Przepuklina rozworu przełykowego – objawy, przyczyny, czynniki mające wpływ

Przepuklina rozworu przełykowego to schorzenie układu pokarmowego polegające na przemieszczeniu się części żołądka z jamy brzusznej do klatki piersiowej poprzez rozwór przełykowy przepony. Przepuklina rozworu przełykowego przepony określana jest również jako przepuklina przełyku. Co do niej prowadzi, jakie są konsekwencje i jakie postępowanie?

Rozwór przełykowy – co to jest?

W prawidłowych, fizjologicznych warunkach przepona stanowi przegrodę oddzielającą klatkę piersiową od jamy brzusznej oraz otacza i zabezpiecza dolny fragment przełyku w miejscu zwanym rozworem przepony. W pewnych sytuacjach np. w otyłości, w ciąży, przy wzmożonym ciśnieniu śródbrzusznym (podczas wymiotów, kichania, podnoszenia ciężarów), czy po urazach klatki piersiowej może dojść do przemieszczenia się części żołądka do klatki piersiowej, czyli do wystąpienia przepukliny rozworu przełykowego.

Co ważne, przepuklina rozworu przełykowego może przebiegać bezobjawowo lub powodować dolegliwości gastryczne, takie jak:

• zgagę,
• kwaśne odbijanie,
• cofanie treści pokarmowej
• ból w nadbrzuszu oraz klatce piersiowej. 

Przepuklina rozworu przełykowego przepony – kogo dotyczy?

Przepuklina rozworu przełykowego dotyka częściej kobiet (ze względu na sprzyjający jej powstaniu okres ciąży oraz sam poród). Dodatkowe czynniki ryzyka wystąpienia przepukliny rozworu przełykowego to:

• wiek (częstość wzrasta po 50. roku życia),
• otyłość,
• urazy z uszkodzeniem przepony,
• praca wymagająca dźwigania,
• przewlekły kaszel,
• nawracające wymioty
• zaparcia (ze względu na napinanie mięśni), które powodują wzrost ciśnienia śródbrzusznego. 

Przepukliny rozworu przełykowego – rodzaje 

Wyróżnia się dwa rodzaje przepukliny rozworu przełykowego.

• Przepuklina wślizgowa rozworu przełykowego

Przepuklina wślizgowa występuje u ok. 90% pacjentów, gdzie do klatki piersiowej przedostaje się górna część żołądka z wpustem. Charakterystyczne objawy to zarzucanie treści żołądkowej do przełyku skutkującej stanami zapalnymi śluzówki oraz bólem w śródpiersiu, który może czasem przypominać ból zawałowy. 

• Przepuklina okołoprzełykowa

W przypadku przepukliny okołoprzełykowej do przełyku może przemieścić się prawie cały żołądek. Objawy charakterystyczne dla przepukliny okołoprzełykowej to duszność i tachykardia, czyli przyspieszone tętno, inaczej akcja serca (w spoczynku >100 uderzeń serca na minutę). 

Objawy przepukliny rozworu przełykowego

U części pacjentów przepuklina rozworu przełykowego może przebiegać przez wiele lat bezobjawowo. W przypadku wystąpienia objawów pacjenci najczęściej zgłaszają: ból „pod sercem” i w nadbrzuszu, odbijanie się kwaśną treścią, zgagę, duszność, chrypkę, dolegliwości z przełykaniem. Objawy najczęściej występują ok. godzinę po spożyciu posiłku i po/w trakcie przyjęcia pozycji leżącej. Objawom przepukliny rozworu przełykowego może towarzyszyć utajone krwawienie z przewodu pokarmowego, jednak rzadko jest to krwawienie jawne.

Przepuklina rozworu przełykowego – rozpoznanie 

Podstawowym badaniem, za pomocą którego rozpoznaje się przepuklinę rozworu przełykowego, jest gastroskopia. Jest to badanie obrazowe, podczas którego lekarz wprowadza przez jamę ustną specjalną rurkę z kamerką. Za pomocą urządzenia możliwe jest ustalenie nieprawidłowości anatomicznych oraz uwidocznienie ewentualnych owrzodzeń, stanów zapalnych błony śluzowej żołądka oraz wrzodów żołądka. Dodatkowo podczas badania można pobrać wycinki do testu na obecność bakterii Helicobacter pylori, czy do badania histopatologicznego.

Inne badania, które mogą zostać zlecone przez lekarza to: badanie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej z kontrastem, tomografia komputerowa (TK) klatki piersiowej, czy badanie ciśnienia w przełyku (manometria). 

Leczenie przepukliny rozworu przełykowego 

Sposób leczenia przepukliny rozworu przełykowego uzależniony jest od stopnia zaawansowania schorzenia i od rodzaju przepukliny – wślizgowej lub okołoprzełykowej. W przypadku nieznacznie zaawansowanych przepuklin rozworu przełykowego, z niewielkim nasileniem dolegliwości, postępowanie obejmuje leczenie niefarmakologiczne polegające na:

• unikaniu spożywania tłustych, ciężkich i pikantnych potraw;
• unikaniu spożywania gazowanych napojów, mocnej kawy i herbaty oraz alkoholu;
• zjadaniu mniejszych objętościowo posiłków (częściej, mniejsze porcje);
• spaniu z uniesioną głową;
• unikaniu aktywności fizycznej bezpośrednio po spożyciu posiłków.

Dodatkowo w przypadku przepukliny wywołanej chorobą otyłościową i nadwagą zalecana jest redukcja masy ciała pacjenta.

Kolejnym sposobem leczenia przepukliny rozworu przełykowego jest leczenie farmakologiczne obejmujące stosowanie leków obniżających kwasowość soku żołądkowego, tzw. inhibitorów pomp protonowych. Należy pamiętać, iż dawkę i częstotliwość stosowania leków ustala lekarz prowadzący leczenia pacjenta. 

Przepuklina rozworu przełykowego – operacja

W przypadku dużych przepuklin rozworu przełykowego, o znacznym nasileniu nieprzyjemnych objawów możliwe jest rozważenie chirurgicznego zabiegu. Kwestia kwalifikacji pacjenta do zabiegu chirurgicznego przepukliny rozworu przełykowego ustalana jest wraz z lekarzem gastroenterologiem i chirurgiem. 

Profilaktyka przepukliny rozworu przełykowego 

Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia przepukliny rozworu przełykowego, zaleca się u osób dotkniętych nadwagą i chorobą otyłościową redukcję masy ciała. Aby spadek masy ciała był stałym efektem, dobrze jest skontaktować się z dietetykiem klinicznym. Pomoże on ustalić zalecenia kaloryczne i zmianę stylu życia, która zaowocuje utrzymaniem masy ciała w ryzach. Dodatkowo ważne jest zwrócenie uwagi na przyzwyczajenia dietetyczne i higienę spożywania posiłków tj. spożywanie posiłków bez pośpiechu, ze skupieniem na pożywieniu.

Kolejnym czynnikiem ochronnym jest zaprzestanie palenia tytoniu oraz zwrócenie uwagi na oddawanie stolca. Aby uniknąć zaparć zwiększających ciśnienie śródbrzuszne, zaleca się spożywanie większych ilości błonnika oraz wypijanie odpowiedniej ilości wody w ciągu dnia.

Innymi sposobami jest unikanie przyjmowania pozycji leżącej zaraz po posiłkach oraz spożywanie ostatniego posiłku najpóźniej 2-3 godzin przed snem. 

Lek. med. Katarzyna Lizak