10 lutego 2023 - Przeczytasz w 5 min

Niestrawność: przyczyny i objawy. Sposoby na niestrawność

Niestrawność, czyli dolegliwości ze strony układu pokarmowego, często wywołują dyskomfort utrudniający codzienne funkcjonowanie. Symptomów tego, że dzieje się coś niepokojącego jest wiele. Jakie są przyczyny i objawy niestrawności?

Bóle jelit, skurcze żołądka, biegunka, wymioty, męczące wzdęcia czy zgaga. Brzmi znajomo? Nie ma chyba osoby, która by nie doświadczyła kłopotów, związanych z przewodem pokarmowym. Jednorazowa dolegliwość nie powinna budzić niepokoju; do lekarza gastrologa warto udać się, gdy objawy utrzymują się dłuższy czas  lub regularnie powracają.

niestrawność przyczyny i objawy

Co to jest niestrawność?

Niestrawność, zwana inaczej dyspepsją, to zespół objawów związanych z problemami układu pokarmowego. Większość z nich występuje po spożyciu posiłku – niestrawność manifestuje się głównie uczuciem dyskomfortu w okolicy nadbrzusza. Większość osób doświadczyło przynajmniej raz w życiu dyspepsji. Niestety istnieje całkiem spora grupa pacjentów, którzy skarżą się na regularne problemy trawienne.

Przyczyny niestrawności

Przyczyn niestrawności jest wiele. Biorąc pod uwagę czynniki, które ją wywołują, wyróżniamy dwa rodzaje dyspepsji:

  • Niestrawność organiczna. Wywołana jest schorzeniami przewodu pokarmowego. Objawy niestrawności dotykają w tym wypadku osoby cierpiące np. na chorobę wrzodową dwunastnicy lub żołądka, borykające się z problemami refluksu, zapalenia dróg żółciowych czy nowotworu (żołądka, przełyku). Chorzy zmagający się z zakażeniem Helicobacter pylori również mogą doświadczać nieprzyjemnych objawów, jakie daje dyspepsja.
  • Niestrawność czynnościowa. Występuje z powodu trudnych do określenia czynników, niezwiązanych z chorobami. Przyjmuje się, że mogą ją wywołać niektóre lekarstwa (np. salicylany) czy suplementy diety (np. na bazie żelaza). Bywa, że niestrawność czynnościową powoduje zbyt szybkie jedzenie, spożycie za jednym razem za dużej ilości pokarmu lub skonsumowanie nieświeżego lub ciężkostrawnego, tłustego posiłku. Przyczyny niestrawności tego rodzaju mogą wynikać także ze stresu czy wdychania dymu tytoniowego. Czasami objawy dyspepsji czynnościowej są efektem dużej nadwrażliwości żołądka oraz nieprawidłowej kurczliwości niektórych fragmentów układu pokarmowego.

Niestrawność u kobiet w ciąży

Na dyspepsję często cierpią kobiety spodziewające się dziecka. Dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego wywołane są zwykle przez zmiany hormonalne oraz ucisk rosnącej macicy na organy wewnętrzne. Niestrawność u kobiet w ciąży jest zjawiskiem przejściowym, które zazwyczaj ustępuje po porodzie.

Objawy niestrawności

Do najbardziej charakterystycznych symptomów dyspepsji należy uczucie pełności po posiłku, często nawet po zjedzeniu niewielkiej porcji. Osoba cierpiąca na tę dolegliwość często skarży się na ból brzucha i gazy. Objawy niestrawności to również nudności oraz wymioty. Czasami dyspepsji towarzyszą zaparcia, czkawka, odbijanie się, zgaga czy tzw. burczenie w brzuchu.

Objawy niestrawności jelit

Choć mianem niestrawności definiuje się dolegliwości przewodu pokarmowego zlokalizowane w nadbrzuszu środkowym (którym towarzyszą rozmaite objawy, o czym wspomniano wcześniej), to pacjenci często używają określenia „niestrawność jelit” w odniesieniu do symptomów, jakie daje ten właśnie odcinek przewodu pokarmowego. Pytani o objawy niestrawności jelit, zgłaszają najczęściej następujące dolegliwości (mogące świadczyć o rozwoju różnych schorzeń):

  • ból jelit o różnym charakterze, natężeniu i lokalizacji,
  • zaburzenia w oddawaniu stolca: biegunki lub zaparcia,
  • nasilona potliwość,
  • osłabienie,
  • wzdęcia i gazy,
  • nudności oraz wymioty.

Przyczyn dolegliwości jelit jest wiele. Niektóre z nich mają podłoże genetyczne, inne immunologiczne, grzybicze, pasożytnicze czy wirusowe. Problemy z tym odcinkiem przewodu pokarmowego wynikają często z trybu życia: stresu, małej ilości ruchu, szybkiego spożywania pokarmów itp. Aby zdiagnozować przyczynę kłopotów z jelitami, lekarz zleca badania, takie jak np. kolonoskopia, USG, diagnostyka radiologiczna czy badania laboratoryjne (OB, morfologia krwi, CRP, test na krew utajoną w kale itp.).

Objawy niestrawności – kiedy należy udać się do lekarza?

Krótkotrwała niestrawność, której nie towarzyszą ostre objawy, zwykle szybko mija i nie wymaga pomocy medycznej. Jeśli jednak symptomy nie ustępują, należy zgłosić się do specjalisty gastrologa, ponieważ przedłużające się dolegliwości mogą świadczyć o poważniejszej chorobie, rozwijającej się w przewodzie pokarmowym. Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga sytuacja, kiedy pojawia się niekontrolowana utrata masy ciała, krew w stolcu, przedłużające się nudności czy trudności z połykaniem.

Niestrawność – diagnostyka

Objawy niestrawności mogę być zwiastunami innych chorób rozwijających się w organizmie. Również wszelkiego rodzaju nietolerancje pokarmowe dają podobne symptomy jak niestrawność. Dlatego w celu identyfikacji źródła problemu specjalista (po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego) może skierować pacjenta np. na:

Aby wykluczyć poważniejsze schorzenia, lekarz zleci również przeprowadzenie USG jamy brzusznej oraz badanie endoskopowe przełyku, żołądka oraz dwunastnicy (gastroskopia).

Niestrawność – ile trwa?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, ile trwa niestrawność. Wiele zależy od czynnika, który wywołał dolegliwości. Zjedzenie ciężkostrawnego czy obfitego posiłku nie powinno dawać objawów dłuższych niż kilka – kilkanaście godzin. Niestrawność wynikająca ze zjedzenia czegoś nieświeżego, może trwać nawet kilka dni. Trwające dłuższy czas objawy ze strony przewodu pokarmowego wymagają konsultacji lekarskiej, mogą bowiem świadczyć o poważniejszym schorzeniu.

Dieta przy niestrawności

Osoby cierpiące na dyspepsję powinny zadbać o prawidłowy jadłospis. Dieta przy niestrawności musi być lekka i opierać się na zasadach zdrowego żywienia. Przede wszystkim należy unikać posiłków tłustych, ciężkostrawnych (np. dań typu fast-food). Warto ograniczyć spożycie roślin strączkowych, które mają właściwości wzdymające. Pacjenci cierpiący na wzdęcia powinni również odstawić napoje gazowane. Niepolecane są produkty z dużą liczbą konserwantów, a także przekąski typu chipsy, solone orzeszki. Warto ograniczyć mocną kawę, herbatę, słodycze oraz ostre przyprawy.

Sposoby na niestrawność

Zdrowa dieta przy dyspepsji to podstawa. Ale czy można jeszcze jakoś sobie pomóc, gdy pojawią się nieprzyjemne objawy niestrawności? Oto sposoby, które mogę przynieść ulgę:

  • środki z apteki w postaci kropli, płynów doustnych czy tabletek. Pomagają w pozbyciu się zgagi, ułatwiają trawienie,
  • napary ziołowe (np. na bazie rumianku, dziurawca czy mięty), które działają rozkurczowo i stymulują pracę żołądka,
  • koper włoski oraz kminek – ich żucie łagodzi skurcze jelit.

Jakie są jeszcze sposoby na niestrawność? Bardzo istotna jest regularność posiłków: należy spożywać 4-5 porcji dziennie, zwracając uwagę na to, by nie były one zbyt obfite. Niezwykle ważne jest również tempo jedzenia – brak odpowiednio długiego przeżuwania pokarmu i spożywanie produktów w pośpiechu to możliwe przyczyny niestrawności. Pojawienie się uczucia sytości powinno być sygnałem, że dalsza konsumpcja nie jest już potrzebna. Dobrze jest wprowadzić zasadę niejedzenia tuż przed snem – najlepiej powstrzymać się od posiłków na 2-3 godziny przed położeniem się do łóżka.

W leczeniu niestrawności organicznej podstawą jest terapia jednostki chorobowej, która wywołuje objawy dyspepsji. Z uciążliwymi objawami dysfunkcji przewodu pokarmowego pomoże również regularna aktywność fizyczna.

Bibliografia:

  1. Dyspepsja – co nowego na Kongresie Digestive Disease Week w Chicago 2011 roku? Bartnik W. Gastroenterologia Kliniczna 2011, tom 3, nr 3, 99–105.
  2. Od objawów do rozpoznania dyspepsji czynnościowej. Popczak G, Kowal A, Prystupa A, Schabowski J, Mosiewicz J. Medycyna Ogólna, 2010, 16 (XLV), 4.

Podobne artykuły

Powiązane pakiety

e-PAKIET BRZUSZNY
Pakiet zawiera szeroki wachlarz badań* laboratoryjnych wykonywanych we krwi i w kale, o różnym statusie diagnostycznym: badań umożliwiających wstępną, przekrojową, ocenę funkcjonowania układu pokarmowego, przesiewowych, sygnalizujących konieczność wdrożenia specjalistycznych badań diagnostycznych lub diagnostycznych, potwierdzających rozpoznanie.   Interpretacja wyników wszystkich badań powinna uwzględniać obserwacje dotyczące stanu klinicznego badanego. Interpretacja wyników badań uwzględnionych w pakiecie musi uwzględniać objawy, zwłaszcza, jeżeli wykazują związek z przewodem pokarmowym. Morfologia krwi pozwala na wykrycie anemii (gdy są nieprawidłowe: ilość czerwonych krwinek, hematokryt i stężenie hemoglobiny), będącej m.in. skutkiem upośledzonego wchłaniania w przewodzie pokarmowym, krwawienia do przewodu pokarmowego lub choroby pasożytniczej. Nieprawidłowe: ilość białych ciałek krwi (leukocytów) i/lub zmienione proporcje pomiędzy leukocytami sugerują stan zapalny o różnym tle (wzrost liczby leukocytów) lub obecność choroby pasożytniczej przewodu pokarmowego (wzrost liczby granulocytów kwasochłonnych). Sugestie o istniejącym stanie zapalnym weryfikowane są przez wzrastający wynik OB i wysokie stężenie specyficznego wskaźnika zapalenia: białka ostrej fazy, CRP. Silnie przekroczone stężenie wskazuje na zapalenie spowodowane zakażeniem bakteryjnym. Oznaczanie w kale kalprotektyny jest przydatne w diagnostyce i różnicowaniu stanów zapalnych jelit i przewodu pokarmowego. Jej obecność łączy się z rozszczelnieniem bariery jelitowej, charakterystycznym dla stanów nietolerancji pokarmowej. Wzrost aktywności we krwi enzymów komórek wątroby (hepatocytów): ALT i AST świadczy o uszkodzeniu hepatocytów w wyniku ostrych lub przewlekłych chorób wątroby; wzrost enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych: GGTP i ALP, o niedrożności dróg żółciowych; wzrost stężenia barwnika żółciowego, bilirubiny, może być skutkiem zaburzeń wątroby i przewodów żółciowych. Oznaczenie we krwi stężenia enzymów trzustkowych: amylazy trzustkowej i lipazy powinno być wykonywane jednocześnie. Stężenie obu wzrasta w wyniku uszkodzenia komórek trzustki lub zablokowania przewodów trzustkowych przez kamień lub guz nowotworowy. Wzrost amylazy towarzyszy również innym chorobom przewodu pokarmowego i ostrej niewydolności nerek. Ogólne badanie moczu dostarcza informacji o zaburzeniach metabolicznych i m.in. kondycji narządów układu pokarmowego: wątroby i trzustki.  W ocenie pracy wątroby i trzustki istotna jest określenia stężenie w moczu glukozy, albuminy oraz barwników: urobilinogenu i bilirubiny. Badanie kału na obecność krwi utajonej stanowi badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, lecz jest również pomoce w określeniu drogi utraty żelaza u osób z stwierdzonym niedoborem żelaza. Oznaczenie przeciwciał IgA przeciwko transglutaminazie tkankowej (IgA anty-tTG) jest badaniem diagnostycznym w podejrzeniu choroby trzewnej (celiakii), badaniem przesiewowym dla osób z grupy zagrożonych celiakią, a także stosowanym do kontroli przestrzegania diety bezglutenowej. Wykonywane metodą ELISA badanie kału rozpoznające zarażenie lamblią jelitowa ma wyższą czułość diagnostyczną niż badanie mikroskopowe i może być przydatne w monitorowaniu efektu leczenia. W niektórych laboratoriach Diagnostyki badanie może być wykonywane metodą immunochromatograficzną. Pomiar stężenia przeciwciał IgG specyficznych dla Helicobacter pylori w surowicy jest laboratoryjną, serologiczną, metodą rozpoznania zakażenia H. pylorii: obecnego lub w przeszłości. Ze względu na utrzymywanie się przeciwciał mimo eradykacji bakterii nie nadaje się do monitorowania terapii. *Do badań należy dostarczyć próbkę porannego moczu oraz 3 próbki kału. 

Panel infekcji układu pokarmowego, 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR
Nowość w ofercie Diagnostyki - Badanie wysyłkowe! Panel infekcji układu pokarmowego, 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR Badanie pozwala na wykrycie w jednej próbce kału DNA 25 patogenów stanowiących częstą przyczynę zapaleń żołądka i jelit. Czułość badania przewyższa standardowe badanie mikroskopowe kału. Badanie wykonywane jest w próbce kału pobranej do dedykowanego zestawu transportowego. Sprawdź jak pobrać materiał do badania: Infekcje przewodu pokarmowego są grupą chorób wiążących się ze stanem zapalnym żołądka i jelit, wywoływanych przez wirusy, bakterie i pasożyty. Wirusowe zapalenia żołądkowo-jelitowe najczęściej występują u niemowląt, małych dzieci oraz u osób w podeszłym wieku, zwłaszcza osłabionych przez choroby przewlekłe. Objawy zakażeń obejmują nagłe wymioty i/lub biegunki, którym mogą towarzyszyć: gorączka, nudności, skurcze brzucha, brak apetytu i złe samopoczucie. Przebieg zakażenia prowadzić może do szybkiego odwodnienie organizmu, szczególnie niebezpiecznego dla małych dzieci i osób starszych. Aby podjąć decyzję dotyczącą sposobu leczenia, niezwykle ważne jest ustalenie podłoża zakażenia.   Badanie molekularne umożliwia szybką i czułą diagnostykę opartą na różnicowaniu zakażeń bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych. W badaniu identyfikowane są: Norovirus GI; Norovirus GII; shigatoksyczne pałeczki Escherichia coli, posiadające geny stx1/2, kodujące czynniki wirulencji; Rotavirus; Shigella spp.; Dientamoeba fragilis; Aeromonas spp.; Campylobacter spp.; Clostridium difficile toxin B; enteropatogenne pałeczki Escherichia coli, posiadające gen eaeA; Salmonella spp.; Blastocystis hominis; Sapovirus; Clostridium difficile hypervirulent; E. coli O157; enterotoksyczne pałeczki  Escherichia coli, posiadające geny lt/st, kodujące czynniki wirulencji; Cryptosporidium spp.; Astrovirus; Yersinia enterocolitica; Giardia lamblia; Entamoeba histolytica; EAEC (aggR)- enteroagregacyjne pałeczki  Escherichia coli; Adenovirus; Vibrio spp.; Cyclospora cayetanensis Więcej informacji o zakupie badań wysyłkowych jest dostępnych tutaj.
Powiązane badania

Krew utajona w kale
Kał - krew utajona (bez diety). Badanie kału na obecność krwi utajonej.  Badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, pomoce w określeniu drogi utraty żelaza u osób z niedoborem żelaza. 

CRP, ilościowo
CRP ilościowo. CRP (białko C-reaktywne), jest tzw. białkiem ostrej fazy, szybkim wskaźnikiem (4-8 godzin) uszkodzeń tkanek w wyniku zapalenia, infekcji, martwicy niedokrwiennej mięśni lub urazu. Badanie jest przydatne w diagnostyce i monitorowania le

Morfologia krwi
Morfologia krwi pełna (tzw. morfologia 5 diff.). Jakościowa i ilościowa ocena składu i morfologii  krwi obwodowej, krwinek: czerwonych (erytrocytów), białych (pięciu frakcji) oraz płytek krwi (trombocytów). Podstawowe przesiewowe b

Podobne artykuły