Dzieci

22 grudnia 2022 - Przeczytasz w 5 min

Bostonka u dzieci – objawy oraz przebieg choroby

Spis treści:

Bostonka, choroba bostońska i grypa bostońska to potoczne nazwy wirusowej choroby wieku dziecięcego. Wywołuje ona zespół objawów klinicznych w terminologii medycznej określonych mianem choroby dłoni, stóp i jamy ustnej. Dowiedz się jak objawia się bostonka u dzieci i jak postępować w przypadku jej rozpoznania?

Bostonka u dzieci – czym jest?

Tajemnicza nazwa potoczna choroby – bostonka, może być myląca i nie występuje w profesjonalnym piśmiennictwie medycznym. Zazwyczaj terminem bostonka określane jest enterowirusowe pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej z wypryskiem, określane mianem choroby dłoni, stóp i jamy ustnej (HFMD/HFMS – ang. Hand, Foot and Mouth Disease/Syndrome). Bostonka – swoją potoczną nazwę zawdzięcza miastu, w którym po raz pierwszy zaobserwowano i opisano epidemię wirusa.

Bostonka, czyli choroba dłoni, stóp i jamy ustnej jest powszechną chorobą zakaźną wieku dziecięcego, wywoływaną przez należące do rodzaju enterowirusów szczepy wirusa Coxsackie np. CVA16, CVA6, błędnie nazywane „wirusem bostońskim”. „Wirus bostoński” atakuje przede wszystkim dzieci poniżej 10 roku życia. Wirus łatwo przenosi się na potencjalną ofiarę przez bezpośredni kontakt ze śliną, z wydzielinami dróg oddechowych lub z kałem osoby chorej. Zaraźliwość jest szczególnie wysoka wśród dzieci przebywających w dużych grupach np. w żłobkach i przedszkolach. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniu jest przestrzeganie zasad higieny, częste mycie rąk i dezynfekowanie powierzchni. Ze względu na sposób transmisji (przenoszenia się), bostonka zaliczana jest do tzw. chorób brudnych rąk. Bostonka ma zwykle łagodny, samoograniczający się przebieg i rzadko dochodzi do powikłań. Niestety nie opracowano szczepienia zapobiegającego szerzeniu się bostonki, a ponieważ enterowirusy to bardzo zróżnicowana rodzina patogenów, możliwe jest ponowne zarażenie i wystąpienie objawów choroby, choć zwykle pierwsze zakażenie ma najcięższy przebieg. Szczyt zachorowań przypada w naszej strefie klimatycznej na późne lato i jesień.

Objawy bostonki u dzieci

Bostonka u dziecka wiąże się z występowaniem takich objawów, jak:

  • gorączka,
  • ból gardła,
  • utrata apetytu,
  • złe samopoczucie,
  • ból głowy,
  • ból stawów,
  • grudkowa lub grudkowo – pęcherzykowa, mogącą powodować świąd wysypka, na powierzchni rąk i podeszwowej powierzchni stóp,
  • bolesne owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej.

Rzadziej występują:

  • wysypka na pośladkach, okolicach narządów płciowych,
  • łagodne objawy ze strony układu pokarmowego: nudności, wymioty, biegunka,
  • linie Beau – poprzeczne linie na płytce paznokcia,
  • onychomadeza – złuszczanie płytki paznokcia,
  • wybroczyny – drobne plamki na skórze z wynaczynionej krwi.

Bostonka u dzieci – ile trwa?

Objawy bostonki u dzieci ustępują zwykle w przeciągu 7-10 dni. Czasami zarażenie przebiega bezobjawowo lub skąpo-objawowo. Przebieg można podzielić na fazy:

  • faza latentna (utajona)/okres wylęgania – trwa 3-5 dni od zarażenia, brak objawów;
  • faza prodromalna (wczesna) – trwa 2-3 dni, występują nieswoiste objawy związane przede wszystkim z reakcją układu odpornościowego na wtargnięcie wirusa sugerujące początek infekcji; gorączka, dreszcze, bóle głowy i bóle kostno-stawowe, ból gardła;
  • faza właściwa/ faza wysypkowa – trwa 7-10 dni, objawy wynikają głównie z efektu cytopatycznego wirusa (zmian degeneracyjnych w komórkach, w których namnaża się wirus), pojawia się charakterystyczna wysypka na powierzchni rąk i stóp oraz nadżerkowe zmiany w jamie ustnej, może rozwinąć się herpangina – wirusowe zapalenie gardła, przełykanie jest utrudnione i bolesne, u dzieci charakterystyczna jest niechęć do jedzenia;
  • faza zdrowienia – trwa do kilku tygodni, naskórek z miejsc w których wystąpiła wysypka złuszcza się, zmiany w jamie ustnej stopniowo się goją.

Bostonka – czy jest zaraźliwa dla dorosłych?

Bostonka dotyczy najczęściej małych dzieci i przebiega łagodnie, jednak „wirusem bostońskim” zarazić się można niezależnie od wieku. Najbardziej narażone na zachorowanie na bostonkę są osoby o upośledzonej odporności np. przyjmujące leki immunosupresyjne lub będące w trakcie chemioterapii. Zachorowania immunokompetentnych osób dorosłych (osób bez defektów układu odpornościowego) zdarzają się stosunkowo rzadko, jednak ich objawy mogą być bardziej dotkliwe. Opisywane są także rodzinne zachorowania na bostonkę, gdzie objawy dotknęły jednocześnie kilku domowników. Choroba może być niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ze względu na ryzyko poronienia.

„Wirus bostoński” jest obecny w kale osoby zarażonej przez kilka tygodni niezależnie od występowania objawów choroby, dlatego w celu uniknięcia zakażenia szczególnie ważne jest przestrzeganie zasad higieny i unikanie bezpośredniego kontaktu z chorymi. Chore na bostonkę dzieci powinny być izolowane od innych do momentu ustąpienia wysypki.

Bostonka – jakie leczenie u dzieci?

Nie opracowano leczenia przyczynowego bostonki. Zwykle objawy ustępują samoistnie po kilku dniach. Stosowanie antybiotyków nie jest zasadne, ponieważ choroba ma podłoże wirusowe. Noworodki chorują rzadko, a podejrzenie zakażenia zawsze wymaga konsultacji medycznej i niekiedy hospitalizacji. W przypadku starszych dzieci i dorosłych konsultacja lekarska u pediatry, internisty lub dermatologa jest wskazana w celu różnicowania bostonki z innymi jednostkami chorobowymi m.in. z ospą wietrzną i opryszczką. Leczenie objawowe obejmuje leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Ważne jest zwracanie szczególnej uwagi na prawidłowe nawodnienie organizmu szczególnie, że w bostonce gorączce towarzyszą bolesne zmiany w jamie ustnej i niechęć do przełykania. Zalecany jest oszczędzający tryb życia i lekkostrawne posiłki o miękkiej konsystencji. Warto unikać gorącego i mocno przyprawionego jedzenia oraz kwaśnych soków owocowych, które podrażniają uszkodzoną śluzówkę jamy ustnej. Istotna jest pielęgnacja skóry i zapobieganie nadkażeniom bakteryjnym pękniętych pęcherzyków przez stosowanie preparatów odkażających zawierających np. oktenidynę.

Bostonka – kiedy niezbędna wizyta u lekarza?

Jeżeli przebieg choroby w jakikolwiek sposób niepokoi, przewleka się oraz objawy się nasilają, dziecko lub osoba dorosła powinna zostać skonsultowana przez lekarza. Wizyta jest konieczna, szczególnie wtedy, gdy:

  • objawy utrzymują się ponad 10 dni,
  • gorączka jest wysoka i nie reaguje na leki,
  • zagraża odwodnienie,
  • choroba dotyczy kobiety w ciąży lub noworodka,
  • wystąpiły duszności lub bólu w klatce piersiowej,
  • do objawów dołączają nasilająca się apatia i senność, zaburzenia świadomości, drgawki lub sztywność karku.

Choroba bostońska u dzieci – powikłania

Ciężkie powikłania są bardzo rzadkie i obejmują zapalenie opon rózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie mięśnia sercowego. Najczęściej zdarzającym się powikłaniem jest nadkażenie bakteryjne zmian na skórze lub błonach śluzowych. Do powikłań bostonki zalicza się także onychomadezę, czyli oddzielenie się paznokcia od macierzy i jego złuszczenie.

Autor: dr n.med. Justyna Chlebowska-Tuz

Bibliografia

  1. Hand Foot And Mouth Disease. Guerra AM, Orille E, Waseem M. 2022 Oct 9. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan–. PMID: 28613736
  2. Temperature and humidity affect the incidence of hand, foot, and mouth disease: a systematic review of the literature – a report from the International Society of Dermatology Climate Change Committee. Coates SJ, Davis MDP, Andersen LK. Int J Dermatol. 2019 Apr;58(4):388-399. doi: 10.1111/ijd.14188. Epub 2018 Sep 5. PMID: 30187452.
  3. Hand-foot-and-mouth disease caused by coxsackievirus A6 on the rise. Kimmis BD, Downing C, Tyring S. Cutis. 2018 Nov;102(5):353-356. PMID: 30566537.
  4. Coxsackievirus A6 and Hand, Foot and Mouth Disease: Three Case Reports of Familial Child-to-Immunocompetent Adult Transmission and a Literature Review. Kaminska K, Martinetti G, Lucchini R, Kaya G, Mainetti C. Case Rep Dermatol. 2013 Aug 7;5(2):203-9. doi: 10.1159/000354533. PMID: 24019771; PMCID: PMC3764954.
  5. https://www.forumwiedzy.pl
  6. https://www.nhs.uk/

Podobne artykuły

Powiązane pakiety
e-PAKIET DLA DZIECI
Dedykowany dla: Dzieci w wieku przedszkolnym, wczesnoszkolnym Wskazany: → W przypadku objawów wskazujących na zakażenie pasożytnicze (m.in. zgrzytanie zębami, niespokojny sen, nerwowość, bóle brzucha o niejasnej przyczynie) → W celu ustalenia bakteryjnej lub wirusowej przyczyny stanu zapalnego → Profilaktycznie, do oceny ogólnego stanu zdrowia dziecka   Pamiętaj przed pobraniem: *Na badania krwi dla dzieci należy zgłosić się w godzinach porannych *Dziecko powinno być na czczo *Nie zapomnij o przyniesieniu porannej próbki moczu dziecka i próbki kału.   Badania krwi dla dzieci – znaczenie dla zdrowia Rozpoczęcie przez dziecko przygody z przedszkolem lub szkołą wiąże się z nieuniknioną, dużą ilością infekcji określanych mianem chorób wieku dziecięcego, ale również możliwością zakażeń pasożytniczych, których w warunkach wieloosobowych grup, czy też zabaw w piaskownicy trudno uniknąć.  Badania dla dzieci uwzględnione w pakiecie pozwalają m.in. na określenie przyczyny często występujących u dzieci infekcji (np. dróg oddechowych, układu moczowego) co z kolei ułatwia lekarzowi dobranie właściwej farmakoterapii.   Jaki wykonać pakiet badań krwi dla dzieci? e-PAKIET DLA DZIECI uwzględnia badania wykonywane nie tylko we krwi, ale również badanie moczu i kału. Badania dla dzieci z pakietu umożliwiają ocenę stanu zdrowia dziecka: mocz – badanie ogólne, morfologia krwi, kał – pasożyty (1 ozn.), CRP ilościowo, TSH, witamina D metabolit 25(OH). Dzieci chorują często, co zwykle wynika z narażenia ich na dużą ilość drobnoustrojów występujących w skupiskach innych dzieci. Niekiedy częstotliwość infekcji może się potęgować wskutek dodatkowych zaburzeń, m.in. niedoborów witamin, czy też zaburzonej pracy tarczycy.   Poznaj znaczenie zawartych w pakiecie badań dla dzieci: Morfologia krwi jest badaniem, które pozwala ocenić ogólną kondycję organizmu dziecka oraz wnosi wiele istotnych informacji na temat niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii oraz etiologii toczących się infekcji. Na podstawie wyników badania można wstępnie wnioskować o alergii, zakażeniach pasożytniczych, a także wykluczyć choroby hematologiczne lub zaburzenia odporności. Kał - pasożyty (1 ozn.) – jest badaniem zasadnym w przypadku zgłaszanych przez dziecko dolegliwości, w postaci bólów brzucha. Ból brzucha jest częstym objawem zakażenia pasożytniczego przewodu pokarmowego. U dzieci zwykle wykrywanymi pasożytami są owsiki, glista ludzka oraz lamblie. CRP ilościowo to badanie umożliwiające różnicowanie przyczyn stanu zapalnego w organizmie. CRP znacząco wzrasta w przebiegu zakażenia bakteryjnego, którego leczenie zwykle wiąże się z koniecznością zastosowania antybiotyku. W większości zakażeń wirusowych nie obserwuje się wzrostu stężenia CRP lub jest on na niewielkim poziomie. CRP wzrasta także po doznanych urazach, w przebiegu przewlekłych chorób zapalnych jak nieswoiste zapalne choroby jelit oraz w chorobach nowotworowych. TSH jest hormonem nadzorującym pracę tarczycy, czyli gruczołu niezwykle ważnego dla rozwoju dziecka. Na podstawie jego stężenia we krwi wstępnie wnioskuje się o nadczynności lub niedoczynności tarczycy. Choroba tarczycy u dziecka może odpowiadać za stany depresyjne, pogorszenie koncentracji, pamięci i wyników w nauce. Ponieważ u dzieci hormony tarczycowe odpowiadają także za rozwój fizyczny i umysłowy, ich niedobór może być odpowiedzialny za późne ząbkowanie, zahamowanie lub opóźnienie procesu dojrzewania oraz powolny wzrost. Niedoczynność tarczycy, występująca przed 3 rokiem życia może być przyczyną trwałego upośledzenia rozwoju umysłowego. Witamina D metabolit 25(OH) to parametr coraz częściej oznaczany w diagnostyce zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. To również uznany wskaźnik gospodarki wapniowo – fosforanowej i obrotu kostnego, utrzymujący równowagę między procesami przebudowy kości (tzw. „kościogubienia” i „kościotworzenia”); stymulujący wytwarzanie kolagenu, wspomagający proces podziału i wzrostu komórek mięśniowych. Jej prawidłowe stężenie we krwi jest kluczowe u dzieci ze względu na ich intensywny okres rozwoju oraz oddziaływanie witaminy D na funkcje innych niż szkieletowy układów i narządów dziecięcego organizmu. Przed sięgnięciem po kapsułkę warto ocenić poziom tej witaminy w organizmie. Pomoże to lekarzowi ustalić optymalne dla danego dziecka dawkowanie suplementu.   Poznaj znaczenie ogólnego badania moczu u dzieci: Mocz – badanie ogólne - ze względu na diagnostyczną wartość wyników jest jednym z najczęściej zlecanych i wykonywanych badań laboratoryjnych, także u dzieci. Służy określeniu fizyko – chemicznych właściwości moczu (badanie metodą paskową) i identyfikacji znajdujących się w nim elementów morfotycznych (badanie mikroskopowe). Jest również badaniem przesiewowym, czyli takim, które pozwala na wykrycie patologii układu moczowego jeszcze w okresie bezobjawowym. Wyniki badania ogólnego moczu dają podstawę do postawienia wstępnej diagnozy chorób nerek, zakażenia układu moczowego, które częściej dotyczy dziewczynek, chorób uwarunkowanych genetycznie (specyficzny zapach), chorób metabolicznych w tym także cukrzycy. Badanie, umożliwia również wskazanie zaburzeń przemiany materii związanych m.in. z dysfunkcją wątroby.   Co może mieć wpływ na wynik: * W okresie 24 godzin przed badaniem krwi i oddaniem moczu, należy powstrzymać dziecko od intensywnej aktywności fizycznej. * Od osób suplementujących biotynę w dawce >5mg/dobę, krew do badania należy pobierać najwcześniej po 8 godz. od ostatniego zażycia biotyny.   Jak się pobiera materiał do badania? Do wykonania pakietu badań dla dzieci niezbędna jest: próbka krwi; próbka moczu; próbka kału. Badanie ogólne moczu wykonuje się z porannej próbki moczu, z tzw. środkowego strumienia, co oznacza, że pierwsze krople moczu powinny trafić do toalety, kolejna - właściwa porcja do pojemnika, a ostatnia - do toalety.  Pojemnik na mocz do badania można kupić w aptece, niekiedy udostępniany jest bezpłatnie w punktach pobrań podległych laboratoriom. Do badania parazytologicznego kału, należy w specjalnym pojemniku zakupionym w aptece umieścić kał w ilości około 1/3 pojemnika. O dokładnym postępowaniu i przygotowaniu do badania przeczytasz tutaj: https://diag.pl/pacjent/poradnik-pacjenta/przygotowanie-do-badan-kalu/   Ile czeka się na wyniki? Od 1 do 4 dni. *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.   Uwaga! Badanie dla dziecka zrealizuj w punkcie przyjaznym dzieciom - sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.
Sprawdź

Podobne artykuły