Puste odbijania – przyczyny uporczywego odbijania powietrzem

Nadmierne puste odbijanie może wprawiać w zakłopotanie i być źle obierane przez otoczenie. Głośne odbijanie może obniżać jakość życia z powodu swojego niekontrolowanego występowania oraz towarzyszących mu innych kłopotliwych dolegliwości jak wzdęcia, bóle brzucha. W większości wypadków nie jest objawem groźnej choroby.

Puste odbijanie – co to?

Odbijanie jest fizjologicznym odruchem mającym za zadanie usunięcie z przełyku i żołądka połkniętego wraz z jedzeniem powietrza. Jest to mechanizm zabezpieczający przed nadmiernym rozdęciem żołądka przez nagromadzone powietrze. Intensywność odbijania jest tym większa im większa ilość powietrza dostała się do żołądka, jak ma to miejsce w przypadku szybkiego, łapczywego jedzenia, obfitego posiłku czy picia gazowanych napojów.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/badania-na-helicobacter-pylori-jakie-wybrac/

Wraz z każdym połkniętym kęsem pokarmu dostaje się do naszego przewodu pokarmowego 1-4 ml powietrza. Fizjologicznie powietrze dostaje się do przewodu pokarmowego i w większości jest z niego usuwane w mechanizmie odbijania w trakcie lub po posiłku. Niekiedy jednak pojawia się zjawisko nadmiernego „pustego odbijania” po jedzeniu i piciu, określane też jako „odbijanie powietrzem”. Może ono wynikać z różnych problemów medycznych i przyzwyczajeń.

Rodzaje odbijania: żołądkowe i nadżołądkowe

Odbijanie żołądkowe to mechanizm, w którym nagromadzone w żołądku powietrze wydostaje się przez gardło w wyniku przejściowego rozluźnienia dolnego zwieracza przełyku.

W odbijaniu nadżołądkowym powietrze nie przedostaje się do żołądka, a jest uwięzione w przełyku. Dostaje się tam w wyniku działania dwóch mechanizmów: zasysania i wstrzykiwania. Podczas zasysania następuje mimowolny skurcz przepony, który wywołuje ujemne ciśnienie w przełyku, co przy rozluźnieniu jego dolnego zwieracza powoduje przedostawanie się powietrza. Mechanizm wstrzykiwania polega na skurczu mięśni nasady języka co wywołuje podwyższone ciśnienie gardłowe i wpychanie powietrza do przełyku. Odbijanie nadżołądkowe ustaje podczas mówienia i snu.

Puste odbijanie może współwystępować z zaburzeniami lękowymi (nerwica) czy zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi.

Odbijanie nadżołądkowe początkowo jest świadomą reakcją na nieprzyjemne uczucie w jamie brzusznej lub klatce piersiowej, ale z czasem staje się utrwalonym nawykiem, czyli reakcją nieświadomą.

Puste odbijanie może towarzyszyć niektórym stanom chorobowym i przyzwyczajeniom:

• Aerofagia – czyli połykanie powietrza. Sprzyja temu żucie gumy, palenie papierosów, picie przez słomkę, źle umocowane protezy stomatologiczne, spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła.

• Refluks – puste odbijanie

Choroba refluksowa przełyku – to stan, gdy treść żołądka przedostaje się do przełyku, co wywołuje nieprzyjemne objawy: zgaga (uczucie pieczenia w żołądku, w przełyku, za mostkiem), odbijanie, uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku, ból w górnej części brzucha. Dolegliwości nasilają się w pozycji leżącej, przy pochylaniu się, po obfitym i ciężkostrawnym posiłku. Mogą pojawić się nietypowe objawy jak: puste odbijanie i ból w klatce piersiowej naśladujący ból sercowy, poranna chrypka, suchy kaszel, uczucie „kluski” w gardle.

• Helicobacter a puste odbijanie

Zapalenie żołądka wywołane przez Helicobacter pylori – szacuje się, że w Polsce ok. 80% osób jest zakażonych tą bakterią. W zakażeniu przewlekłym, które najczęściej jest spotykane u osób dorosłych, pojawiają się łagodne objawy ze strony przewodu pokarmowego takie jak: bóle w nadbrzuszu, uczucie ciężkości po posiłku, nudności, odbijanie. Choroba przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, a ich nasilenie zależy od zaawansowania zmian w błonie śluzowej żołądka; od niewielkich lub nawet niewidocznych, aż do rozległych owrzodzeń. W rozpoznaniu konieczne są badania endoskopowe, stwierdzenie obecności bakterii w żołądku. Leczenie polega na wyeliminowaniu drobnoustroju.

• Dyspepsja czynnościowa – to dolegliwości przewodu pokarmowego związane z upośledzonym trawieniem. Dyspepsja może być organiczna, czyli wtórna do innej choroby (np. choroba wrzodowa żołądka, przewlekłe zapalenie trzustki) lub związana z przyjmowaniem leków (niesteroidowe przeciwzapalne, preparaty żelaza, potasu) oraz czynnościowa, czyli niezwiązana z żadną uchwytną przyczyną.

Do objawów dyspepsji należą:

• uczucie pełności po posiłku, uczucie zalegania pokarmu w żołądku,
• wczesne uczucie sytości,
• puste odbijanie i pieczenie w żołądku, ból,
• odbijania,
• nudności, wymioty.

Czasem objawy są związane z konkretnymi pokarmami i czasem ich spożywania.

• Celiakia (choroba trzewna) – to choroba o podłożu autoimmunologicznym, w trakcie której dochodzi do uszkodzenia jelita cienkiego. Czynnikiem wyzwalającym reakcję układu immunologicznego jest gluten będący białkowym składnikiem ziaren zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia). Uszkodzenie jelita polega na zaniku jego kosmków, czego następstwem są zaburzenia wchłaniania i niedobory pokarmowe. Do objawów należy:
• przewlekła biegunka,
• bóle brzucha, wzdęcia,
• objawów niedoborów pokarmowych np. niedokrwistość,
• cofanie się treści pokarmowej do przełyku,
• wymioty,
• afty jamy ustnej.

Leczenie polega na całkowitym wyeliminowaniu z diety glutenu.

• Zaburzenia wchłaniania węglowodanów – głównie laktozy, sacharozy lub sorbitolu. Najczęstszą przyczyną powstawania dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego w tym odbijania jest brak enzymu laktazy trawiącego cukier mleczny – laktozę. Fruktoza jest cukrem występującym w owocach, ale wykorzystywana też jako substancja słodząca w sokach, deserach, napojach. Wchłanianie fruktozy poprawia się w obecności glukozy. Sorbitol również znajduje się w owocach i wykorzystywany jest jako dietetyczny słodzik w napojach, cukierkach i gumach do żucia. Zaburzenia wchłaniania objawiają się zwiększonym wydalaniem wodoru w wydychanym powietrzu co jest wykorzystywane do diagnostyki tych zaburzeń. Prowadzi ponadto do wzdęć, odbijania, bólów brzucha i nadmiernego oddawania gazów.

Puste odbijanie – nerwica

Objawy somatyczne pod postacią dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego jak nudności, bóle brzucha, uczucie przeszkody w gardle czy puste odbijanie, mogą mieć swoje źródło w nadmiernej reakcji na stres czy zaburzeniach lękowych potocznie zwanych nerwicą. Warto zasięgnąć porady lekarza specjalisty, który zleci odpowiednią terapię oraz wykluczy poważne schorzenia o podłożu psychicznym jak np. depresję.

Puste odbijanie rzadko jest objawem poważnej choroby, jednak, gdy pojawiają się objawy alarmujące, takie jak:

• niezamierzona utrata wagi,
• zaburzenia połykania,
• krwawienie z przewodu pokarmowego,
• niedokrwistość,
• nocne bóle brzucha,

należy zgłosić się do lekarza.

Puste odbijanie może współwystępować z bólem w klatce piersiowej. W przypadku wystąpienia bólu zawsze należy wyeliminować przyczynę sercową czyli chorobę wieńcową. Ból o tej lokalizacji może mieć swoją przyczynę w przełyku lub żołądku oraz towarzyszyć zgadze i chorobie refluksowej przełyku. Inna grupa przyczyn to schorzenia o podłożu psychogennym, gdy ból w klatce piersiowej towarzyszący pustym odbijaniom wynika z depresji lub jest objawem paniki.

Najważniejsze wskazówki jak uniknąć pustego odbijania lub ograniczyć jego nasilenie

• picie i jedzenie bez pośpiechu, staranne żucie i przełykanie małych kęsów pokarmów,
• unikanie napojów gazowanych, piwa,
• rezygnacja z palenia papierosów, żucia gumy, ssania twardych cukierków,
• sprawdzenie dopasowania protez zębowych,
• leczenie choroby refluksowej przełyku,
• stosowanie diety eliminującej produkty nie tolerowane przez organizm,
• zmiana nawyków związanych z oddychaniem i połykaniem.

Ten ostatni punkt jest szczególnie zalecany u osób z utrwalonymi nawykami związanymi z oddychaniem i połykaniem co ma miejsce w odbijaniu nadżołądkowym. Przy uciążliwych dolegliwościach często niezbędna wydaje się być konsultacja u logopedy, który może wskazać odpowiednie techniki oddechowe. Czasem niezbędna jest konsultacja psychologiczna, która pozwoli ustalić podłoże występujących objawów i wskazać techniki radzenia sobie z nimi.