Zapalenie kaletki – co to jest kaletka maziowa, ile trwa zapalenie?

Zapalenie kaletek maziowych to schorzenie dość powszechne i najczęściej dotyczy powierzchownych kaletek kolana oraz łokcia. Schorzenie to zostało uznane za chorobę zawodową m.in. dekarzy, fliziarzy, tancerzy czy górników. Jakie mogą być przyczyny zapalenia kaletek maziowych? Czy zawsze konieczna jest interwencja lekarza?

Kaletka – co to jest?

Kaletka maziowa to torebka zbudowana z wewnętrznej, delikatnej błony maziowej wytwarzającej płyn oraz włóknistej warstwy zewnętrznej. Kaletki znajdują się w okolicach ścięgien i stawów, w miejscach narażonych na tarcie i wytężoną pracę mechaniczną. Kaletki maziowe ułatwiają przesuwanie się narządów względem siebie, minimalizując tarcie między nimi (np. między skórą a mięśniem czy między kością a ścięgnem). Kaletka może wpuklać się do jamy stawowej, łącząc się w ten sposób z pobliskim stawem. 

Zapalenie kaletki maziowej – przyczyny

Główne przyczyny schorzeń kaletek maziowych to urazy i zapalenia. Urazy mogą dotyczyć osób wykonujących pracę w określonej pozycji (długotrwała pozycja klęcząca, opieranie się łokciem o twardą powierzchnię). Dochodzi wówczas do licznych mikrourazów, będących pośrednią przyczyną zapalenia kaletki. Istotną przyczyną problemów z kaletkami maziowymi są stany zapalne. Dzieli się je na swoiste i nieswoiste oraz w zależności od czasu trwania, na ostre (urazowe, krwotoczne) i przewlekłe (jałowe, septyczne). Innymi przyczynami wystąpienia tego schorzenia mogą być choroby zapalne (dna moczanowa czy reumatoidalne zapalenie stawów), a także zakażenia (np. Staphylococcus aureus). Dodatkowo zapalenia można podzielić na te zlokalizowane powierzchownie i głęboko. 

Zapalenie kaletki – ile trwa? 

Zapalenie kaletki, w zależności od rozległości, umiejscowienia oraz przyczyny może trwać od kilku dni nawet do kilku tygodni. Nieleczone zapalenie kaletki maziowej może przejść w postać przewlekłą, przyjmującą postać zapalenia ropnego, które może skończyć się infekcją uogólnioną. 

Zapalenia najczęściej dotyczą kaletek:

• łokciowej,
• przedrzepkowej,
• barkowej,
• podkolanowej (torbiel Backera),
• ścięgna Achillesa,
• krętarzowej,
• biodrowo-łonowej,
• kulszowej mięśnia pośladkowego wielkiego.

Zapalenie kaletki maziowej – objawy

Towarzyszące zapaleniu kaletek symptomy ogólne to: gorączka, dreszcze, złe samopoczucie. Miejscowo zapalenie charakteryzuje się takimi objawami jak:

• podwyższenie ciepłoty kończyny,
• upośledzenie czynności kończyny (brak swobody ruchów, niemożność wykonywania ruchów, drętwienie),
• opuchlizna,
• zaczerwienienie,
• ból i obrzęk,
• guz – wyczuwalnym pod powierzchnią skóry, przesuwalny,
• wypełnienie kaletki ropą, płynem wysiękowym lub krwią,
• odkładanie się soli wapnia wewnątrz kaletki,
• przetoka, gdy z kaletki „ucieknie” obecny w niej płyn.

Zapalenie kaletki łokciowej

Zapalenie kaletki łokciowej, czyli „łokieć górników” lub „łokieć studentów”, to choroba wiążąca się z długotrwałym opieraniem łokci na twardym podłożu. Dochodzi do mechanicznego uszkodzenia kaletki wyrostka łokciowego. Jest najczęściej występującym zapaleniem kaletek maziowych. Bardziej narażeni są mężczyźni niż kobiety, ponieważ to oni częściej pracują fizycznie (hydraulicy, mechanicy, monterzy). Schorzenie to może wystąpić też u osób przewlekle dializowanych.

Zapalenie kaletki przedrzepkowej

Wokół stawu kolanowego znajdują się 3 kaletki rzepkowe – podskórna, podpowięziowa oraz podścięgnowa. Mogą one ulegać, ze względu na dużą ruchomość kolana, mikrourazom sprzyjającym powstaniu stanu zapalnego. Zapalenie kaletki podrzepkowej, inaczej zwane „kolanem posadzkarza” lub „kolanem pokojówki” jest wywołane długotrwałym, powtarzającym się klęczeniem na kolanach, a co za tym idzie działaniem sił naprężających i rozciągających między skórą a rzepką. Może dotyczyć m.in. fliziarzy, dekarzy, górników.

Zapalenie kaletki biodrowej

W okolicy stawu biodrowego znajdują się 3 kaletki: ścięgna mięśnia pośladkowego średniego, krętarzowa, pasma biodrowo-piszczelowego. Częstą przyczyną bólu w okolicy biodra jest zapalenia kaletki krętarzowej. Charakteryzuje się on, oprócz obrzęku i podwyższonej ciepłoty biodra, promieniującym do uda bólem pojawiającym się szczególnie rano, po wstaniu z łóżka, a także podczas zakładania nogi na nogę czy leżenia na jednym boku. Jest charakterystyczne dla kobiet w średnim wieku. Przyczynami wystąpienia zapalenia kaletki biodrowej mogą być:

• problemy z kręgosłupem lędźwiowym,
• RZS,
• koślawienie,
• przeciążenie i nadmierne napięcia,
• osłabienie mięśni pośladkowych i udowych,
• zabiegi na biodrach. 

Zapalenie kaletki podbarkowej

Stan zapalny kaletki podbarkowej wiąże się z bólem okolicy barku, który znacznie utrudnia ruchomość stawu barkowego. Ból ten może promieniować do szyi i łokcia i często pojawia się w nocy, utrudniając zasypianie lub nawet wybudzając ze snu. Etiologia zapalenia kaletki podbarkowej wiąże się z nadmiernym obciążeniem barku, urazami, zmianami zwyrodnieniowymi, chorobami reumatycznymi oraz infekcyjnymi. 

Zapalenie kaletki maziowej – domowe sposoby

Najprostszym i najczęściej stosowanym sposobem są okłady z lodu – niwelujące zarówno obrzęk, jak i zmniejszające podwyższoną temperaturę struktur wokół kaletki objętej zapaleniem. Wśród naturalnych preparatów zmniejszających opuchliznę stosuje się też preparaty przygotowane z olejku muszkatołowego, żywokostu. Dodatkowo można zastosować maść bursztynową czy też kasztanową działające regenerująco, ściągająco, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo, a także wpływające na poprawę przepływu krwi w naczyniach krwionośnych.

W przypadku stwierdzenia zapalenia spowodowanego przeciążeniem wskazane jest odbarczenie nadwyrężonych struktur (odpoczynek, ograniczenie ruchomości), miejscowe stosowanie maści i żelów chłodzących i przeciwzapalnych (np. zawierających ibuprofen, diklofenak czy mentol). Zaleca się też stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (ibuprofen, ketoprofen) oraz leków przeciwbólowych. 

Zapalenie kaletki maziowej – rozpoznanie i leczenie

Diagnoza stawiana jest przez specjalistę na podstawie wywiadu zebranego od pacjenta (aktywność, wykonywany zawód), badania fizykalnego oraz badań obrazowych (USG i MR). Dodatkowo wykonuje się badania laboratoryjne pozwalające na zróżnicowanie, czy mamy do czynienia z czynnikiem zapalnym, czy infekcyjnym. Pomocne mogą być tu oznaczenie we krwi liczby leukocytów oraz wskaźników stanu zapalnego np. CRP.  

W przypadku niewielkich dolegliwości stosuje się leczenie zachowawcze lekami przeciwbólowymi, okładami z lodu, odciążeniem kończyny (ręka na temblaku, odpoczynek). Innym sposobem leczenia jest usunięcie płynu z kaletki objętej zakażeniem i podanie glikokortykosteroidów. W zakażeniach ropnych nacina się kaletkę, usuwając z niej ropną treść i robi drenaż.

Schorzenia o podłożu septycznym wymagają antybiotykoterapii, po wcześniejszym wykonaniu badań mikrobiologicznych płynu pobranego z kaletki. W przypadku zapaleń wynikających z innej choroby (np. RZS, dny moczanowej) konieczne jest leczenie przyczyny pierwotnej zapalenia. W skrajnych przypadkach decyduje się na chirurgiczne usunięcie kaletki. Kluczową rolę w leczeniu zapalenia kaletek maziowych odgrywa fizjoterapia, w której stosuje się zabiegi laserowe, krioterapię, fale uderzeniowe, masaż oraz ćwiczenia indywidualne.

Zapalenie kaletki maziowej to problem istotny ze względu na ograniczenie ruchomości ważnych stawów i kończyn. Z pewnymi dolegliwościami można poradzić sobie domowymi sposobami, jednak przedłużające się objawy, szczególnie promieniujący ból uniemożliwiający wykonywanie ruchów, powinien skłonić nas do wizyty u lekarza. Nieleczone zapalenie kaletek maziowych może skutkować ogólnym zakażeniem wymagających hospitalizacji lub zabiegu operacyjnego. 

Mgr Jolanta Pawłowska