Wirus Grypy
Dowiedz się więcej
Wirus RSV - przyczyny, objawy, leczenie zakażenia RSV
Spis treści:
Wirus RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) to powszechnie występujący patogen, który stanowi jedną z częstszych przyczyn zakażeń układu oddechowego w ogóle. Wśród dzieci poniżej 5 roku życia zakażenia RSV są powszechne, o czym świadczy obecność przeciwciał swoistych dla wirusa u 95% dwuletnich dzieci. W większości przypadków infekcje te przebiegają łagodnie, jednak określone grupy populacji, w tym niemowlęta w wieku 2-6 miesięcy mogą być narażone na rozwój ciężkiej postaci choroby, pojawienie się poważnych powikłań zdrowotnych i konieczność hospitalizacji. Czym dokładnie jest wirus RSV, jak wygląda zakażenie wirusem RSV u dzieci, jakie są przyczyny infekcji oraz na czym polega diagnostyka i leczenie?
Wirus RSV a SARS-CoV-2
Za sprawą pandemii COVID-19 świadomość infekcyjnych chorób układu oddechowego wzrosła, powodując również wzrost zainteresowania wirusem RSV, pozostającym dotychczas w cieniu wirusów grypy i SARS-CoV2. Zainteresowanie RSV spowodowane jest eksplozją liczby przypadków wywołanych przez niego zachorowań, będącą pozornie zaskakującym efektem ustępującej pandemii COVID-19. Zjawisko takie, opisane w epidemiologii jako epidemia wyrównawcza, powodowane jest masową ekspozycją na sezonowy wirus (w tym wypadku RSV i grypy) populacji osób „uwolnionych” z lockdownu ograniczającego pandemię innego patogenu (w tym przypadku SARS-CoV-2). Podatność na RSV, w tym powikłane zakażenia o ciężkim przebiegu, jest szczególnie duża wśród urodzonych w trakcie pandemii niemowląt. Lockdown pozbawił je możliwości naturalnego budowania odporności, przeciwzakaźnej przez powtarzający się kontakt z patogenami w dawkach zbyt małych dla wywołania objawów klinicznych, lecz wystarczających dla wytworzenia tzw. kompetencji immunologicznej, czyli odporności na kolejne zakażenie. Gdy „bezbronne” immunologicznie (ang. naive) niemowlęta rzucone zostały na „szerokie wody” otwieranych ponownie żłobków, kontakt z nieznanym ich układowi odpornościowego wirusem obecnym w gromadzi rówieśników i wśród opiekunów, stanowić mógł dramatyczne zagrożenie. Podobny, choć nie tak spektakularny, mechanizm osłabienia odporności przeciwwirusowej dotyczył powracających do normalnego funkcjonowania po izolacji dorosłych.
Wirus RSV – co to jest?
Wirus RSV, czyli syncytialny wirus oddechowy (ang. Respiratory Syncytial Virus) to patogen z rodzaju pneumowirusów, infekujący drogi oddechowe człowieka. Wirus ten posiada materiał genetyczny w postaci RNA, a jego nazwa wynika ze specyficznego mechanizmu namnażania się. Replikujący się w komórkach dróg oddechowych wirus powoduje zlewanie się sąsiadujących ze sobą, zakażonych, komórek nabłonkowych w duże struktury – syncytia.
Infekcje wywoływane przez wirusa RSV wykazują charakter sezonowy. Najczęściej do zakażenia dochodzi w okresie od jesieni do wczesnej wiosny, przy czym najwięcej nowych infekcji zazwyczaj odnotowuje się w okolicy stycznia i lutego.
W większości przypadków zakażenia wirusem RSV przebiegają dość łagodnie, a objawy przypominają typowe przeziębienie. Patogen ten jest jednak szczególnie niebezpieczny dla noworodków, niemowląt oraz dzieci poniżej 5 roku życia – infekcje wywoływane przez wirusa RSV stanowią w tej grupie najczęstszą przyczynę hospitalizacji z powodu chorób dróg oddechowych. Zakażenie wirusem RSV stanowi także znaczące niebezpieczeństwo dla osób w podeszłym wieku oraz osób ze współwystępującymi zaburzeniami odporności.
Przyczyny zakażenia wirusem RSV
Transmisja wirusa RSV odbywa się drogą kropelkową. Do zakażenia dochodzi w przypadku, gdy osoba będąca nosicielem tego wirusa kaszle lub kicha, co prowadzi do uwolnienia kropelek śliny zawierających patogen do otoczenia, w konsekwencji do ich kontaktu z błoną śluzową innej osoby w nosie lub w spojówce . Warto wiedzieć, że wirus RSV może przeżyć kilka godzin na zanieczyszczonej skórze (np. dłoni) oraz na innych powierzchniach kontaktowych, takich jak klamki lub poręcze, a w przypadku dzieci zabawki, poręcze łóżka Pośrednie przenoszenie przez powierzchnie jest bardziej powszechne dla RSV niż dla SARS-CoV-2 wywołującego kowid. W tym przypadku dotknięcie oczu lub nosa także może prowadzić do wniknięcia patogenu do organizmu. Niezwykle efektywnie wirus przenoszony jest droga pocałunków. Z tego powodu istotne jest właściwe dbanie o higienę oraz częste mycie rąk, szczególnie w sezonie ze zwiększoną liczbą zakażeń.
Wirus RSV jest wysoce zakaźny – oznacza to, że nawet krótki kontakt z osobą zakażoną może prowadzić do przeniesienia się wirusa oraz rozwoju zakażenia u kolejnej osoby. Zakaźne są osoby, które przechodzą infekcję bezobjawowo lub lekko. Mechanizm ten skutkuje dość łatwym rozwojem lokalnych ognisk epidemii, na przykład w żłobkach, przedszkolach lub oddziałach szpitalnych. Największa zakaźność występuje na przestrzeni pierwszego tygodnia od momentu wniknięcia wirusa do organizmu. Niektóre osoby, szczególnie z osłabioną odpornością mogą jednak pozostawać zakaźne dla innych przez okres nawet do 4 tygodni, już po ustąpieniu objawów chorobowych. Współczynnik reprodukcji R0, ilustrujący zdolności wirusa do rozprzestrzeniania się wśród ludzi, dla RSV wynosi ok. 3, co oznacza, że pojedynczy chory zakazi wirusem RSV trzy kolejne osoby. Dla wirusa grypy R0 nieznacznie przekracza 1 (przykładowo 1,3); dla SARS-CoV-2 zależał od wariantu wirusa, ale można powiedzieć, że był podobny.
Zakażenie wirusem RSV – objawy u dorosłych
U zdrowych osób dorosłych objawy zakażenia wirusem RSV zazwyczaj są dość ograniczone, a choroba posiada łagodny przebieg. Najczęściej infekcja wywoływana przez wirus RSV ogranicza się do górnych dróg oddechowych. Objawy przypominają typowe przeziębienie i mogą obejmować dolegliwości takie jak m.in.:
- Katar,
- Obrzęk śluzówek nosa,
- Ból gardła,
- Kaszel,
- Gorączka,
- Uogólnione pogorszenie samopoczucia,
- Ból głowy,
- Nasilone zmęczenie.
W niektórych przypadkach zakażenie wirusem RSV może pozostawać bezobjawowe. Infekcja wywoływana tym wirusem jest jednak niebezpieczna dla osób w podeszłym wieku, osób z współwystępującymi chorobami układu krążenia i układu oddechowego oraz pacjentów cierpiących na niedobory odporności, wywołane np. zakażeniem wirusem HIV lub leczeniem immunosupresyjnym.
W przypadku osób dodatkowo obciążonych chorobami współwystępującymi, wirus RSV może wywoływać zakażenia dolnych dróg oddechowych, czyli oskrzeli oraz płuc. W tym przypadku dolegliwości są bardziej nasilone, dodatkowo mogą pojawić się m.in.:
- Wysoka gorączka,
- Dreszcze,
- Ból w klatce piersiowej,
- Uczucie duszności,
- Świsty oddechowe,
- Tachypnoe (zwiększona częstość oddechów),
- Sinica – zmiana zabarwienia błon śluzowych i skóry na niebieskawy kolor,
- Uogólnione zmęczenie,
- Odkrztuszanie wydzieliny (kaszel produktywny).
W skrajnych przypadkach ciężkie zapalenie płuc może prowadzić do rozwoju niewydolności oddechowej. Stan ten stanowi bezpośrednie zagrożenie zdrowia i wymaga pilnego leczenia wewnątrzszpitalnego. Z tego powodu nigdy nie należy ignorować występowania nasilonych objawów z dróg oddechowych – każdorazowo należy skonsultować się z lekarzem w celu oceny stanu zdrowia oraz zaplanowania dalszego postępowania diagnostyczno-leczniczego.
Wirus RSV u dziecka – objawy
Szacuje się, że większość dzieci przed 2 rokiem życia przechodzi zakażenie wirusem RSV co najmniej raz. Zazwyczaj infekcja posiada charakter samoograniczający się, z objawami przypominającymi przeziębienie. Dolegliwości te zazwyczaj obejmują:
- Katar,
- Obrzęk śluzówek nosa,
- Zapalenie gardła,
- Zapalenie spojówek – przekrwienie oczu, zwiększone łzawienie,
- Gorączkę o niewielkim nasileniu.
W przeciwieństwie do dorosłych, dzieci są o wiele bardziej narażone na poszerzenie się zakresu infekcji, rozwój zapalenia oskrzeli oraz zapalenia płuc. W przypadku niemowląt oraz małych dzieci, które nie są w stanie samodzielnie opisać swoich dolegliwości najczęściej można zauważyć następujące symptomy, wskazujące na rozwój zapalenia płuc:
- Ciężki, produktywny kaszel,
- Wysoka gorączka,
- Rozwój świstów oddechowych,
- Zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych podczas oddechu,
- Zwiększona częstotliwość oddechów (tachypnoe),
- Brak apetytu,
- Objawy odwodnienia – mniejsza ilość oddawanego moczu,
- Apatia – zmniejszona aktywność dziecka.
Występowanie tego typu objawów wymaga uzyskania pilnej pomocy medycznej. Nieleczone zakażenie wirusem RSV u niemowląt oraz małych dzieci może prowadzić do pojawienia się wielu, poważnych powikłań zdrowotnych, które stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia oraz życia dziecka. Na ciężki przebieg infekcji RSV narażone są: noworodki z małą masą urodzeniową i sztucznie karmione niemowlęta oraz obarczone wadami wrodzonymi krążenia, wadami układu oddechowego i deficytami odporności W niektórych przypadkach może dojść m.in. do rozwoju wtórnego, bakteryjnego zakażenia płuc, rozwoju niewydolności oddechowej lub też wtórnych zakażeń innych struktur anatomicznych, np. ucha środkowego.
Wirus RSV – jakie badania wykonać?
Podstawą do rozpoznania infekcji wywoływanej przez wirusa RSV jest badanie przedmiotowe wykonywane przez lekarza, w połączeniu z historią choroby oraz typowym zestawem objawów związanych z zakażeniem tym patogenem. Możliwe jest przeprowadzenie dodatkowych badań laboratoryjnych, które pozwolą na potwierdzenie zakażenia wirusem RSV. Jednym z najczęściej wykonywanych badań jest test antygenowy, który polega na wykrywaniu antygenów wirusa w materiale uzyskanym na drodze wymazu z nosa lub nosogardła. Test ten pozwala na szybkie rozpoznanie zakażenia, znajdującego się w ostrej fazie.
AKTUALIZACJA – 20.12.2023
Wirus RSV – badanie PCR
W przypadku zakażenia układu oddechowego wirusem RSV, ale także innymi patogenami odpowiedzialnymi za objawy infekcji dróg oddechowych możliwe jest pewne zidentyfikowanie drobnoustroju, a co za tym idzie dobranie skutecznego leczenia, przez zastosowanie badania w wykorzystaniem techniki PCR (takiego jak w okresie pandemii Covid-19). Badanie to jest szczególnie istotne wówczas, gdy objawy infekcji się przewlekają, choroba się wikła oraz nie działa zastosowane wstępnie leczenie. Badanie – Panel Respiratory met. PCR, infekcje górnych dróg oddechowych – 23 patogeny (bakterie, wirusy) pozwala na identyfikację aż 23 drobnoustrojów odpowiedzialnych za zakażenie układu oddechowego!
Test pozwala na identyfikację:
- Wirusów
adenowirusa; koronawirusa 229E; koronawirusa HKU1; koronawirusa NL63; koronawirusa OC43; koronawirusa bliskowschodniego zespołu niewydolności oddechowej (MERS-CoV); koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 (SARS-CoV-2); ludzkiego metapneumowirus; ludzkiego rinowirusa/enterowirusa; wirusa grypy typu A; wirusa grypy typu A/H1; wirus grypy typu A/H3; wirus grypy typu A/H1-2009; wirusa grypy typu B; wirusa paragrypy 1; wirus paragrypy 2; wirusa paragrypy 3; wirusa paragrypy 4; syncytialnego wirusa oddechowego oraz
- Bakterii
Bordetella pertussis; Bordetella parapertussis; Chlamydia pneumoniae; Mycoplasma pneumoniae.
Na wynik badania oczekuje się dłużej (1-3 dni) niż na wynik testu antygenowego, natomiast jest on nieocenionym narzędziem w rękach lekarza, w przypadku trudno leczącej się i przewlekającej infekcji.
Wirus RSV – szczepienie oraz metody leczenia zakażeń
Obecnie na rynku nie jest dostępne skuteczne szczepienie ochronne przeciwko wirusowi RSV. Wciąż trwają jednak intensywne badania nad opracowaniem skutecznego preparatu – wiele z nich znajduje się obecnie w ostatniej fazie testów klinicznych, co oznacza, że szczepienie powinno być dostępne już wkrótce.
W przypadku wykrytego zakażenia, leczenie zazwyczaj ogranicza się do postępowania objawowego oraz wspomagającego. Znacząca większość infekcji wywoływanych przez wirusa RSV posiada charakter samoograniczający się, a objawy ustępują samoistnie po ok. 7-14 dniach. W skrajnych przypadkach, związanych z rozwojem niewydolności oddechowej, może dodatkowo obejmować intubowanie pacjenta oraz mechaniczne wspomaganie oddychania. Leczenie powikłań zakażenia RSV każdorazowo planowane jest w sposób indywidualny, dobrany do potrzeb zdrowotnych danej osoby.
Bibliografia
https://www.cdc.gov/rsv/index.html
https://www.termedia.pl/pulmonologia/Szczepionka-przeciwko-RSV-coraz-blizej,47621.html
