Polipy pęcherzyka żółciowego – objawy, przyczyny, leczenie

Polipy pęcherzyka żółciowego to zmiany rozwijające się na wewnętrznej powierzchni ściany pęcherzyka żółciowego. Najczęściej mają charakter łagodny i są wykrywane przypadkowo podczas badania ultrasonograficznego jamy brzusznej. Choć zwykle nie wywołują objawów, niektóre z nich mogą dawać dolegliwości przypominające symptomy kamicy żółciowej. Polipy pęcherzyka żółciowego wymagają regularnej kontroli, a niekiedy leczenia chirurgicznego.

Polip pęcherzyka żółciowego – co to jest?

Polip pęcherzyka żółciowego to uwypuklenie błony śluzowej w kierunku światła (wnętrza) narządu. Pierwsze doniesienia na temat obecności struktur polipowatych w obrębie pęcherzyka żółciowego pochodzą z XIX wieku – opisał je niemiecki patolog, Rudolf Virchow w 1863 roku. Szacuje się, że od 5 do 7% osób bez objawów chorobowych może mieć w pęcherzyku żółciowym polipy. Co ciekawe, w analizach tkanek pobranych podczas cholecystektomii (zabieg polegający na usunięciu pęcherzyka żółciowego), polipy wykrywa się w od 2 do 12% przypadków.

Wyróżniamy:

• polipy rzekome pęcherzyka żółciowego, nazywane również pseudopolipami (około 70%przypadków), wśród których najczęściej występują polipy cholesterolowe. Tego rodzaju zmiany nie ulegają zezłośliwieniu. Zwykle nie wymagają leczenia zabiegowego, zalecane są jedynie okresowe kontrole USG;
• polipy prawdziwe pęcherzyka żółciowego, które mogą mieć charakter niezłośliwy (gruczolaki) i złośliwy (gruczolakoraki).

Polipy pęcherzyka żółciowego – przyczyny

Przyczyny polipów pęcherzyka żółciowego nie są do końca poznane, ale istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko ich powstania. Jednym z nich jest nagromadzenie się cholesterolu w błonie śluzowej pęcherzyka (wówczas mówimy o polipach cholesterolowych).

Polipy niekiedy powstają w wyniku przewlekłego stanu zapalnego pęcherzyka żółciowego, co ma miejsce szczególnie przy współistniejącej kamicy żółciowej – obecność kamieni lub zalegającej żółci może prowadzić do długotrwałego podrażnienia ściany pęcherzyka, co sprzyja tworzeniu się zmian polipowatych.

Niektóre infekcje wątroby lub dróg żółciowych, np. wirusowe zapalenie wątroby typu B, mogą zwiększać ryzyko rozwoju zmian w pęcherzyku, choć dzieje się to rzadko i głównie u osób z dodatkowymi czynnikami ryzyka. Wśród czynników predysponujących do rozwoju polipów pęcherzyka żółciowego wymienia się również otyłość (zwłaszcza otyłość trzewną), stwardniające zapalenie dróg żółciowych, wrodzoną polipowatość, zespół Gardnera i zespół Peutza-Jeghersa.

Zaobserwowano, że wiek nie ma istotnego wpływu na częstość polipów pęcherzyka żółciowego, jednak wyraźnie koreluje ze wzrostem ryzyka rozwoju ich złośliwych postaci. Szczególną uwagę należy zwrócić na wyraźnie większą podatność na nowotwór złośliwy u osób pochodzenia azjatyckiego, u których występują polipy pęcherzyka żółciowego (2,5-krotnie większe ryzyko rozwoju raka w porównaniu z populacją europejską).

Polipy pęcherzyka żółciowego – objawy

Polipy pęcherzyka żółciowego najczęściej nie dają żadnych objawów klinicznych. W niektórych przypadkach mogą wywoływać nieswoiste symptomy ze strony przewodu pokarmowego – wówczas pojawia się ból w prawej, górnej części brzucha, który czasami promieniuje w kierunku pleców lub prawego barku. Ból może mieć charakter kolkowy. Niekiedy występują również: nudności, uczucie pełności w nadbrzuszu, wzdęcia lub niestrawność.

Jeśli pojawiają się powyższe dolegliwości, lekarz zazwyczaj bierze pod uwagę inne możliwe przyczyny symptomów, takie jak np. kamicę żółciową czy zapalenie błony śluzowej żołądka.

Polipy pęcherzyka żółciowego – diagnostyka

Polipy pęcherzyka żółciowego wykrywane są zazwyczaj przypadkowo, najczęściej podczas rutynowego badania USG jamy brzusznej. W sytuacjach, gdy wynik USG jest niejednoznaczny lub gdy istnieje podejrzenie zmian o charakterze nowotworowym, stosuje się bardziej zaawansowane metody obrazowe. Jedną z nich jest endosonografia (EUS), czyli USG endoskopowe, które daje dokładniejszy obraz struktury polipa i pozwala lepiej ocenić jego charakter. Uzupełniająco, choć rzadziej, wykonuje się badania takie jak tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MR), zwłaszcza w przypadkach, gdy istnieje podejrzenie naciekania okolicznych struktur lub rozwoju raka pęcherzyka żółciowego.

Obecność polipa pęcherzyka żółciowego stwierdza się również w trakcie badania histopatologicznego woreczka żółciowego. Bardzo ważne jest określenie, czy polip  ma charakter złośliwy czy łagodny. Konieczne jest także ustalenie czy polip łagodny może ulec transformacji do nowotworu złośliwego.

Polipy pęcherzyka żółciowego – leczenie

Sposób leczenia polipów w pęcherzyku żółciowym zależy od wielu czynników, w tym od ich wielkości, umiejscowienia, obecności objawów, ryzyka zezłośliwienia, grubości ściany pęcherzyka oraz ogólnego stanu zdrowia chorego. Małe polipy, które nie przekraczają 10 mm i nie wywołują dolegliwości, zwykle nie wymagają natychmiastowej interwencji chirurgicznej. W takich przypadkach lekarze najczęściej zalecają regularne badania kontrolne, zwłaszcza ultrasonografię, która pozwala śledzić, czy zmiana z biegiem czasu nie powiększa się.

Jeśli jednak długość polipa osiąga lub przekracza 10 mm, traktowany jest jako potencjalnie niebezpieczny i najczęściej stanowi podstawę do zabiegu usunięcia pęcherzyka żółciowego. Podobne zalecenia obowiązują, gdy polip szybko rośnie i/lub towarzyszą mu objawy bólowe. Również u osób powyżej 50. roku życia, cierpiących na kamicę żółciową, a także w przypadku rodzinnego występowania raka pęcherzyka żółciowego, lekarz może zdecydować o leczeniu operacyjnym, nawet jeśli polip ma rozmiar mniejszy niż 10 mm. Zakłada się że przysadzista (bez szypuły) morfologia polipa może stanowić czynnik rozwoju nowotworu złośliwego, dlatego w przypadku tego typu zmian, lekarz może rekomendować przeprowadzenie cholecystektomii. Bywa, że podobna procedura jest zalecana, gdy ściany pęcherzyka żółciowego mają grubość powyżej 4 mm.

Polipy pęcherzyka żółciowego – dieta

Polipy pęcherzyka żółciowego nie wymagają stosowania konkretnej diety, jednak osobom, u których się rozwinęły, szczególnie zalecany jest zdrowy sposób odżywiania, który wspiera prawidłową pracę układu pokarmowego, zwłaszcza wątroby i dróg żółciowych. Choć nie ma dowodów, że dieta wpływa bezpośrednio na rozwój polipów, może pomóc w ograniczaniu dolegliwości i zmniejszaniu ryzyka innych schorzeń, takich jak kamica żółciowa, która często współwystępuje z polipami.

W praktyce warto unikać potraw ciężkostrawnych, smażonych i bogatych w tłuszcze nasycone, ponieważ mogą one nasilać objawy ze strony układu pokarmowego. Rekomendowane są posiłki lekkostrawne, gotowane lub pieczone bez dodatku tłuszczu, oparte na chudym mięsie, rybach, warzywach i pełnoziarnistych produktach zbożowych (w umiarkowanych ilościach). Niekiedy konieczne jest także ograniczenie produktów wzdymających oraz unikanie alkoholu i mocnej kawy, szczególnie jeśli pojawiają się dolegliwości trawienne. Należy pamiętać, że dieta nie zastąpi leczenia ani regularnej kontroli polipów, ale może korzystnie wpłynąć na ogólny stan zdrowia i samopoczucie.