Zespół Lyncha - jak zdiagnozować tę chorobę?

Zespół Lyncha, inaczej zwany dziedzicznym rakiem jelita grubego niezwiązanym z polipowatością, wywołany jest najczęściej mutacją w genach MLH1 i MSH2. Choroba ta dziedziczona jest w sposób autosomalny dominujący. O tym, czym dokładnie jest zespół Lyncha oraz jakie są jego przyczyny i objawy, przeczytasz w poniższym artykule.

Czym jest zespół Lyncha?

Zespół Lyncha nazywany jest również dziedzicznym rakiem jelita grubego niezwiązanym z polipowatością (ang. Hereditary Nonpolyposis Colorectal Cancer, HNPCC). Istotą tego schorzenia są mutacje w genach odpowiedzialnych za naprawę DNA. U zdrowego człowieka nieprawidłowe komórki są rozpoznawane i usuwane. Jeśli nie dojdzie do ich wyeliminowania, mogą dzielić się w niekontrolowany sposób. Organizm osób cierpiących z powodu zespołu Lyncha nie jest w stanie eliminować uszkodzonych komórek nabłonka jelitowego, co powoduje ich niekontrolowany rozrost. Ostatecznie prowadzi to do rozwoju raka jelita grubego, który wymaga leczenia onkologicznego.

Jakie są przyczyny zespołu Lyncha?

Przyczyną zespołu Lyncha są mutacje genów, które odpowiadają za naprawę uszkodzeń powstających w DNA (grupa genów MMR). Białka, które są ich produktem, biorą udział w wykrywaniu i naprawie błędów powstających podczas replikacji DNA. Nieprawidłowe funkcjonowanie genów MMR doprowadza do nagromadzenia się błędów w odcinkach DNA kodujących sekwencje mikrosatelitarne. Około 80% pacjentów cierpiących z powodu zespołu Lyncha wykazuje nieprawidłowości funkcji genów MMR zwanej niestabilnością mikrosatelitarną [1].

Naukowcy udowodnili, że mutacje dotyczące genów MLH1 i MSH2 spotkać można u 80% chorych. Kolejne 10% mutacji to zmiany w genach MSH6 i PMS2 [1]. U osoby, u której obecna jest mutacja w genach naprawy DNA, wykazuje się około 70% zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwór jelita grubego [1].

Zespół Lyncha – badanie – kliknij i sprawdź ofertę.

Zespół Lyncha należy do schorzeń, które są dziedziczone w sposób autosomalny dominujący. Oznacza to, że jeśli jeden z rodziców posiada mutację odpowiedzialną za rozwój nowotworu, to szansa jego odziedziczenia przez dziecko wynosi 50%.

Jakie są typy zespołu Lyncha?

Wyróżniamy dwa typy zespołu Lyncha:

• typ I – dotyczy tylko jelita grubego;
• typ II – oprócz zmian nowotworowych w obrębie jelita grubego spotkać można nowotwory złośliwe trzonu macicy, żołądka, jajnika, jelita cienkiego, moczowodu, nerek, endometrium i centralnego układu nerwowego.

Forma zespołu Lyncha zależna jest od tego, który z genów został uszkodzony.

W jaki sposób objawia się zespół Lyncha?

Zespół Lyncha jest nowotworem jelita grubego, który zazwyczaj lokalizuje się w prawej stronie okrężnicy.

Do objawów, które mogą wystąpić w przebiegu zespołu Lyncha należą:

• zaburzenia rytmu wypróżnień,
• dyskomfort w obrębie jamy brzusznej,
• uczucie niepełnego wypróżnienia,
• bolesne parcie na stolec,
• ołówkowy lub makaronowy kształt stolca,
• krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
• śluzowe stolce z domieszką krwi,
• bóle brzucha,
• nudności,
• biegunki występujące naprzemiennie z zaparciami,
• utrata masy ciała,
• niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza.

Jak zdiagnozować zespół Lyncha?

W rozpoznaniu zespołu Lyncha bardzo ważny jest wywiad kliniczny. Ma on na celu określenie, czy w rodzinie były już przypadki zachorowania na nowotwór jelita grubego.

Aby potwierdzić zespół Lyncha, konieczne jest wykonanie badań genetycznych z krwi żylnej, z której izolowany jest materiał DNA, badany następnie w kierunku mutacji w genach MMR. Na podstawie analizy materiału genetycznego z zastosowaniem metody sekwencjonowania następnej generacji (ang. Next Generation Sequencing, NGS) możliwe jest określenie sekwencji kodującej genów MLH1, MSH2, MSH6 i PMS2. Dodatni wynik badań genetycznych powinien skłonić pacjenta do regularnych kontroli stanu zdrowia.

Kto powinien wykonać badanie na zespół Lyncha?

Badanie na zespół Lyncha powinny wykonać osoby, u których:

• co najmniej trzech krewnych cierpi z powodu raka jelita grubego, w tym jeden z nich jest bliskim pierwszego stopnia;
• raka jelita grubego rozpoznano przynajmniej w dwóch pokoleniach;
• przynajmniej jeden krewny zachorował na raka jelita grubego lub raka trzonu macicy przed ukończeniem 45 roku życia;
• stwierdzono gruczolakoraki jelita grubego przed ukończeniem 40 roku życia;
• wykluczono rodzinną polipowatość jelita grubego.

Ci, u których wykryto zespół Lyncha i ich najbliżsi powinni być objęci regularnymi badaniami. Jest to bardzo ważne, ponieważ ta choroba ma podłoże dziedziczne. Badaniem profilaktycznym, które jest w stanie wykryć nowotwory przewodu pokarmowego, jest kolonoskopia. Choć jest dokładna, niestety może wywoływać pewien dyskomfort. Należy się do niej odpowiednio przygotować. Im szybciej choroba zostanie wykryta, tym większe są szanse na wyleczenie pacjenta.

Autor: Marta Szarawarska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. P. Peltomäki, Lynch syndrome genes, „Familial Cancer” 2005, nr 4(3), s. 227–232.
2. Z. Banaszkiewicz, K Trojek i in., Kliniczne objawy raka jelita grubego – badanie retrospektywne, „Współczesna Onkologia” 2009, nr 13(1), s. 34–40.
3. M. Minkiewicz, J. Wasielica-Berger, K. Kidrycki, K. Kurek, Badania przesiewowe w profilaktyce raka jelita grubego, „Medycyna Rodzinna” 2018, nr 21(3), s. 232–244.