyczynę hiperkaliemii uważa się przyjmowanie leków, które hamują wydalanie potasu (np. jednoczesne stosowanie inhibitora konwertazy angiotensyny oraz spironolaktonu), u osób z przewlekłą chorobą nerek.
Nadmiar potasu – objawy
Jak manifestuje się nadmiar potasu? Zaburzenia mogą czasem być bezobjawowe szczególnie w przypadku powolnego, stopniowego wzrostu stężenia potasu (nawet przy dużej hiperkaliemii). Jeśli symptomy występują, dotyczą przede wszystkim czynności układu nerwowego i mięśniowego.
Nadmiar potasu – objawy:
- osłabienie lub porażenie mięśni szkieletowych,
- osłabienie odruchów ścięgnistych (czyli np. odruchu kolanowego),
- zaburzenia rytmu serca (takie jak bradykardia, asystolia, migotanie komór),
- spadek objętości wyrzutowej serca,
- zmiany w zapisie EKG (np. skrócenie odstępów QT, poszerzenie zespołów QRS),
- parestezje czyli zaburzenia czucia (mrowienie, drętwienie, uczucie gorąca lub zimna),
- splątanie.
Nadmiar potasu we krwi – diagnostyka
Oznaczenie stężenia potasu w surowicy krwi możesz wykonać w DIAGNOSTYCE. Nieprawidłowy wynik koniecznie wymaga oceny lekarza. Nie zapomnij poinformować go o wszystkich przyjmowanych lekach, także suplementach diety, lekach dostępnych bez recepty czy preparatach ziołowych. W poszukiwaniu przyczyny hiperkaliemii, bardzo pomocne mogą okazać się badania czynności nerek.
Nadmiar potasu w organizmie a dieta
Potas występuje w prawie wszystkich produktach spożywczych. W diecie przeciętnego Polaka, głównym źródłem potasu w diecie są ziemniaki. Spore ilości potasu znajdują się także w suszonych owocach, kakao, czekoladzie, orzechach, nasionach, warzywach i owocach, sokach owocowych, produktach mięsnych i zbożowych. Zbyt mała podaż potasu wraz z dietą, może wiązać się z niekorzystnymi skutkami zdrowotnymi. Za wystarczający poziom spożycia potasu wśród osób dorosłych (niezależnie od wieku i płci) uważa się 3500 mg/ dobę.
U zdrowych osób z prawidłową funkcję nerek, nie obserwuje się negatywnych efektów zbyt dużego spożycia potasu. Nadmierne ilości potasu są wydalane przez nerki wraz z moczem. Warto jednak pamiętać, że nadmierne i nieracjonalne przyjmowanie potasu w suplementach diety, może być niebezpieczne dla zdrowia, szczególnie u osób z zaburzeniem wydalania potasu przez nerki.
Hiperkalemia – leczenie
W przypadku zdiagnozowania hiperkaliemii, szczególnie istotne jest monitorowanie EKG i czynności życiowych (zwłaszcza jeśli stężenie potasu w surowicy krwi przekracza 6,3 mmol/L). Zaburzenia rytmu serca wymagają natychmiastowego postępowania (np. podania glukonolaktobionianiu wapnia, chlorku wapnia, glukozy i insuliny). Nadmiar potasu może zostać usunięty z organizmu z pomocą diuretyków pętlowych czy specjalnych preparatów wiążących potas w przewodzie pokarmowym. Chorzy z zaawansowaną niewydolnością nerek i objawami hiperkaliemii, zwykle wymagają hemodializy. Równocześnie bardzo ważne jest usunięcie przyczyny hiperkaliemii i ograniczenie spożywania potasu wraz z dietą.
Bibliografia:
- Interna Szczeklika – P. Gajewski, A. Szczeklik
- Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie – M. Jarosz, E. Rychlik, K. Stoś, J. Charzewska