Profilaktyka chorób wątroby – jak dbać o wątrobę?

Wątroba jest jednym z kluczowych dla zdrowia i życia narządów. Odpowiada nie tylko za usuwanie toksyn z organizmu, ale jest również niezbędna do prawidłowego przebiegu procesów metabolicznych, odpornościowych i trawiennych. Zaburzenia jej funkcjonowania mogą prowadzić nie tylko do wielu dolegliwości, lecz nawet do śmierci osoby chorej. Wielu chorobom wątroby można jednak zapobiegać. Jak to zrobić? Sprawdź, jak możesz zadbać o zdrową wątrobę.

Wątroba – co to za narząd? Dlaczego warto o nią dbać?

Wątroba jest dużym narządem znajdującym się w jamie brzusznej, tuż pod przeponą. Stanowi około 2% masy ciała człowieka i pełni wiele funkcji:

• w komórkach wątrobowych (hepatocytach) odbywa się produkcja żółci, która następnie jest odprowadzana drogami żółciowymi do dwunastnicy, czyli początkowej części jelit. Żółć umożliwia trawienie tłuszczy oraz wspomaga wchłanianie kwasów tłuszczowych i witamin A, D, E i K;
• stanowi magazyn węglowodanów, tłuszczy i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K);
• wspomaga metabolizm niektórych leków oraz odpowiada za procesy detoksykacji;
• bierze udział w metabolizmie bilirubiny – barwnika powstającego podczas niszczenia krwinek czerwonych;
• odpowiada za prawidłowe działanie hormonów tarczycy – jest miejscem przemiany tyroksyny do trójjodotyroniny;
• odpowiada za syntezę niemal wszystkich białek krwi, m.in. albuminy i czynników krzepnięcia.

Zaburzenia czynności wątroby mogą być konsekwencją m.in. zakażeń wirusowych, nadużywania alkoholu, procesu autoimmunologicznego, stosowanych leków, a nawet otyłości. Objawami, które mogą wskazywać na chorobę wątroby, są zażółcenie skóry i białkówek oczu, ból i powiększenie obwodu brzucha, świąd skóry, obrzęki kończyn dolnych, nudności i wymioty, ciemny kolor moczu lub odbarwienie stolca.

Czego nie lubi chora wątroba? Czynniki ryzyka chorób wątroby

Mimo że choroby wątroby kojarzą się najczęściej z nadużywaniem alkoholu, to nie jest to jedyny czynnik ryzyka schorzeń tego narządu. Uważa się, że na ich wystąpienie są szczególnie narażone osoby zmagające się z otyłością, cukrzycą typu 2., obciążone wywiadem chorób wątroby u członków rodziny oraz narażone na działanie chemikaliów i toksyn. Czynnikami ryzyka schorzeń wątroby są także niektóre zachowania ryzykowne, które mogą być przyczyną zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B lub C. Należą do nich kontakty seksualne bez barierowych środków antykoncepcji (np. prezerwatyw) czy używanie tych samych igieł przez osoby uzależnione od narkotyków podawanych dożylnie. Pacjenci, u których stwierdzono chorobę wątroby, powinni zrezygnować z picia alkoholu, a stosowanie leków (także tych dostępnych bez recepty) konsultować z lekarzem.

Profilaktyka chorób wątroby – na czym polega?

O wątrobę należy dbać już od najmłodszych lat. Oprócz stosowania odpowiedniej diety pamiętaj o innych metodach profilaktyki chorób wątroby:

• zrezygnuj z picia alkoholu lub spożywaj go w małych ilościach – za bezpieczne picie alkoholu uważa się spożywanie przez mężczyznę 2 piw dziennie (z zachowaniem 2 dni abstynencji w tygodniu), a w przypadku kobiet 1 piwa dziennie (z zachowaniem 2 dni abstynencji w tygodniu);
• podczas kontaktów seksualnych używaj prezerwatyw;
• jeżeli chcesz wykonać tatuaż, wybierz profesjonalny salon, w którym przestrzegane są zasady sterylności;
• zaszczep się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i A;
• nie nadużywaj leków, również tych dostępnych bez recepty;
• nie łącz leków z alkoholem! Jeśli musisz przyjąć lek, zrezygnuj z picia alkoholu;
• unikaj kontaktu z krwią i wydzielinami innych ludzi. Jeżeli jest to niemożliwe (np. z racji wykonywanego zawodu), zawsze stosuj środki ochrony osobistej, m.in. rękawiczki;
• przed posiłkiem zawsze myj ręce;
• jeśli podróżujesz do krajów rozwijających się, pij tylko wodę butelkowaną z pewnego źródła;
• utrzymuj prawidłową masę ciała. Otyłość może prowadzić do niealkoholowego stłuszczenia wątroby;
• podczas kontaktu z toksynami i chemikaliami zawsze stosuj odpowiednie środki ochrony osobistej – okulary, ubranie zakrywające skórę, rękawice i maskę.

Nie zapominaj o zbilansowanej diecie, która ma ogromny wpływ na funkcjonowanie Twojej wątroby. Zadbaj nie tylko o swoje nawyki żywieniowe, lecz także swoich najbliższych.

Jak dbać o wątrobę dietą?

Zastanawiasz się, jak naturalnie zadbać o wątrobę? Chcesz wiedzieć, co trzeba jeść, żeby zregenerować wątrobę? Zacznij od odpowiedniej diety, która usprawni jej pracę i zmniejszy ryzyko wystąpienia chorób wątroby.

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD, ang. non-alcoholic fatty liver disease) jest najczęstszym schorzeniem tego narządu. Dotyczy aż 90% osób otyłych i 50% osób zmagających się z cukrzycą. Nieleczona może prowadzić do niealkoholowego stłuszczeniowego zapalenia wątroby, a z czasem również jej marskości. Ryzyko wystąpienia NAFLD możesz zmniejszyć, stosując kilka modyfikacji w swoim codziennym jadłospisie:

• stosuj dietę opartą na produktach roślinnych, bogatą w antyoksydanty. W szczególności polecana jest dieta śródziemnomorska, opierająca się przede wszystkim na spożywaniu nieprzetworzonych zbóż, owoców, warzyw, oliwy z oliwek i nasion;
• ogranicz ilość fruktozy w diecie – duża ilość tego cukru zawarta jest m.in. w winogronach, jabłkach, gruszkach, pomidorach;
• zrezygnuj z przetworzonej żywności i słodzonych napojów;
• ogranicz w diecie produkty bogate w nasycone kwasy tłuszczowe (zawarte m.in. w mięsie, maśle, smalcu czy serach). Zastąp je produktami zawierającymi nienasycone kwasy tłuszczowe, szczególnie omega-3 (orzechy, tłuste ryby, olej rzepakowy);
• ogranicz ilość spożywanego alkoholu. Alkohol może nie tylko prowadzić do alkoholowej choroby wątroby, lecz także zwiększać ryzyko wystąpienia marskości u pacjentów z NAFLD.

Badania czynności wątroby – jakie warto wykonywać?

Badania profilaktyczne mają na celu wykrycie choroby w jej wczesnym stadium, jeszcze przed pojawieniem się objawów.  Regularne wykonywanie badań czynności wątroby powinien wykonywać każdy, w szczególności osoby nadużywające alkoholu, obarczone chorobami towarzyszącymi i przewlekle przyjmujące leki mogące wpływać na jej funkcjonowanie. Jakie badania warto wykonać? Jeżeli zależy Ci na szerokim panelu badań, wybierz e-PAKIET WĄTROBOWY, w którym ocenisz, oprócz prób wątrobowych (stężenia bilirubiny, aktywności aminotransferazy alaninowej, asparaginianowej, fosfatazy zasadowej i gamma-glutamylotransferazy), również poziom albuminy oraz przeciwciał anty-HBs i anty-HCV. W razie nieprawidłowych wyników zgłoś się do lekarza, który pokieruje dalszą diagnostyką chorób wątroby.

Czy można oczyścić wątrobę w 3 dni?

Być może spotykasz się z różnymi propozycjami diet detoksykacyjnych, które mają pomóc Ci w oczyszczeniu wątroby w 3, 7 czy 14 dni. Obiecują one nie tylko usunięcie z Twojego organizmu toksyn, lecz także pomoc w pozbyciu się nadmiaru kilogramów. Mimo rosnącej popularności diet detoksykacyjnych jest bardzo mało dowodów na ich skuteczność i, co jeszcze ważniejsze, bezpieczeństwo. W badaniach naukowych na zwierzętach wykazano właściwości detoksykacyjne niektórych składników diety, m.in. kolendry, olestry i nori. Nie przeprowadzono jednak odpowiednich badań na ludziach. Nie da się więc odpowiedzieć z całą pewnością, czy można w sposób całkowicie bezpieczny oczyścić wątrobę w 3 dni. Odpowiedniejszym sposobem jest dbanie o nią na co dzień, poprzez zdrowy styl życia i zrównoważoną dietę.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. A. Kalra i in., Physiology, Liver, „StatPearls”, 2022, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK535438/.
2. A. Sharma, S. Nagalli, Chronic Liver Disease, „StatPearls”, 2022, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554597/.
3. E. George i in., Practical Dietary Recommendations for the Prevention and Management of Nonalcoholic Fatty Liver Disease in Adults, „Advances in Nutrition”, 2018, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6333937/.
4. A. Klein, H. Kiat, Detox diets for toxin elimination and weight management: a critical review of the evidence, „Journal of Human Nutrition and Dietetics”, 2015, dostęp online: czerwiec 2023, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25522674/.