Włosogłówka – jak można zarazić się tym pasożytem? Objawy i sposoby zapobiegania

Włosogłówka to pasożyt przewodu pokarmowego. Można się nim zarazić poprzez spożycie skażonej żywności czy wody lub z powodu nieprzestrzegania zasad higieny. Sprawdź, do czego doprowadzić może obecność tego pasożyta w organizmie i w jaki sposób zapobiegać zarażeniu. 

Czym jest włosogłówka?

Włosogłówka (Trichuris trichiura) to pasożyt jelitowy, należący do nicieni, który wywołuje chorobę zwaną trichuriozą. Jest to pasożyt o charakterystycznym kształcie – jego przednia część ciała jest bardzo cienka, przypominająca włos, natomiast tylna część jest znacznie grubsza. Włosogłówka bytuje głównie w jelicie grubym człowieka, gdzie przyczepia się do ścian jelita za pomocą swojej cienkiej części ciała.

📌 Zobacz także: Nicienie – czym są? Jak rozpoznać zakażenie? Badania

Jak można zarazić się włosogłówką?

Do zakażenia – poprawnie: zarażenia – włosogłówką może dojść poprzez spożycie skażonej wody, niedokładnie umytych owoców i warzyw lub kontakt z glebą zawierającą jaja pasożyta. Włosogłówką można zarazić się również w wyniku nieprzestrzegania zasad higieny, na przykład przez brudne ręce po pracy w ogrodzie lub po kontakcie z zanieczyszczonymi powierzchniami. 

Szczególnie narażone na pojawienie się tego pasożyta w organizmie są osoby mieszkające w regionach o złych warunkach sanitarnych, gdzie zanieczyszczenie środowiska odchodami ludzkimi jest powszechne. Dzieci to grupa zwiększonego ryzyka zakażenia włosogłówką ze względu na ich tendencję do zabawy na ziemi, kontaktu z zanieczyszczonymi powierzchniami oraz mniejszą świadomość w zakresie higieny osobistej. Dzieci mogą również łatwiej spożywać zanieczyszczoną żywność lub wodę. 

Osoby pracujące w rolnictwie, w ogrodach, na polach lub w innych branżach związanych z glebą są bardziej narażone na kontakt z jajami włosogłówki znajdującymi się w ziemi. Również ludzie żyjący w zatłoczonych warunkach – w społecznościach o wysokiej gęstości zaludnienia, gdzie warunki sanitarne są niewystarczające – należą do grupy zwiększonego narażenia na zarażenia tym pasożytem z powodu łatwego przenoszenia się jego jaj.

Jakie są objawy zarażenia włosogłówką?

Objawy zarażenia włosogłówką zależą od liczby pasożytów obecnych w organizmie. W przypadku łagodnych infekcji zakażenie może przebiegać bezobjawowo. Przy większym obciążeniu pasożytniczym występują jednak różne dolegliwości, takie jak: bóle brzucha, biegunka (często z domieszką śluzu lub krwi), nudności, wzdęcia, osłabienie, utrata masy ciała oraz niedokrwistość, spowodowana niedoborem żelaza. U dzieci zarażenie włosogłówką może prowadzić do zahamowania wzrostu i problemów z rozwojem poznawczym. W ciężkich przypadkach przewlekłe infestacja może powodować wypadanie odbytu, co jest wynikiem długotrwałego napięcia mięśni jelit oraz stanu zapalnego.

📌 Przeczytaj również: Jak wykryć nieproszonego gościa w przewodzie pokarmowym?

Włosogłówka – rozpoznawanie zarażenia

Diagnozowanie zarażenia włosogłówką polega na przeprowadzeniu odpowiednich badań diagnostycznych, które pozwalają wykryć obecność pasożyta w organizmie. Najczęściej stosowaną metodą jest analiza próbek kału, w której szuka się jaj włosogłówki. Jaja te mają charakterystyczny kształt i są łatwe do rozpoznania pod mikroskopem. W celu uzyskania dokładniejszych wyników może być konieczne wykonanie kilku próbek kału, ponieważ wydalanie jaj pasożyta nie zawsze jest regularne.

Jeśli wynik badania kału jest niejednoznaczny, lekarz może zlecić badanie serologiczne w celu wykrycia przeciwciał swoistych dla włoskogłówki. Może to pomóc w potwierdzeniu diagnozy, zwłaszcza w przypadkach, gdy nie znaleziono jaj w próbkach kału, a istnieje wysokie podejrzenie zakażenia.

W przypadku podejrzenia silniejszej infestacji lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak badania krwi w celu wykrycia niedokrwistości lub innych powikłań wynikających z obecności pasożyta. Czasami, w przypadku bardzo ciężkich infestacji, wykonuje się także badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej, aby ocenić stan jelit i ewentualne uszkodzenia. Diagnoza jest kluczowa, aby wdrożyć odpowiednie leczenie i zapobiec powikłaniom.

📌 Poznaj e-Pakiet wysyłkowy – pasożyty układu pokarmowego, 9 patogenów.

Zapobieganie zarażeniu włosogłówką

Profilaktyka zakażenia włosogłówką obejmuje przede wszystkim przestrzeganie zasad higieny, właściwe przygotowywanie żywności oraz dbanie o warunki sanitarne. Należy regularnie myć ręce mydłem i wodą, zwłaszcza po skorzystaniu z toalety, przed jedzeniem oraz po kontakcie z glebą. Ważne jest dokładne mycie owoców i warzyw przed ich spożyciem oraz unikanie picia wody, która może być zanieczyszczona – w regionach o niskim poziomie higieny należy korzystać z wody butelkowanej lub przegotowanej.

Aby zapobiec zanieczyszczeniu środowiska jajami pasożyta, istotne jest właściwe usuwanie odchodów ludzkich oraz budowa i użytkowanie odpowiednich urządzeń sanitarnych. W rejonach endemicznych zaleca się również prowadzenie programów odrobaczania, które pomagają zmniejszyć rozprzestrzenianie się zakażeń. Wszystkie te działania razem mogą skutecznie ograniczyć ryzyko zakażenia włosogłówką.

Do jakich powikłań może doprowadzić zarażenie włosogłówką?

Zakażenie włosogłówką, szczególnie w przypadku ciężkich i przewlekłych infestacji, może prowadzić do różnych powikłań. Jednym z najczęstszych powikłań jest niedokrwistość, spowodowana utratą krwi w wyniku uszkodzenia ścian jelita przez pasożyty. W rezultacie dochodzi do niedoboru żelaza, co może prowadzić do osłabienia, zmęczenia i innych objawów anemii. Długotrwałe zakażenie może także powodować zaburzenia wzrostu i opóźnienie rozwoju fizycznego oraz poznawczego u dzieci, szczególnie w wyniku przewlekłego niedoboru składników odżywczych. Ponadto zarażenie włosogłówką sprzyja rozwojowi infekcji wtórnych, wynikających z uszkodzenia błony śluzowej jelit, co ułatwia przenikanie innych patogenów. 

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska