Zespół Di George’a – co to za choroba?

Zespół Di George’a to wada genetyczna, która spowodowana jest ubytkiem fragmentu materiału genetycznego chromosomu 22. U osób z tym zespołem obserwuje się między innymi wady serca, rozszczep podniebienia, niedoczynność przytarczyc oraz zaburzenia odporności. W większości przypadków mutacja leżąca u podstaw zespołu Di George’a powstaje de novo, czyli nie jest dziedziczona. O tym, czym dokładnie jest zespół Di George’a, jakie są jego przyczyny i objawy, przeczytasz w poniższym artykule. Dowiesz się również, jakie badania należy wykonać, aby go zdiagnozować oraz w jaki sposób jest on leczony.

Czym jest zespół Di George’a?

Zespół Di George’a, inaczej zwany zespołem podniebienno-sercowo-twarzowym lub zespołem delecji 22q11.2, to wada genetyczna, która występuje u 1 na 6000 żywo urodzonych dzieci [1]. Jej przyczyną jest utrata niewielkiego fragmentu materiału genetycznego (mikrodelecja) jednego z chromosomów 22, w którym znajduje się około 50 genów. Mały odsetek osób dotkniętych chorobą ma mniejszą delecję. 

Mutacja ta najczęściej powstaje już na etapie tworzenia się komórek rozrodczych lub we wczesnym etapie życia płodowego. Powoduje ona wystąpienie u dziecka wielu nieprawidłowości fizycznych i umysłowych, wśród których wymienić można charakterystyczny wygląd twarzy, liczne wady serca i innych narządów.

Jakie są przyczyny zespołu Di George’a?

Główną przyczyną syndromu Di George’a jest mikrodelecja w obrębie ramienia długiego jednego z chromosomów pary 22. Obejmuje ona region, w którym znajduje się około 50 genów, w tym gen TBX1, który bierze udział w rozwoju serca, przytarczyc i grasicy. Mutacja ta nie zawsze przebiega tak samo, a ubytek może obejmować mniej niż 50 genów, stąd też ilość objawów oraz ich nasilenie może być zmienne. Naukowcy podejrzewają, że za rozwój zespołu Di George’a mogą również odpowiadać uszkodzenia genów COMT, HIRA, TUPLE1 i UFD1L.

W jaki sposób objawia się zespół Di George’a?

W zależności od przypadku objawy zespołu Di George’a oraz ich nasilenie mogą się różnić. U niektórych pacjentów symptomy tego zespołu wad wrodzonych mogą być widoczne wkrótce po urodzeniu, u innych w późniejszych latach życia. Część pacjentów może mieć tak skąpe i niespecyficzne objawy, że pozostają niezdiagnozowani przez całe życie.

Objawy zespołu Di George’a widoczne u niemowląt to:

• wady serca, w tym przegrody międzykomorowej,
• wady nerek,
• niskie napięcie mięśniowe,
• mała czaszka,
• bulwiasty nos,
• szeroko rozstawione oczy,
• wąskie szpary powiekowe,
• różnice w długości palców u rąk i u stóp,
• małe lub nieprawidłowo wykształcone małżowiny uszne,
• cofnięta żuchwa,
• rozszczep podniebienia,
• przepuklina pachwinowa i pępkowa,
• wady w budowie układu moczowo-płciowego,
• zaburzenia oddychania,
• brak lub niedorozwój grasicy.

W późniejszym okresie życia dzieci cierpiące z powodu zespołu Di George’a mogą mieć liczne zaburzenia rozwojowe, wśród których wymienia się:

• łagodne opóźnienie umysłowe,
• niepełnosprawność intelektualną,
• nadpobudliwość,
• niski wzrost spowodowany niedoborem hormonu wzrostu,
• niski poziom wapnia w surowicy skutkujący pojawianiem się napadów drgawkowych,
• niedoczynność przytarczyc i tarczycy,
• trudności w uczeniu się i zapamiętywaniu,
• opóźnienie mowy,
• trudności w liczeniu i czytaniu ze zrozumieniem,
• zaburzenia odporności.

Osoby z zespołem Di George’a mają też większą skłonność do nawracających infekcji i rozwoju chorób autoimmunologicznych. W późniejszym okresie życia mogą pojawiać się u nich zaburzenia psychiczne takie jak schizofrenia i depresja. Dodatkowo specjaliści potwierdzają, że u osób z zespołem Di George’a istnieje zwiększona podatność na skoliozę i chorobę Parkinsona.

Jak zdiagnozować zespół Di George’a?

Ponieważ zespół Di George’a charakteryzuje się występowaniem wielu objawów na różnych etapach rozwoju, jego diagnostyka nie jest łatwa. Wiele osób dowiaduje się o schorzeniu, kiedy urodzi się im dziecko z wadami genetycznymi.

Jednym ze sposobów rozpoznania zespołu Di George’a jest wykonanie badań genetycznych w kierunku delecji w obrębie chromosomu 22. Można się na nie zdecydować, jeśli jeden z rodziców ma zdiagnozowaną tę chorobę lub badania wykonane w ciąży ujawnią u dziecka cechy zespołu Di George’a. Takie badanie wykonuje się zarówno z krwi pobranej od dziecka po jego urodzeniu, jak i w okresie prenatalnym. 

Im wcześniej zdiagnozuje się zespół Di George’a, tym większa jest szansa na zastosowanie odpowiedniej terapii i poprawę komfortu życia dziecka.

Jak dziedziczony jest zespół Di George’a?

Zespół Di George’a występuje zwykle de novo, czyli nie jest chorobą dziedziczoną. Naukowcy udowodnili, że około 90% przypadków dotyczy nowopowstałych mutacji. Może do nich dojść już w komórce rozrodczej jednego z rodziców lub w trakcie pierwszych podziałów komórkowych zarodka. Pozostałe 10% przypadków zespołu Di George’a dziedziczone jest od jednego z rodziców. W takim przypadku ryzyko przekazania choroby potomstwu wynosi 50%.

Jak wygląda leczenie zespołu Di George’a?

Za powstanie syndromu Di George’a odpowiadają zmiany w materiale genetycznym. Jest to więc choroba na dzień dzisiejszy nieuleczalna. Można jedynie łagodzić jej objawy.

Ze względu na różnorodność objawów dziecko z zespołem Di George’a powinno być pod opieką specjalistów z różnych dziedzin, w tym:

• kardiologa,
• chirurga,
• urologa
• neurologa,
• gastrologa,
• laryngologa,
• immunologa,
• psychiatry,
• genetyka.

W wielu przypadkach konieczna jest również konsultacja z lekarzem endokrynologiem, ponieważ u dzieci z zespołem Di George’a obserwuje się niedobór wapnia. Lekarz zazwyczaj zleca dietę bogatą w wapń i witaminę D3 oraz przyjmowanie odpowiednich suplementów.

Autor: Marta Szarawarska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian