Wybroczyny - jakie badania należy wykonać?

Niewielkie plamki na skórze Twojej lub Twojego dziecka mogą oznaczać, że zmagasz się z wybroczynami. Te niewielkie wynaczynienia krwi mogą być całkiem niegroźne lub świadczyć o poważnych chorobach, wymagających natychmiastowego leczenia. Jak wyglądają wybroczyny? Dlaczego się pojawiają? Sprawdź, jakie badania powinieneś wykonać, aby zdiagnozować przyczynę pojawiania się wybroczyn na Twojej skórze.

Co to są wybroczyny na skórze? Jak wyglądają?

Wybroczyny to małe, punkcikowate wynaczynienia krwi mierzące mniej niż 2 mm średnicy. Wyglądem przypominają niewielkie kropki w kolorze czerwonym lub fioletowym, które nie znikają pod wpływem ucisku palcem. Mają płaską powierzchnię i nie towarzyszy im świąd ani podrażnienie skóry. Mogą pojawić się zarówno na skórze, jak i na błonach śluzowych, np. w jamie ustnej. Niezależnie od tego, czy masz do czynienia z wybroczynami na nogach, na brzuchu czy w innej okolicy ciała, koniecznie zgłoś się do lekarza. Wybroczyny mogą być całkiem niegroźne (np. wybroczyny po wymiotach, pojawiające się na twarzy), ale niekiedy są objawem groźnych dla zdrowia i życia chorób.

Od czego robią się wybroczyny? Czy wybroczyny są groźne?

Wybroczyny mogą powstawać w przebiegu wielu chorób. Jedną z najniebezpieczniejszych przyczyn wybroczyn u dzieci i osób dorosłych jest inwazyjna choroba meningokokowa wywołana przez bakterię Neisseria meningitidis.To groźne dla życia schorzenie o gwałtownym przebiegu, które wymaga natychmiastowej diagnostyki i leczenia. Zakażenie meningokokami może prowadzić do wystąpienia sepsy (posocznicy) i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Jeżeli wybroczynom towarzyszy gorączka, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. W przypadku niepokojących objawów, m.in. silnego bólu głowy czy zaburzeń świadomości, należy wezwać pogotowie ratunkowe pod numerem 112 lub 999.

Wybroczyny przy sepsie meningokokowej to nie jedyna przyczyna tych zmian na skórze i błonach śluzowych. Wybroczyny na ciele mogą być też spowodowane:

• innymi zakażeniami bakteryjnymi (np. zakażeniem paciorkowcem w przebiegu szkarlatyny),
• zakażeniem wirusowym (enterowirusami, parwowirusem B19),
• wrodzonymi zakażeniami u noworodka (m.in. w przebiegu różyczki, toksoplazmozy),
• urazem,
• silnym kaszlem, wymiotami,
• nadmiernym wysiłkiem fizycznym,
• zaburzeniami krzepnięcia krwi (w tym małopłytkowością),
• chorobą nowotworową (np. w przebiegu białaczki),
• zapaleniem naczyń krwionośnych (m.in. w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego),
• działaniem niepożądanym leków,
• niedoborem witaminy K,
• przewlekłą chorobą wątroby.

Jeżeli zauważysz wybroczyny na udach, stopach czy w innej okolicy ciała – zgłoś się do lekarza. Być może masz do czynienia z wybroczynami przy infekcji wirusowej, warto jednak wykluczyć poważniejsze tło zmian skórnych.

Wybroczyny – jakie badania wykonać?

W diagnostyce wybroczyn na skórze, podobnie jak w przypadku innych chorób, ogromne znaczenie mają wywiad i badanie fizykalne. Podczas rozmowy z Tobą lekarz zapyta o wszystkie występujące objawy, przebyte w przeszłości choroby, schorzenia towarzyszące i przyjmowane leki. W dalszej kolejności przejdzie do badania fizykalnego, podczas którego sprawdzi m.in. Twoje parametry życiowe (ciśnienie tętnicze, czynność serca, temperaturę ciała i saturację), oceni stan Twojej skóry i błon śluzowych, osłucha Twoją klatkę piersiową i przeprowadzi badanie neurologiczne. Dopiero w dalszej kolejności zadecyduje, jakie badania dodatkowe należy wykonać. W diagnostyce przyczyn pojawiania się wybroczyn wykonuje się:

• morfologię krwi,
• badanie stężenia CRP i prokalcytoniny (markerów stanu zapalnego),
• badania oceniające czynność nerek (stężenie kreatyniny, mocznika),
• próby wątrobowe (aktywność aminotransferaz, fosfatazy zasadowej, gamma-glutamylotranspeptydazy, stężenie bilirubiny),
• badania na krzepliwość krwi (PT, APTT, TT, poziom fibrynogenu i antytrombiny III),
• badania w kierunku niedoboru witaminy K (awitaminozy),
• posiew (badanie mikrobiologiczne) krwi.

W razie podejrzenia meningokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych konieczne jest również badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Płyn pobiera się w warunkach szpitalnych, w trakcie nakłucia lędźwiowego.

Czy wybroczyny znikają?

Nie każde wybroczyny świadczą o chorobie i wymagają leczenia. Jeżeli ich wystąpienie ma związek z urazem czy silnym kaszlem, a w badaniach nie stwierdza się nieprawidłowości, lekarz zaleci jedynie obserwację zmian w warunkach domowych. Takie wybroczyny znikają samoistnie w ciągu kilku dni, nie pozostawiając blizn, i nie wymagają żadnego leczenia. Jeżeli zmiany skórne są konsekwencją procesu chorobowego, np. małopłytkowości, choroby wątroby czy białaczki, konieczne jest leczenie przyczyny ich wystąpienia.

Jeżeli zależy Ci na szybkim pozbyciu się zmian skórnych, możesz sięgnąć po maść na wybroczyny. W aptekach dostępne są gotowe preparaty, które zawierają witaminę K, arnikę, bromelainę lub wyciąg z nostrzyka.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. A. McGrath, M. Barrett, Petechiae, „StatPearls”, 2022, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482331/.
2. M. Molenda i in., Peroxide as a Novel Treatment for Ecchymoses, „The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology”, 2010, dostęp online: czerwiec 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2989814/.