Szkarlatyna a bostonka – poznaj dzielące je różnice

Choroby wieku dziecięcego stanowią częsty problem, z którym muszą mierzyć się rodzice. Wśród nich wyróżniają się dwie szczególnie charakterystyczne infekcje – szkarlatyna (płonica) oraz bostonka (choroba dłoni, stóp i jamy ustnej). Choć objawy tych schorzeń mogą wydawać się podobne, to w rzeczywistości różnią się one znacznie pod względem etiologii, przebiegu i leczenia. Przeczytaj więcej na ten temat!

Szkarlatyna – charakterystyka choroby

Szkarlatyna, nazywana również płonicą, to ostra choroba zakaźna, wywoływana przez paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes). Występuje przede wszystkim u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, choć nie jest to regułą – zachorować mogą również osoby dorosłe. Szczyt zachorowań przypada na okres jesienno-zimowy.

Objawy szkarlatyny

Choroba rozpoczyna się nagłym pojawieniem się wysokiej gorączki, silnego bólu gardła oraz charakterystycznej wysypki. Ta ostatnia ma postać drobnych, czerwonych krostek, które pojawiają się najpierw na szyi, tułowiu, a następnie rozprzestrzeniają się na kończyny. Dodatkowo u chorego obserwuje się:

• powiększone, zaczerwienione migdałki, pokryte białym nalotem,
• malinowy język, z uwypukloną brodawkowatą powierzchnią,
• zaczerwienienie twarzy, z wyraźnym odgraniczeniem obszaru wokół ust (tzw. trójkąt Fiłatowa),
• wysypkę w zgięciach stawowych (kolana, łokcie, pachwiny).

Leczenie szkarlatyny

Szkarlatyna jest chorobą bakteryjną, dlatego podstawą leczenia jest antybiotykoterapia. Najczęściej stosuje się penicylinę lub makrolidy. Oprócz tego pacjentowi podaje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe w celu łagodzenia objawów. Istotne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu.

Bostonka – charakterystyka choroby

Bostonka, określana również jako choroba dłoni, stóp i jamy ustnej, to choroba wirusowa, wywoływana najczęściej przez wirusy z rodzaju Coxsackie lub inne enterowirusy. Podobnie jak w przypadku szkarlatyny, bostonka u dorosłych zdarza się rzadko. Bostonka dotyczy głównie dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Objawy bostonki

Charakterystycznym objawem bostonki jest wysypka, która pojawia się na dłoniach, stopach oraz w obrębie jamy ustnej. Ma ona postać niewielkich, podłużnych pęcherzyków, otoczonych czerwoną obwódką. Poza tym choremu towarzyszą:

• gorączka, często przekraczająca 39°C,
• ból gardła i trudności w połykaniu,
• zmniejszenie apetytu,
• ogólne osłabienie i złe samopoczucie.

Leczenie bostonki

Bostonka jest chorobą wirusową, dlatego leczenie ma charakter wyłącznie objawowy. Podaje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe w celu zmniejszenia dolegliwości. Ważne jest również utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu, gdyż objawy ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunka) mogą prowadzić do odwodnienia. Antybiotyki nie mają zastosowania w terapii bostonki.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/qa/ospa-wietrzna-jak-mozna-sie-nia-zarazic/

Różnice między szkarlatyną a bostonką

Pomimo pewnych podobieństw w obrazie klinicznym, szkarlatyna i bostonka to dwie odrębne jednostki chorobowe. Główne różnice między nimi:

• Etiologia – szkarlatyna jest chorobą bakteryjną, wywoływaną przez paciorkowce, natomiast bostonka ma podłoże wirusowe.
• Lokalizacja zmian skórnych – w szkarlatynie wysypka pojawia się głównie na tułowiu, szyi oraz kończynach, z wyraźnym pominięciem okolicy ust. W bostonce zmiany zlokalizowane są przede wszystkim na dłoniach, stopach i w obrębie jamy ustnej.
• Charakter zmian skórnych – wysypka szkarlatynowa ma postać drobnych, czerwonych krostek, natomiast w bostonce występują podłużne pęcherzyki.
• Dodatkowe objawy – w przebiegu szkarlatyny obserwuje się malinowy język i białawy nalot na migdałkach, czego nie stwierdza się w bostonce.
• Leczenie – szkarlatyna wymaga antybiotykoterapii, podczas gdy bostonka leczona jest wyłącznie objawowo.

Różnicowanie szkarlatyny i bostonki

Prawidłowe rozróżnienie szkarlatyny i bostonki jest niezwykle istotne, ponieważ decyduje o dalszym postępowaniu terapeutycznym. Poza badaniem podmiotowym i przedmiotowym cennych informacji dostarczają badania laboratoryjne. Kluczowe metody diagnostyczne stosowane w różnicowaniu tych dwóch chorób to:

• Wymaz z gardła jest kluczowy w diagnostyce szkarlatyny. To szybki test wykrywający obecność paciorkowców grupy A w gardle. Wykorzystać można:
  • Szybki test antygenowy (ang. rapid antigen detection test, RADT) – wynik dostępny w ciągu kilku minut.
  • Posiew bakteryjny – jeśli szybki test jest negatywny, ale objawy sugerują szkarlatynę, wykonuje się posiew, który daje wyniki po 24–48 godzinach.
• Morfologia krwi – wzrost liczby białych krwinek (leukocytoza) może sugerować infekcję bakteryjną.
• Testy wirusologiczne – wymaz z gardła, nosa lub pęcherzyków w celu identyfikacji wirusa za pomocą technik takich jak PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy), które wykrywa materiał genetyczny wirusa Coxsackie lub innych enterowirusów.
• Serologia – badanie poziomów przeciwciał przeciwko enterowirusom może być stosowane, ale nie jest rutynowo wykonywane ze względu na ograniczoną dostępność i specyficzność.

Podsumowując różnicowanie szkarlatyny i bostonki

• Szkarlatyna – kluczowe dla diagnozy są wymaz z gardła i szybki test antygenowy lub posiew są, wspomagane przez badania krwi w celu oceny stanu zapalnego.
• Bostonka – diagnoza na ogół opiera się na klinicznej ocenie charakterystycznych objawów, a testy wirusologiczne, takie jak PCR, mogą być użyte do potwierdzenia obecności wirusa.