Androgeny

Androgeny to określenie wywodzące się z greki, powstałe z połączenia dwóch słów – anēr, andrus, co oznacza ‘mężczyznę, człowieka’, oraz gunē, gyné, co tłumaczy się jako ‘kobieta’. Androgeny to grupa steroidowych hormonów płciowych, które występują przede wszystkim u mężczyzn i w niewielkich stężeniach u kobiet. Do androgenów należą cztery hormony: testosteron, DHEA-S (siarczan dehydroepiandrostendionu), DHEA (dehydroepiandrostendion) i AD (androstendion). Ich poziom można zmierzyć z próbki krwi.

U mężczyzn androgeny produkowane są przede wszystkim przez tzw. komórki Leydiga, które znajdują się w jądrach. U kobiet za produkcję tych hormonów odpowiadają jajniki. Zarówno u mężczyzn, jak i kobiet hormony androgenowe wytwarzane są przez część kory nadnerczy, które są parzystymi gruczołami wydzielania wewnętrznego zlokalizowanymi nad nerkami. Produkcja androgenów znajduje się pod kontrolą lutropiny, zwanej również hormonem luteinizującym (LH), wytwarzanym przez przedni płat przysadki mózgowej.

Androgeny pełnią w organizmie mężczyzn liczne funkcje. Odpowiadają przede wszystkim za:

• kształtowanie męskich narządów płciowych na etapie życia płodowego,
• proces spermatogenezy, czyli wytwarzania nasienia,
• poziom libido i popęd seksualny,
• wykształcanie wtórnych cech płciowych, takich jak m.in.: typ owłosienia, brzmienie głosu, budowa ciała, rozwój tkanki mięśniowej, charakterystyczny rozkład tkanki tłuszczowej.

U dziewczynek androgeny odpowiadają głównie za inicjację i kontrolę procesu dojrzewania płciowego. Związki te wpływają na poziom libido, popęd seksualny. Nieprawidłowe stężenie androgenów wymieniane jest jako jedna z przyczyn zaburzeń płodność dojrzałych kobiet. Nadmiar hormonów androgenowych powoduje u kobiet też szereg innych zaburzeń, w tym m.in.: wykształcenie męskiej budowy ciała (maskulinizacja), trądzik, łojotok, zaburzenia miesiączkowania, wykształcenie męskiego typu owłosienia (hirsutyzm), łysienie typu męskiego.

Androgeny są stosowane również jako leki w terapii zastępczej i jako sterydy anaboliczne.