Rzeżączka – objawy, przyczyny zakażenia, leczenie

Redakcja Diagnostyki

14 lipca 2022

Przeczytasz w 6 minut

Udostępnij

Spis treści:

Rzeżączka – co to jest?
Jakie są przyczyny rzeżączki?
Rzeżączka – objawy
Rzeżączka – jakie badania wykonać?
Rzeżączka – leczenie
Źródła

Rzeżączka to jedna z częściej występujących chorób wenerycznych, czyli zakażeń przenoszonych na drodze kontaktów seksualnych. W przypadku zakażenia patogenem odpowiedzialnym za rozwój rzeżączki możliwe jest skuteczne, całkowite wyleczenie. Ze względu na potencjalne powikłania tej choroby warto wiedzieć co odpowiada za rozwój rzeżączki, jakie są charakterystyczne objawy rzeżączki, jak skutecznie zapobiegać zakażeniu, na czym polega diagnostyka oraz w jaki sposób leczy się rzeżączkę.

Rzeżączka – co to jest?

Rzeżączka to bakteryjna choroba infekcyjna, która przenoszona jest na drodze kontaktów seksualnych z osobą zakażoną. Za rozwój omawianej choroby odpowiada dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae), która jest bakterią gram-ujemną. Na rzeżączkę mogą zachorować zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Najczęściej ogniska chorobowe rozwijają się w obrębie narządów moczowo-płciowych, choć możliwe jest także występowanie rzeżączki w okolicach odbytu lub w gardle.

Nieleczona rzeżączka może prowadzić do rozwoju wielu, niebezpiecznych powikłań. Obejmują one m.in. niepłodność (u obojga płci), ogólnoustrojowe zakażenia (posocznicę), zapalenie mięśnia sercowego oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W wielu przypadkach rzeżączka może przebiegać w sposób bezobjawowy lub też skąpoobjawowy, stąd niezwykle istotne jest stosowanie właściwej profilaktyki zmniejszającej ryzyko zakażenia oraz przeprowadzenie badań kontrolnych w przypadku wystąpienia tzw. sytuacji ryzykownych.

Jakie są przyczyny rzeżączki?

Do zakażenia rzeżączką dochodzi poprzez stosunek seksualny z osobą będącą nosicielem dwoinki rzeżączki. Ten patogen może bytować zarówno w obrębie układu moczowo-płciowego, jaki i gardła oraz odbytu – z tego powodu do rozwoju zakażenia może dojść nie tylko poprzez stosunek waginalny, ale także oralny i analny. Do zakażenia może także dochodzić poprzez używanie tych samych przedmiotów higieny osobistej (jak np. ręcznik lub gąbka) co osoba zakażona, jednak ryzyko rozwoju infekcji jest tutaj znacząco niższe.

W celu profilaktyki zakażenia dwoinką rzeżączki należy stosować właściwe zabezpieczenie (np. w postaci prezerwatyw) podczas stosunków seksualnych z nowym partnerem/partnerką o nieznanym statusie chorobowym. Ryzyko zachorowania na choroby weneryczne (nie tylko rzeżączkę) zwiększają także tzw. ryzykowne zachowania seksualne, takie jak częsta zmiana partnerów seksualnych, brak stosowania zabezpieczeń lub przygodne stosunki seksualne, szczególnie pod wpływem środków odurzających.

Rzeżączka – objawy

Objawy rzeżączki różnią się pomiędzy zakażeniami występującymi u mężczyzn oraz u kobiet.

Zakażenia dwoinką rzeżączki wśród kobiet w większości przypadków (ponad 50%) przebiegają w sposób bezobjawowy. W przypadku wystąpienia objawowej postaci rzeżączki u kobiet pierwsze symptomy pojawiają się po ok. 7 do 14 dni od momentu zakażenia. Najczęstsze dolegliwości chorobowe to:

Ból w miednicy mniejszej,
Ból podczas stosunku,
Ropne upławy z pochwy,
Pieczenie w pochwie,
Ból i pieczenie podczas oddawania moczu.

Dodatkowo mogą pojawić się zaburzenia przebiegu cyklu miesiączkowego oraz dodatkowe krwawienia pomiędzy poszczególnymi menstruacjami.

Rzeżączka u mężczyzn przebiega bezobjawowo jedynie w ok. 10% przypadków. Choroba ta zazwyczaj prowadzi do pojawienia się pierwszych dolegliwości po ok. 2 do 5 dni od zakażenia. Najczęstsze objawy rzeżączki u mężczyzn to:

Wyciek z cewki moczowej o charakterze ropnym,
Ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
Obrzęk oraz tkliwość najądrzy,
Zapalenie żołędzi.

Opisywane powyżej objawy dotyczą klasycznej, urogenitalnej postaci rzeżączki. Zakażenie może rozwijać się także w innych lokalizacjach, gdzie może prowadzić do wystąpienia m.in. rzeżączkowego zapalenia gardła, zapalenia odbytnicy i odbytu, zapalenia spojówek oraz rozsianej infekcji. Szczególnie niebezpieczne jest rzeżączkowe zapalenie spojówek u noworodków, do którego może dojść w sytuacji, gdy matka choruje na rzeżączkę, a poród odbywa się drogą naturalną.

Rzeżączka – jakie badania wykonać?

W celu rozpoznania rzeżączki niezbędne jest wykonanie właściwych testów diagnostycznych. Podstawowym badaniem w kierunku zakażenia dwoinką rzeżączki jest obecnie analiza materiału uzyskanego na drodze wymazu z pochwy, szyjki macicy, cewki moczowej lub też innego miejsca infekcji o charakterze rzeżączkowym. Na podstawie tego materiału biologicznego może zostać przeprowadzony posiew, czyli hodowla bakterii na specyficznym podłożu.

Badanie to może zostać poszerzone o antybiogram, który dostarcza istotnych informacji na temat optymalnego leczenia w danym przypadku. Szybkim badaniem diagnostycznym umożliwiającym natychmiastowe rozpoznanie ostrej, objawowej, rzeżączki jest mikroskopowa obserwacja barwionego preparatu z wymazu uwidaczniająca dwoinki w obrębie krwinek białych.

Możliwe jest także przeprowadzenie analizy genetycznej z wykorzystaniem metody PCR, która z niezwykle wysoką czułością jest w stanie wykryć materiał DNA dwoinki rzeżączki w badanej próbce, co w znaczącej większości przypadków jest jednoznaczne z występowaniem zakażenia u danej osoby.

Rzeżączka – leczenie

W przypadku występowania dolegliwości wskazujących na zakażenie dwoinką rzeżączki należy udać się do lekarza. Schorzeniami tego typu najczęściej zajmują się dermatolodzy-wenerolodzy. Po rozpoznaniu rzeżączki oraz uwzględnieniu dodatkowych czynników chorobowych lekarz będzie w stanie zaplanować optymalne postepowanie lecznicze.

Polega ono na specyficznej antybiotykoterapii, która najczęściej obejmuje domięśniowe, krótkotrwałe podawanie penicyliny oraz dodatkowych leków doustnych. Ze względu na rosnącą oporność dwoinki rzeżączki na ten antybiotyk może wystąpić konieczność dołączenia do schematu leczniczego innych preparatów. Decyzje na temat farmakoterapii każdorazowo dobierane są indywidualnie przez lekarza prowadzącego leczenie danej osoby.