Test na koronawirusa – wszystko, co warto o nim wiedzieć
Obecnie rozróżniamy dwa rodzaje testów bezpośrednio wykrywających obecność wirusa SARS-CoV-2 w materiale pobranym od chorego: test molekularny oraz test antygenowy. Dostępne na rynku testy serologiczne, wykrywające przeciwciała powstałe w wyniku kontaktu z wirusem przeznaczone są głównie do celów epidemiologicznych, jako potwierdzenie zakażenia przebytego w przeszłości lub późnej fazy zakażenia. Ujemny wynik testu serologicznego nie stanowi podstawy do wykluczenia aktualnego przebiegu Covid-19.
Na czym polega test na koronawirusa?
Testy stosowane w diagnostyce i epidemiologii Covid-19, infekcji wirusem SARS-CoV-2, opierają się na trzech strategiach: identyfikacji wirusowego materiału genetycznego (RNA) – testy PCR; identyfikacji białek strukturalnych wirusa (antygenów wirusowych) – testy antygenowe i identyfikacji przeciwciał specyficznych dla antygenów wirusa – testy serologiczne.
Rodzaje testów na koronawirusa
Najbardziej zaawansowaną techniką potwierdzenia COVID-19, są testy wykrywające materiał genetyczny wirusa (RNA) metodą odwrotnej transkrypcji i łańcuchowej reakcji polimerazy w czasie rzeczywistym: Real Time RT-PCR (ang. Reverse Transcription and real-time Polymerase Chain Reaction).
Na czym polega test Real Time RT-PCR? Pobrany materiał, którym z reguły jest wymaz z nosogardła (ale można pobrać także próbki z dolnych dróg oddechowych np. popłuczyny oskrzelikowo-pęcherzykowe, aspirat z nosogardła, plwocinę i inne) zostaje przekazany do laboratorium. Przy użyciu metody łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR), powiela się liczbę pobranych cząsteczek genowego RNA wirusa, a następnie przeprowadza się jego identyfikację przy pomocy tzw. sond genetycznych. Powielanie obecnego w wymazie materiału genetycznego wirusa powoduje możliwość wykrycia nawet niewielkich jego ilości, co niezwykle zwiększa czułość testu. Wirus staje się wykrywalny nawet 3 dni przed pojawieniem się objawów choroby. Jednakże identyfikacja RNA nieaktywnych lub uszkodzonych wirionów ogranicza zastosowanie test PCR do określania okresu zakaźności (czynnej choroby), czyli etapu transmisji wirusa. Śladowe ilości RNA z niekompletnych wirionów powodują, że wyniki dodatnie pojawiają się niekiedy u ozdrowieńców nawet do 6 tygodni po ustąpieniu choroby.
Pobieranie wymazu sprawia dyskomfort i jest nieprzyjemne. Pobrany materiał musi zostać stosownie zabezpieczony i przetransportowany do laboratorium. Dobór odpowiednich narzędzi do pobierania próbek, prawidłowa technika pobrania i optymalna ilość materiału, jego należyte zabezpieczenie, opisanie i przechowywanie, dbałość o odpowiednią temperaturę i czas transportu oraz odpowiednie wyposażenie laboratorium i rodzaj testu (decydujący o liczbie identyfikowanych genów wirusa) warunkują wiarygodność diagnostyczną uzyskiwanych wyników. W związku z tym możliwość pobrania wymazu istnieje tylko w wybranych placówkach – tych, które są w stanie spełnić powyższe warunki. Pamiętaj, że to, czy otrzymasz rozstrzygający wynik, zależy także od Ciebie. Minimum dwie godziny przed badaniem nie jedz i nie pij, nie żuj gumy, nie pal papierosów, nie płucz jamy ustnej i nosa, nie myj zębów i nie przyjmuj leków.
Drugim istotnym diagnostycznie typem badania w kierunku Covid-19 jest test antygenowy, który identyfikując antygeny (białka strukturalne) SARS-CoV-2 w materiale pobranym z dróg oddechowych, wykrywa kompletne cząsteczki wirusa. Diagnostyczna czułość testu jest mniejsza niż testu PCR, gdyż rozpoznaje on jedynie cząstki wirusa (wiriony) obecne w próbce pobranego materiału, nie posiadając zdolności do ich multiplikacji, jak to się dzieje w teście Real Time RT-PCR. Dodatni wynik testu świadczy o obecności wirusa w drogach oddechowych. Może być uzyskiwany zazwyczaj do 5 do 7 dni po wystąpieniu objawów. Testy antygenowe są szczególnie przydatne w ośrodkach, w których czas oczekiwania na wyniki testu molekularnego jest zbyt długi. Badanie nie wymaga specjalistycznego sprzętu, dzięki czemu test może być wykonany bezpośrednio w miejscu pobytu pacjenta.
Ze względu na szczególną sytuację epidemiczną COVID-19 w Polsce, w krajowej definicji przypadku potwierdzonego COVID-19 z dnia 31.10.2020 r. uwzględniona została możliwość laboratoryjnego potwierdzania przypadku poprzez wykrycie w materiale klinicznym antygenu SARS-CoV-2.
Jeśli wynik testu antygenowego u osoby wykazującej objawy Covid-19 okaże się ujemny, należy wykonać dodatkowo test molekularny metodą PCR. Ujemny wynik testu antygenowego u osoby bezobjawowej wyklucza Covid-19 z dużym, lecz nie 100 procentowym, prawdopodobieństwem.
Trzecia kategoria testów – testy serologiczne – różni się od opisanych tym, że identyfikują one produkty specyficznej reakcji odpornościowej na zakażenie SARS-Cov-2, a nie elementy struktury wirusa. Testy serologiczne wykrywają we krwi badanego specyficzne dla wirusa przeciwciała (przeciwciała anty- SARS- CoV-2) w klasach IgM, IgA lub IgG). Obecność przeciwciał tego typu świadczy o kontakcie z koronawirusem, nie precyzując czy chodzi o infekcję przebiegającą czy przebytą w przeszłości. Ze względu przesunięcie momentu wykrywalności przeciwciał w stosunku do przebiegu ostrej fazy choroby, testy serologiczne sprawdzają się najlepiej w badaniach epidemiologicznych, określających osoby, które przebyły chorobę w przeszłości lub świeżych ozdrowieńców. Ze względu jednak na poznaną sekwencję powstawania przeciwciał wnioskuje się z dużym prawdopodobieństwem, że obecność przeciwciał IgM lub obu, IgM i IgG świadczy o przebiegającej infekcji, a wyłącznie IgG, o infekcji przebytej w przeszłości. Ujemny wynik badania w kierunku przeciwciał (brak serokonwersji) nie wyklucza choroby ze względu na możliwość zbyt wczesnego pobrania próbki krwi do badania.
Wśród testów serologicznych wyróżnia się testu ilościowe – wskazujące stężenie wykrywanych przeciwciał i pozwalające na monitorowanie przebiegu infekcji i zdrowienia oraz testy jakościowe, wykazujące jedynie obecność lub brak wykrywalnego stężenia badanych przeciwciał.
Najprostszym wariantem testu serologicznego jest tzw. test immunochromatograficzny, w którym materiałem jest krew żylna. Szybkość i łatwość wykonania tego testu okupiona jest stosunkowo niską czułością, co powoduje, że sprawdza się on najlepiej jako szeroko dostępny test przesiewowy. Jakościowy wynik tego testu otrzymujemy w postaci prążków.
Jak wykonać test w kierunku koronawirusa SARS-CoV-2?
Jeśli zaniepokoją Cię obserwowane u siebie objawy lub miałeś kontakt z chorą osobą, skonsultuj się telefonicznie ze swoim lekarzem POZ. Jeśli lekarz uzna wykonanie wymazu za zasadne, może skierować Cię na bezpłatny test na koronawirusa w domu lub w mobilnym punkcie pobrań. W tym miejscu możesz sprawdzić, czy da się odróżnić objawy COVID-19 od objawów zwykłego przeziębienia czy grypy: https://diag.pl/pacjent/artykuly/przeziebienie-grypa-czy-koronawirus-jak-odroznic-objawy/.
Liczba placówek, w których możesz wykonać badania w kierunku koronawirusa SARS-CoV-2 (ze skierowaniem lub prywatnie) stale rośnie. Jeśli chcesz, możesz skorzystać z oferty DIAGNOSTYKI, która daje możliwość wykonania zarówno testu RT – PCR, jak i testów serologicznych z krwi. Wszystkie informacje dotyczące testu na koronawirusa – ceny, adresy placówek i opis badań znajdziesz na stronie internetowej.
Bibliografia:
