LH

Oznaczenie stężenia hormonu luteotropowego (LH, lutropina, ) znajduje zastosowanie w diagnostyce: niepłodności i impotencji oraz zaburzeń miesiączkowania i dojrzewania.
LH jest produkowany przez komórki beta  gruczołowej części przysadki pod kontrolą podwzgórzowej gonadoliberyny (GnRH). Wydzielanie LH jest zależne od płci i niezbędne dla prawidłowych funkcji płciowych.U mężczyzn LH pobudza syntezę androgenów (testosteronu)  i estrogenów w komórkach Leydiga oraz ich rozwój i funkcjonalną aktywność. U kobiet natomiast lutropina powoduje owulację, powstawanie ciałka żółtego i produkcję hormonów steroidowych: progesteronu i estradiolu.  Sekrecja LH pozostaje pod wpływem podwzgórzowej Gn-RH i podlega regulacji w mechanizmie sprzężenia zwrotnego przez hormony produkowane w gonadach. Wydzielanie LH ma charakter pulsacyjny i wykazuje mieszczącą się  w obrębie zakresu referencyjnego zmienność dobową z maksimum w godzinach porannych, stężeni LH zależy od fazy cyklu miesiączkowego.

Ze względu na związek  zaburzeń stężenia LH  z różnymi etapami osi podwzgórze-przysadka-gonady rozróżnia się:

• hipogonadotropowy hipogonadyzm - stężenie LH jest obniżone w wyniku zaburzeń funkcji podwzgórza lub przysadki, 
• hipergonadotropowy hipogonadyzm - stężenie LH jest podwyższone w wyniku zaburzeń funkcji gonad. 
• brak wpływu androgenów - stężenie LH jest podwyższone w wyniku defektu receptora androgenowego.

Pomiar stężenie LH ma istotne znaczenie w rozpoznawaniu chorób przysadki mózgowej, w których jako pierwsze następują zmiany stężenia LH i hormonu wzrostu.

LH składa się z dwóch podjednostek,  z których jedna,  beta decyduje o biologicznej aktywności i immunologicznej i biologicznej swoistości,  a alfa jest wspólna dla LH, FSH, TSH i HCG.

Parametr wykazuje zmienność dobową mieszczącą się w zakresie referencyjnym. Należy dążyć do wykonywania oznaczeń o zbliżonej porze.

Przyczyny wzrostu stężenia: hipergonadotropowy hipogonadyzm

przyczyny: naświetlania gonad, zapalenie jąder (powikłania po śwince). kastracja, ooferektomia, leki cytotoksyczne, nowotwory gonad, choroby autoimmunologiczne gonad, infekcje gonad, przedwczesne wygasanie czynności jajników, defekty chromosomowe np. (płeć męska) i zespół Turnera (płeć żeńska), defekty w biosyntezie androgenów, niedorozwój gonad, menopauza, niedobór fazy lutealnej, zespół feminizacji jąder, defekt receptorów androgenowych, zespół policystycznych jajników oraz mieszane: np. zespół Noonan.

Przyczyny spadku stężenia: hipogonadotropowy hipogonadyzm

przyczyny: wrodzony lub nabyty panhipopituaryzm, zespół Sheehana, nowotwory przysadki, operacja przysadki, nowotwory podwzgórza, nacieki podwzgórza, stany zapalne podwzgórza, zespół Kallmanna, hiperprolaktynemia, niedożywienie, anoreksja, leki, stres.

Lutropina (LH) to jeden z ważniejszych hormonów płciowych, który pełni istotne role zarówno w organizmie kobiet, jak i mężczyzn. Nieprawidłowe stężenia lutropiny mogą prowadzić do wystąpienia szeregu objawów chorobowych, z których jednym z najbardziej istotnych są zaburzenia płodności. Na czym polega badanie LH, kiedy należy wykonać badanie LH, jakie dolegliwości mogą wskazywać na zaburzenia produkcji LH oraz jakie mogą być przyczyny nieprawidłowych stężeń LH we krwi?

Badanie LH to test diagnostyczny, który polega na oznaczeniu stężenia lutropiny we krwi obwodowej. Lutropina bywa skrótowo nazywana „LH” (z ang. – luteinizing hormone, czyli hormon luteinizujący).

Lutropina to hormon glikoproteinowy, który produkowany oraz wydzielany jest przez komórki przedniego płata przysadki mózgowej pod wpływem stymulacji tego narządu przez gonadoliberynę wytwarzaną przez podwzgórze. Hormon ten biochemicznie zbudowany jest z podjednostki alfa oraz beta. Ilość hormonu, która uwalniana jest do krwiobiegu kontrolowana jest przez skomplikowane, wielopoziomowe mechanizmy regulacyjne, funkcjonujące na zasadzie sprzężeń zwrotnych ujemnych.

Lutropina pełni wiele istotnych funkcji związanych z płodnością u obojga płci. U kobiet głównym zadaniem lutropiny jest wywoływanie owulacji w przebiegu cyklu miesiączkowego poprzez stymulację dojrzewania pęcherzyka jajnikowego oraz doprowadzanie do jego pęknięcia. Dodatkowo, lutropina reguluje także wydzielanie innych hormonów płciowych, takich jak m.in. estrogen oraz progesteron. Na skutek zwiększonej produkcji tych hormonów w okresie poowulacyjnym dochodzi do powstania ciałka żółtego, które niezbędne jest do utrzymania ewentualnej ciąży, w przypadku gdy dojdzie do zapłodnienia komórki jajowej.

U mężczyzn właściwy poziom lutropiny warunkuje prawidłowe funkcjonowanie komórek Leydinga (komórek śródmiąższowych) zlokalizowanych w jądrach. Komórki te odpowiadają za produkcję oraz uwalnianie głównego, męskiego hormonu płciowego, czyli testosteronu. Pośrednio lutropina wpływa także na proces produkcji plemników, czyli spermatogenezę.

U obu płci lutropina uczestniczy także w procesie dojrzewania płciowego. Dzięki zmianom stężenia hormonu luteinizującego możliwy jest prawidłowy przebieg procesów biologicznych związanych z przygotowaniem organizmu do pełnienia funkcji rozrodczej. Zaburzona produkcja tego hormonu może prowadzić do zbyt wczesnego lub zbyt opóźnionego dojrzewania.

Przeprowadzenie badania poziomu LH we krwi zalecane jest w przypadku występowania nieprawidłowości zdrowotnych, które mogą wskazywać na zaburzenia w obrębie gospodarki hormonów płciowych. Warto zaznaczyć, że badanie LH najczęściej przeprowadzane jest równoczasowo z oznaczeniem stężeń innych hormonów we krwi. W wielu przypadkach, w celu prawidłowej interpretacji wyników oraz uzyskania kompleksowych informacji na temat stanu zdrowia osoby badanej, niezbędne jest zestawienie stężeń poszczególnych hormonów ze sobą oraz porównanie ich zmian w czasie. Przed przeprowadzeniem tego badania najlepiej skonsultować się z lekarzem, który na podstawie dolegliwości pacjenta będzie w stanie zaplanować odpowiedni, dobrany indywidualnie panel diagnostyczny, a następnie zinterpretować otrzymane rezultaty oraz zaproponować właściwe, dalsze postępowanie diagnostyczno-lecznicze.

Warto pamiętać, że poziom LH w cyklu miesiączkowym ulega regularnym wahaniom. Z tego powodu istotne jest zaplanowanie badania w odpowiednim dniu cyklu, zależnym od tego, w jakim celu przeprowadzana jest diagnostyka. Ze względu na ten mechanizm, oznaczenie poziomu hormonu lutropowego u kobiet może zostać przeprowadzone w celu określenia dnia występowania owulacji, jako że w trakcie uwolnienia komórki jajowej stężenie LH we krwi jest najwyższe.

Innym zastosowaniem badania LH jest diagnozowanie przyczyn kobiecej niepłodności oraz rozpoznawanie różnego typu zaburzeń funkcji jajników, jak np. zespół policystycznych jajników (PCOS, (ang. polycystic ovary syndrome), niewydolność jajników lub też różnego typu choroby nowotworowe, które mogą wpływać na pracę gonad. Dodatkowo, badanie to może stanowić element rozpoznawania zaburzeń funkcji narządów kontrolujących pracę gonad, czyli podwzgórza oraz przysadki. W celu precyzyjnego wykrycia źródła zaburzeń hormonalnych często zlecane jest oznaczenie stosunku FSH do LH. Jednoczasowy pomiar poziomu hormonu folikulotropowego (FSH) oraz hormonu luteinizującego dostarcza istotnych informacji klinicznych na temat stanu zdrowia pacjentki.

Oznaczenie stężenia LH we krwi u mężczyzn najczęściej przeprowadza się równoczasowo z pomiarem stężenia testosteronu. Badanie to zlecane jest podczas rozpoznawania niewydolności jąder oraz innych chorób, które mogą prowadzić do obniżenia poziomów męskich hormonów płciowych. Podobnie jak u kobiet zlecane jest również podczas rozpoznawania oraz monitorowania różnego typu chorób nowotworowych oraz w przebiegu diagnostyki niepłodności.

Przeprowadzenie badania poziomu LH we krwi może być zalecane u kobiet w przypadku pojawienia się objawów takich jak m.in.:

• Zaburzenia miesiączkowania – nieregularne miesiączki, brak miesiączki,
• Trudności z zajściem w ciążę, niepłodność,
• Hirsutyzm – pojawienie się owłosienia typu męskiego,
• Nasilony trądzik,
• Łysienie,
• Rozwój zespołu metabolicznego (nadciśnienie tętnicze, insulinooporność, dyslipidemia).

Badanie lutropiny wykorzystywane jest również do diagnozowania zaburzeń dojrzewania płciowego u osób obojga płci. Test ten może zostać zlecony zarówno w przypadku zbyt wczesnego dojrzewania płciowego, jak i w przebiegu rozpoznawania przyczyn zbyt późnego dojrzewania.

Oznaczenie LH używane jest również do diagnozowania zaburzeń związanych z rozwojem nowotworów przysadki. Ze względu na lokalizację tego narządu, pierwsze objawy guza przysadki często obejmują m.in. zaburzenia wzroku (zmiany w polu widzenia), silne bóle głowy oraz nudności. Opisane powyżej dolegliwości mogą jednak wynikać z wielu innych, niebezpiecznych schorzeń – z tego powodu nigdy nie należy ich ignorować i każdorazowo należy niezwłocznie zasięgnąć porady lekarskiej.

W celu interpretacji wyników badania LH należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem norm referencyjnych, które umieszczane są na dokumentacji wydawanej osobie badanej. Poziom LH ulega regularnym zmianom podczas cyklu miesiączkowego. Poprawna interpretacja wyniku wymaga zestawienia otrzymanych wartości z fazą cyklu, w której została pobrana krew do badania. Na wynik mogą wpływać także inne czynniki, takie jak m.in. przyjmowane leki (szczególnie preparaty hormonalne), wiek pacjentki, współwystępujące schorzenia oraz wiele innych. Dodatkowo wynik badania należy zestawić z poziomami innych hormonów płciowych, jako że ich stężenia są bezpośrednio od siebie zależne i wynikają z wielopoziomowych, skomplikowanych mechanizmów regulacyjnych. Z tego powodu najlepiej skonsultować się z lekarzem, który na podstawie otrzymanych danych oraz obrazu klinicznego będzie w stanie zaplanować optymalne, dobrane indywidualnie dalsze postępowanie diagnostyczno-lecznicze.

Stężenia lutropiny we krwi w fazie folikularnej ulegają stopniowemu, powolnemu wzrostowi. Najwyższe wartości LH osiąga w okolicy owulacji, czyli uwolnienia komórki jajowej z jajnika, która wypada najczęściej na 14 dni przed początkiem kolejnej miesiączki. Poziom LH po owulacji ulega ponownemu obniżeniu do niskich wartości. W okresie pomenopauzalnym, na skutek wygaśnięcia czynności jajników poziom LH wzrasta.

Wysokie LH może świadczyć o przedwczesnym wygasaniu czynności jajników. Zjawisko to może występować np. w przebiegu zespołu policystycznych jajników lub innych zaburzeń, które skutkują nieprawidłową stymulacją hormonalną kobiecych gonad. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn wysoki poziom LH może wskazywać również na zaburzenia pracy przysadki.

Wysoki poziom LH po owulacji może r także sugerować ciążę. LH we wczesnym okresie po zapłodnieniu pełni istotne funkcje, które umożliwiają prawidłowe utrzymanie wczesnej ciąży. W celu precyzyjnego określenia przyczyn podwyższonych wartości LH niezbędne jest jednak przeprowadzenie dodatkowych badań laboratoryjnych, a w niektórych przypadkach także badań obrazowych, jak np. USG. Dokładne, dalsze postepowanie po wykryciu nieprawidłowych wartości LH każdorazowo powinno być ustalane z lekarzem odpowiedzialnym za prowadzenie przypadku danego pacjenta.