Atopia

Atopia (z grec. atopos – ‘dziwna choroba’) to genetyczna (dziedziczna) skłonność do nadprodukcji IgE (przeciwciał uczestniczących w reakcji alergicznej) i, w efekcie rozwoju nieadekwatnie nasilonej odpowiedzi (objawów alergicznych) po kontakcie z czynnikiem powszechnie występującym w środowisku – tzw. alergenem, obojętnym dla osób zdrowych. Taki typ reakcji, będący efektem nadmiernego wzrostu stężenia IgE, określany jest mianem alergii IgE zależnej. Alergia poprzedzona jest tzw. uczuleniem, polegającym na pojawieniu się alergenowo-specyficznych IgE w stężeniach, które nie wywołują jeszcze objawów klinicznych.

Alergeny mogą one wnikać do organizmu przede wszystkim przez błonę śluzową dróg oddechowych i przewodu pokarmowego.

Warto zaznaczyć, że określenia „atopia” i „alergia” nie są synonimami. Atopia polega na skłonności do alergii na wiele substancji, związanej z predyspozycją do nadprodukcji IgE. Z kolei alergia zwykle dotyczy związanej z IgE reakcji nadwrażliwości na jeden lub kilka alergenów.

Nieleczone reakcje alergiczne u osób atopowych nasilają się z czasem. Kolejne kontakty z alergenem wzmagają uczulenie, powodując wzrost stężenia IgE, które po przekroczeniu krytycznego dla danej osoby poziomu, wywołuje objawową nadwrażliwość.

Atopia często występuje rodzinnie. Pierwsze objawy reakcji alergicznej u osób z atopią mogą pojawić się krótko po narodzinach, w późniejszym dzieciństwie, a niekiedy także u osób dorosłych. Często nawracają lub utrzymują się przez całe życie. Zwykle nawroty choroby są od siebie oddzielone okresami remisji, gdy nie występują żadne dolegliwości. Dla osób z atopią charakterystyczny jest tzw. marsz alergiczny, polegający na pojawianiu się alergii na kolejne alergeny i zmianie objawów alergii.

Objawy atopii mogą dotyczyć różnych układów i narządów. Często dolegliwości, które wynikają z nadwrażliwości, nakładają się na siebie. Reakcje biorące udział w powstawaniu atopii mogą prowadzić do rozwoju m.in.:

• alergii pokarmowych, w których przebiegu pojawiają się dolegliwości z przewodu pokarmowego;
• astmy, gdy objawy dotyczą układu oddechowego;
• kataru siennego sezonowego lub przewlekłego;
• atopowego zapalenia skóry (AZS), któremu towarzyszy pojawienie się zaczerwienienia, grudek i pęcherzyków;
• pokrzywki z obecnością charakterystycznych przemijających bąbli;

alergicznego zapalenia spojówek – zwykle pod postacią zaczerwienienia, pieczenia i świądu spojówek wraz z nasilonym łzawieniem i obrzękiem.