04 listopada 2020 - Przeczytasz w 3 min

Awitaminoza – objawy, na które warto zwrócić uwagę. Jakie badania wykonać?

Awitaminoza – objawy, na które warto zwrócić uwagę. Jakie badania wykonać?

Witaminy to drobnocząsteczkowe związki organiczne, które – by organizm człowieka mógł prawidłowo się rozwijać i funkcjonować – muszą być dostarczane wraz z dietą w odpowiednich ilościach. Sytuacja braku lub znacznego niedoboru danej witaminy lub witamin w organizmie, co negatywnie wpływa na procesy przemiany materii i stan zdrowia, to awitaminoza. Objawy mogą być zróżnicowane, inne dla różnych witamin.

awitaminoza

Co to jest awitaminoza?

Długotrwały i poważny niedobór lub brak określonych witamin to awitaminoza. Objawy chorobowe zależą od tego, jakiego zestawu witamin brakuje. W krajach rozwiniętych, całkowite awitaminozy zdarzają się obecnie bardzo rzadko. Częściej występują hipowitaminozy, w których ilość witamin jest niedostateczna, ale niedobór nie jest aż tak głęboki jak w awitaminozie. Braki witaminowe niewątpliwie prowadzą do zakłóceń w funkcjonowaniu organizmu, ale warto wiedzieć, że ich nadmiar, czyli hiperwitaminoza, również jest szkodliwy i wywołuje niepożądane objawy. 

Awitaminoza – jakie badania można wykonać?

Jeśli niepokoją Cię jakieś objawy lub jesteś w grupie ryzyka niedoborów witaminowych (np. cierpisz na zaburzenia wchłaniania) warto udać się do lekarza. Przydatne może okazać się wykonanie badań laboratoryjnych np.: morfologii krwi obwodowej, pomiaru stężenia 25-hydroksycholekalcyferolu (marker zawartości w organizmie witaminy D), stężenie witaminy B12, stężenie homocysteiny, stężenie kwasu foliowego, poziom witaminy A, E, C czy innych witamin z grupy B. Jeśli obawiasz się, że dotyczy Cię hipo- lub awitaminoza, badania możesz wykonać w DIAGNOSTYCE.

Awitaminoza – objawy

Objawy awitaminozy są różne, w zależności od tego, jakiej witaminy brakuje w organizmie. Poważne niedobory witaminy A skutkują zaburzeniami procesu widzenia, utratą przejrzystości gałki ocznej i tzw. ślepoty zmierzchowej. Braki witaminy D u dzieci prowadzą do krzywicy, u dorosłych natomiast – do rozmiękania kości i osteoporozy. Szkorbut (objawiający się m.in. suchością spojówek, nadmiernym rogowaceniem naskórka, zanikiem i krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów, wybroczynami i zaburzeniami gojenia ran) wywołany jest głębokim niedoborem witaminy C, ale obecnie w krajach rozwiniętych praktycznie nie występuje. Awitaminoza witaminy B1 może objawić się w postaci choroby beri- beri, czyli choroby neurologicznej i sercowo-naczyniowej, powszechnie występującej w Azji pod koniec XIX wieku.

Długotrwały niedobór niacyny (witaminy B3) prowadzi do pelagry, która objawia się wymiotami i biegunką, bolesnością języka i ust, zapaleniem skóry związanym z nadwrażliwością na światło oraz zaburzeniami psychicznymi. Występuje głównie na obszarach o dużym spożyciu kukurydzy, która zawiera czynnik uczulający na światło  i nasilający objawy wynikające z niedoboru witaminy. Niedobór witaminy B12 prowadzi do anemii megaloblastycznej, w której, prócz ogólnych objawów niedokrwistości, mogą pojawić się symptomy ze strony przewodu pokarmowego oraz układu nerwowego.

Awitaminoza – przyczyny

Niedobory i braki witamin mogą być spowodowane nieprawidłowo zbilansowaną, nieróżnorodną i nieprzemyślaną dietą, spożywaniem wysoko przetworzonej żywności, chorobami żołądka, jelit i zaburzeniami wchłaniania czy stosowaniem niektórych leków. Na awitaminozę narażone są osoby nadużywające alkoholu, osoby starsze, zmagające się z chorobami wątroby i przewodu pokarmowego i niedożywione. Warto wiedzieć, że przewlekłe stosowanie niektórych leków może przyczyniać się do powstania objawów niedoboru (np. penicylamina czy izoniazyd unieczynniają witaminę B6, fenytoina czy barbiturany upośledzają wchłanianie kwasu foliowego).

Niedobory kwasu foliowego uwidaczniają się także podczas ciąży, kiedy to znacząco rośnie zapotrzebowanie na tę witaminę. Braki witaminy B12 wiążą się z unikaniem produktów pochodzenia zwierzęcego (bowiem tylko one są jej źródłem) u osób stosujących radykalne odmiany diety wegetariańskiej. Jednak główną przyczyną niedoboru kobalaminy (wit. B12) są zaburzenia wchłaniania np. niedokrwistość Addisona i Biermera, czyli niedokrwistość złośliwa spowodowana krążącymi we krwi przeciwciałami przeciwko komórkom okładzinowym żołądka i czynnikowi wewnętrznemu Castle’a. Na niedobory witaminy K narażone są osoby w podeszłym wieku i noworodki, które nie mają jeszcze flory bakteryjnej zdolnej do syntezy tej witaminy. Niedobory witaminy D, powszechne w naszej szerokości geograficznej, są związane z niedostateczną ekspozycją na światło słoneczne.

SPRAWDŹ: e-PAKIET BADANIE NIEDOBORU WITAMIN I MINERAŁÓW

Leczenie awitaminozy

Jeśli cierpisz na niedobory witamin, należy zastanowić się nad przyczynami tego stanu. Choroby prowadzące do zaburzeń wchłaniania mogą wymagać odpowiedniego leczenia. Czasem wartościowa i przydatna może okazać się także wizyta u dietetyka, który pomoże w rozpisaniu zdrowego i zrównoważonego jadłospisu. W uzupełnieniu niedoborów, czasami warto zastosować preparaty jedno- lub wielowitaminowe lub suplementy diety. Jednak pamiętaj, że nie powinny one zastępować zbilansowanej diety i nie stosuj ich bez porozumienia z lekarzem. Miej na uwadze, że przedawkowanie niektórych witamin może być groźne dla zdrowia. Braki niedoboru witaminy B12, w niektórych przypadkach, wymagają suplementacji we wstrzyknięciach domięśniowych do końca życia.

Bibliografia:

  • Normy żywienia dla populacji Polski – M. Jarosz
  • Biochemia – E. Bańkowski
  • Fizjologia człowieka – S. J. Konturek
Powiązane pakiety

e-PAKIET BADANIE NIEDOBORU WITAMIN I MINERAŁÓW.
Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn, Dzieci Wskazany: → W przypadku podejrzenia niedoborów witamin lub/i składników mineralnych objawiających się np. jako spadek odporności, anemia, drżenia lub/i osłabienie mięśni, zaburzenia neurologiczne, osteoporoza, pogorszenie stanu skóry i włosów → W monitorowaniu efektów suplementacji witaminami lub/i składnikami mineralnymi → Profilaktycznie, do oceny ogólnego stanu zdrowia Pamiętaj przed pobraniem:  *Na pobranie należy zgłosić się w godzinach porannych. *Do punktu pobrań zgłoś się na czczo. Witaminy i składniki mineralne – rola w organizmie Rola witamin i składników mineralnych w organizmie jest bardzo rozległa. Nie dostarczają one organizmowi energii, czyli nie mają kalorii, odpowiadają natomiast m.in. za odporność na infekcje, proces krwiotworzenia, funkcjonowanie wielu enzymów, przekaźnictwo nerwowo – mięśniowe oraz prawidłowość składu i budowy kości.    Jakie badania przy podejrzeniu niedoborów witamin i minerałów? e-PAKIET BADANIE NIEDOBORU WITAMIN I MINERAŁÓW obejmuje szeroką gamę badań, umożliwiających diagnostykę niedoborów witamin i składników mineralnych: witamina D metabolit 25(OH), witamina B12, kwas foliowy (witamina B9), wapń całkowity, fosfor, magnez, żelazo, cynk.   Niektóre witaminy produkowane są przez organizm (skóra i nerki – witamina D, bakteryjna flora jelitowa – witaminy z grupy B i witamina K), jednak w przypadku pozostałych witamin do prawidłowego funkcjonowania organizmu muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Z kolei zapotrzebowanie naszego organizmu na składniki mineralne pokrywane jest wyłącznie przez dietę. Witaminy i składniki mineralne warunkują poprawność przebiegu szeregu procesów metabolicznych i są niezbędne do życia. Ich niedobory stanowią przyczynę wielu zaburzeń i chorób. Czy i w jakiej ilości należy je suplementować? Badania zamieszczone w e-pakiecie pomogą w uzyskaniu odpowiedzi na zadane pytanie. Poznaj znaczenie badań uwzględnionych w e-pakiecie badanie niedoboru witamin i minerałów: Witamina D metabolit 25(OH) jest prehormonem, który do postaci aktywnej przekształcany jest przez nerki. To uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego oraz ważny element diagnostyki krzywicy i osteoporozy. Niedobór witaminy D może sprzyjać rozwojowi zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. Doniesienia naukowe potwierdzają również wpływ witaminy D na płodność. Jej prawidłowe stężenie warunkuje właściwy rozwój komórek jajowych i plemników, wpływa także na zagnieżdżenie i rozwój zarodka w macicy. Udowodniono również, że prawidłowe stężenie witaminy D jest istotnym czynnikiem w profilaktyce niektórych typów nowotworów (raka piersi, jelita grubego i prostaty). Witamina B12 jest nieodzownym elementem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego i nerwowego. Skutkiem jej niedoborów, które mogą wynikać z rodzaju diety (np. wegańska) i nieprawidłowości w stosowanej diecie są m.in. zaburzenia neurologiczne i psychiczne, choroby neurodegeneracyjne i anemia megaloblastyczna. Niedobór witaminy B12 może być również przyczyną poronień i wad rozwojowych płodu.   Kwas foliowy (witamina B9), podobnie jak witamina B12, odpowiada za proces krwiotworzenia i funkcjonowanie układu nerwowego. Jest szczególnie istotny dla kobiet w ciąży, u których niedobory mogą prowadzić do rozwoju wad cewy nerwowej płodu. Na niedobór kwasu foliowego narażeni są palacze, osoby nadużywające alkoholu, nastolatkowie na etapie intensywnego wzrostu, osoby starsze oraz osoby z zespołami upośledzonego wchłaniania. Prawdopodobieństwo niedoboru zwiększa stosowanie leków przeciwpadaczkowych.  Wapń całkowity. Prawidłowe stężenie wapnia we krwi warunkuje właściwą budowę kośćca i zębów, pracę mięśni i układu nerwowego, ale także układu krzepnięcia. Jego niskie stężenie (hipokalcemia) wiąże się ze zwiększoną pobudliwością nerwowo – mięśniową (drganie i przykurcze mięśni), zwiększonym ryzykiem kamicy nerkowej, zwiększoną podatnością na złamania (osteoporoza) oraz objawami arytmii i zaburzeniami widzenia. Prowadzi także do objawów dermatologicznych: suchej i łuszczącej się skóry, kruchych paznokci, cienkich i szorstkich włosów. W niektórych przypadkach hipokalcemia odpowiedzialna jest za objawy psychiatryczne, takie jak lęk, depresja i niestabilność emocjonalna.  Fosfor nieorganiczny jest pierwiastkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, mięśniowego i kostnego. Wskazaniem do jego oznaczenia są: niedobór witaminy D, objawy osłabienia mięśni i kości, zaburzenia neurologiczne, ale także choroby nerek (przewlekła niewydolność i kamica nerkowa) i przytarczyc. Jego prawidłowe stężenie we krwi jest kluczowe u dzieci, u których minerał ten w największym stopniu wykorzystywany jest do budowy kości, zębów, tkanek miękkich, ale także błon komórkowych.  Magnez bierze udział w przekazywaniu impulsów nerwowo – mięśniowych, wpływa również na poprawne funkcjonowanie przytarczyc, czyli gruczołów odpowiedzialnych za utrzymywanie prawidłowego poziomu wapnia w organizmie.  Stężenie magnezu we krwi regulowane jest przez nerki, stąd choroby nerek są wskazaniem do regularnego monitorowania jego poziomu. Oznaczenie magnezu jest niezbędne w ustaleniu przyczyny nawracających skurczy mięśniowych, drżenia lub/i osłabienia mięśni oraz uczucia mrowienia, ale także zaburzeń rytmu serca. Szacuje się, że niedobór magnezu może dotyczyć nawet 10% populacji. Żelazo to pierwiastek warunkujący prawidłowość procesu tworzenia krwinek czerwonych. Jego niedobór zwykle jest konsekwencją małej podaży w diecie, zwiększonego zapotrzebowania (np. okres wzmożonego wzrostu, ciąża) lub nadmiernej utraty z organizmu (np. krwawienia z przewodu pokarmowego, obfite miesiączki). Konsekwencją niedoboru żelaza jest anemia mikrocytarna, objawiająca się osłabieniem, bladością powłok skórnych, spadkiem kondycji fizycznej, kołataniem serca, zawrotami i bólem głowy, drażliwością. U dzieci obserwuje się opóźnione dojrzewanie (brak miesiączki, nieregularne miesiączki), trudności w gojeniu ran, brak koncentracji i trudności w zapamiętywaniu, spaczony apetyt (potrzeba zjadania produktów niejadalnych np. kredy, ziemi, mąki ziemniaczanej). Niezależnie od wieku pojawiają się problemy ze skórą, jest ona sucha, nadmiernie przerzedzają się włosy.  Cynk ze względu na swój udział w budowie kilkudziesięciu różnych enzymów, uczestniczy w metabolizmie węglowodanów i białek, procesie mineralizacji kości, gojenia się ran i regeneracji mięśni. Niedobór cynku może być przyczyną zmniejszonego tempa wzrostu u dzieci, obniżonego stężenia hormonów płciowych (hipogonadyzm), niedoborów odporności, czy też marskości wątroby. Konsekwencją niedoboru mogą być również choroby skóry, w tym wypadanie włosów i łamliwość paznokci, przewlekłe zmęczenie i spadek libido. Badanie poziomu witamin i minerałów to odpowiedzialne zachowanie, świadczące o przemyślanym podejściu do własnego zdrowia i stylu życia. Wyniki badań posłużą ustaleniu przyczyn doskwierających objawów oraz stanowią podstawę do sprecyzowania dawki suplementacji witamin lub składników mineralnych. Ze względu na wzajemne zależności występujące w organizmie i wieloczynnikowy charakter chorób i zaburzeń wynikających z niedoborów witamin i minerałów, uzyskane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.   Co może mieć wpływ na wynik badania poziomu witamin i minerałów? *Od osób suplementujących biotynę w dawce >5mg/dobę, materiał do badania należy pobierać najwcześniej po 8 godz. od ostatniego zażycia biotyny. Jak się pobiera materiał do badania niedoboru witamin i minerałów? Do wykonania badań uwzględnionych w e-pakiecie niezbędna jest próbka krwi.  Ile czeka się na wyniki? Od 1 do 7 dni.   Uzupełnieniem pakietu może być e-PAKIET PROFILAKTYCZNY - PODSTAWOWY, który zawiera cztery ważne badania, za pomocą których oceniona zostanie ogólna kondycja organizmu. Wśród nich występuje morfologia, na którą szczególny wpływ wywierają niedobory żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego. Glukoza i lipidogram dodatkowo obrazują sprawność zachodzących w organizmie przemian węglowodanów i tłuszczów. Natomiast CRP jest wskaźnikiem toczącego się stanu zapalnego. Zestawienie ze sobą wyników dwóch pakietów badań jest cennym uzupełnieniem wiedzy o naszym zdrowiu. Daje podstawę do wykluczenia wielu zaburzeń lub dalszego postępowania diagnostycznego.   E- PAKIET BADANIE NIEDOBORU WITAMIN I MINERAŁÓW jest dostępny w cenie obniżonej o 15% przy zakupie e-PAKIETU PROFILAKTYCZNEGO - PODSTAWOWEGO – sprawdź ofertę TUTAJ. Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom- sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.
Powiązane badania

Panel witamin A, C, E
Panel witamin A, C, E. Oznaczanie w osoczu panelu witamin o charakterze niskocząsteczkowych antyoksydantów zalecane w przypadku długotrwałego stosowania suplementacji witaminami.