AMH

Oznaczanie  hormonu anty-Mullerowskiego  AMH (ang. anti-Mullerian hormone) w krwi żylnej.  AMH (biologicznie: transformujący czynnik wzrostu beta -TGFβ)  jest hormonem wytwarzanym u kobiet przez jajnik, a  u mężczyzn przez jądra, o funkcji zależnej od płci i wieku. W okresie wczesnego rozwoju embrionalnego w płodach męskich, AMH produkowany przez jądra obok androgenów, podtrzymuje rozwój męskich narządów  płciowych. Brak AMH w płodach żeńskich umożliwia rozwój narządów płciowych żeńskich. U płodów męskich zbyt niskie stężenie AMH lub jego brak powoduje równoczesny rozwój męskich i żeńskich narządów płciowych. U chłopców poziom AMH spada w wieku pokwitania, u dziewczynek poziom AMH wzrasta w okresie pokwitania, następnie maleje w wieku rozrodczym i staje się niski lub niewykrywalny po menopauzie. W okresie rozrodczym AMH wpływa na dojrzewanie i uwalnianie komórki jajowej (jajeczkowanie), odzwierciedlając rozwój pęcherzyka jajowego. Walor diagnostyczny AMH jest tym większy, że jego poziom nie zależy od dnia cyklu miesiączkowego, ciąży, doustnej antykoncepcji i przyjmowania agonistów hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH).  Znajomość poziomu AMH pozwala na ocenę aktualnej płodności badanej: liczby i potencjału dojrzewania komórek jajowych (rezerwy jajnikowej), szansy poczęcia oraz na określenie zakończenia okresu reprodukcyjnego przez szacunek momentu wejścia w  menopauzę. W przypadku procedury wspomaganego rozrodu pomiar AMH umożliwia: ustalenie rodzaju leczenia, a następnie na  ocenę reakcji na stymulację hormonalną (w wypadku terapii IUI, IVF i ICSI) i wykonywany jest łącznie z pomiarami E2, FSH i inhibiny B. Pomiary  AMH są stosowane również w diagnostyce  niemowląt o niewyraźnie wykształconych narządach płciowych i u chłopców z nieprawidłową funkcją jąder.  Podwyższone stężenie AMH może być spowodowane zespołem policystycznych jajników (PCOS) i niektórymi nowotworami jajników.  

Wzrost stężenia: zespół policystycznych jajników (PCOS), nowotwory jajników.

Spadek stężenia: menopauza, chemioterapia i radioterapia nowotworów, leki gonadotoksyczne, hipogonadyzm:  pierwotny (agonadyzm,  zespół przedwczesnego wygasania czynności jajników: uszkodzenie i hipoplazja jajnika)  i wtórny (w wyniku uszkodzenia przysadki, podwzgórza, niedożywienia lub stresu i narkotyków), nadczynność i niedoczynność tarczycy.

Przeciwciała heterofilne.

Oznaczenie stężenia AMH we krwi to badanie, które najczęściej wykonywane jest u kobiet planujących ciążę lub starających się o dziecko. Dzięki temu badaniu możliwa jest ocena tzw. rezerwy jajnikowej. Badanie to stanowi niezwykle istotny element diagnozowania przyczyn kobiecej niepłodności. Czym jest AMH, kiedy należy wykonać badanie AMH, o czym może świadczyć niskie AMH, czy AMH może wzrosnąć i na czym polega przygotowanie do badania?

AMH to skrót, którym określa się hormon anty-Mullerowski (Anti-Mulleran Hormone). Podczas badania AMH oznaczane jest stężenie tego białka we krwi żylnej. Pomimo że hormon ten obecny jest w organizmach zarówno kobiet, jak i mężczyzn test ten wykonywany jest praktycznie jedynie u osób płci żeńskiej w celu diagnozowania określonych schorzeń związanych ze zdrowiem reprodukcyjnym.

Produkcja AMH rozpoczyna się już w życiu płodowym. Podczas ciąży hormon ten warunkuje prawidłowy rozwój narządów płciowych. Na późniejszych etapach życia w organizmach kobiet AMH produkowany jest przez wyspecjalizowane komórki jajników – komórki ziarniste pęcherzyków antralnych oraz preantralnych. AMH, wraz z innymi hormonami odpowiada za prawidłowe dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Stężenie tego hormonu we krwi dobrze koreluje z rezerwą jajnikową, czyli liczbą pozostałych komórek jajowych, które będą mogły zostać uwolnione podczas owulacji.

Ze względu na mechanizm wydzielania AMH w organizmie przeprowadzenie badania poziomu hormonu anty-Mullerowskiego najczęściej zlecane jest w celu oceny rezerwy jajnikowej u danej pacjentki. Liczba prekursorów komórek jajowych każdej kobiety determinowana jest już na najwcześniejszych etapach życia. Sukcesywnie ulega ona zmniejszeniu wraz z każdym cyklem miesiączkowym, a dokładniej – z każdą owulacją. Spadek liczebności komórek jajowych, które będą mogły zostać potencjalnie zapłodnione to proces nieodwracalny. Dokładna liczba cyklów owulacyjnych pozostałych w życiu danej kobiety zależna jest od wielu czynników, takich jak m.in. wiek pacjentki w momencie badania, uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe, współwystępujące zaburzenia hormonalne oraz wiele innych.

Pomiar stężenia AMH pozwala na precyzyjną ocenę pozostałej rezerwy jajnikowej. Dzięki otrzymaniu informacji na temat poziomu hormonu anty-Mullerowskiego możliwe jest pośrednie określenie pozostałego czasu, w którym będzie zachodziła możliwość zajścia w ciążę. Dodatkowo, dzięki informacjom na temat poziomu AMH możliwe jest szacunkowe określenie wieku wystąpienia menopauzy, czyli ustania miesiączkowania i zakończenia wieku prokreacyjnego.

Właściwości tego parametru laboratoryjnego powodują, że AMH jest jednym z podstawowych badań wykonywanych w przypadku problemów z zajściem w ciążę oraz podczas przygotowywania pacjentki do zapłodnienia z wykorzystaniem metody in vitro. Warto zaznaczyć, że podobnie jak w przypadku innych badań hormonalnych test stężenia AMH we krwi rzadko wykonywany jest oddzielnie. Najczęściej stanowi on element szerszego pakietu badań diagnostycznych, które obejmują oznaczenie stężeń innych hormonów związanych ze zdrowiem reprodukcyjnym.

Przeprowadzenie badania AMH zalecane jest najczęściej w celu oceny rezerwy jajnikowej pacjentki. Jest to szczególnie istotne podczas diagnozowania przyczyn niepłodności. Niepłodność przez Światową Organizację Zdrowia definiowana jest jako niemożność zajścia w ciążę przez co najmniej rok, przy regularnych stosunkach seksualnych (ok. 3 – 4 razy w tygodniu) bez stosowania jakiejkolwiek formy antykoncepcji. Problem niepłodności jest dość powszechny – obecnie dotyczy coraz większej ilości par na świecie.

W celu zaplanowania najbardziej odpowiedniego oraz skutecznego sposobu leczenia niepłodności danej pary konieczne jest dokładne zdiagnozowanie jej przyczyn. U kobiet w tym celu wykonuje się szereg badań hormonalnych, które obejmują liczne hormony płciowe wpływające na zdrowie reprodukcyjne. Jak zostało wspomniane, badanie AMH pozwala potwierdzić lub wykluczyć przedwczesne wygasanie czynności jajników oraz szacunkowo ocenić pozostałą liczbę cykli owulacyjnych u danej pacjentki.

Oznaczenie stężenia AMH używane jest także podczas przygotowywania do procedury zapłodnienia in vitro. Pomiar poziomu AMH we krwi pozwala na ocenę reakcji organizmu pacjentki na stosowaną stymulację hormonalną, która pozwoli na bezpieczne i skuteczne przeprowadzenie zapłodnienia pozaustrojowego. Dodatkowo badanie AMH może być także wykorzystywane podczas diagnozowania i monitorowania przebiegu PCOS (zespołu policystycznych jajników) oraz niektórych rodzajów nowotworów jajników.

Ze względu na istotne funkcje w zakresie różnicowania narządów płciowych w okresie płodowym badanie AMH może także zostać wykonane u noworodków, u których zostały wykryte różnego typu zaburzenia rozwoju tych narządów.

W przeciwieństwie do większości hormonów płciowych stężenie AMH we krwi jest niezależne od pory dnia oraz fazy cyklu miesiączkowego. Oznacza to, że test ten może zostać przeprowadzony w dowolnym dniu cyklu, o dowolnej porze dnia bez ryzyka uzyskania niewiarygodnych wyników. Nie występuje konieczność stawienia się na pobranie krwi na czczo. Warto jednak zaznaczyć, że najczęściej badanie to jest przeprowadzane jednoczasowo z pomiarami innych hormonów, które mogą wymagać specjalnego przygotowania oraz wykonania ich w określonym czasie. Z tego powodu w celu uzyskania dokładnych informacji na temat przygotowania do testu należy skonsultować się z lekarzem, który zlecił diagnostykę w zakresie zdrowia reprodukcyjnego.

Dokładny czas oczekiwania na wynik badania AMH może różnić się pomiędzy poszczególnymi punktami laboratoryjnymi, gdzie wykonywane są krwi do omawianego testu diagnostycznego. Standardowy czas oczekiwania na rezultaty testu AMH wynosi od 1 do 4 dni roboczych, przy czym może on ulegać zmianie w zależności od uwarunkowań laboratoryjnych związanych z daną placówką.

Norma dla stężenia AMH we krwi zależna jest od wieku pacjentki. W sposób fizjologiczny stężenia AMH uznawane za prawidłowe maleją wraz z wiekiem osoby badanej. W celu interpretacji otrzymanych rezultatów należy zestawić je z zakresami referencyjnymi, które umieszczane są na dokumentacji wydawanej osobie badanej.

Interpretacja kliniczna wyników badania AMH, czyli prowadząca do postawienia diagnozy wymaga uwzględnienia wielu dodatkowych czynników, takich jak m.in. wyniki badań stężeń innych hormonów, stosowane leki lub też współwystępujące schorzenia wpływające na układ rozrodczy. Ze względu na złożoność mechanizmów biologicznych regulujących pracę układu hormonalnego oraz rozrodczego najlepiej jest skonsultować się z lekarzem, który poza omówieniem otrzymanych wyników badan laboratoryjnych będzie w stanie zaplan0woać dalsze postepowanie diagnostyczno-lecznicze.

Wysokie wartości AMH we krwi, w granicach normy świadczą o dobrej (wysokiej) rezerwie jajnikowej. Oznacza to, że badana pacjentka nadal posiada dość dużą ilość pozostałych cykli owulacyjnych i brak komórek jajowych nie powinien stanowić źródła problemów z zajściem w ciążę.

Zbyt wysokie AMH może jednak świadczyć o występowaniu zespołu policystycznych jajników, czyli PCOS. Rozpoznanie to musi zostać potwierdzone z wykorzystaniem innych badań laboratoryjnych, w tym m.in. badań obrazowych (USG) oraz oznaczeniu stężeń określonych hormonów płciowych. Ze względu na zaburzenia funkcji jajników w przebiegu tego schorzenia zajście w ciąże może być utrudnione, jednak dzięki nowoczesnym metodom leczenia niepłodności – nie jest niemożliwe.

Zbyt niskie stężenia AMH we krwi w stosunku do normy dla wieku może wskazywać na obniżenie rezerwy jajnikowej, która wynika z przedwczesnej niewydolności jajników. Skutkuje to mniejszą liczbą pozostałych cyklów miesiączkowych oraz w sposób niekorzystny wpływa na szanse zajścia w ciążę. Leczenie zaburzeń płodności w tej sytuacji może być wielowymiarowe, jednak należy pamiętać, że stężenie AMH jest bezpośrednim odzwierciedleniem rezerwy jajnikowej, której nie można zwiększyć.

Ponadto zbyt niskie AMH oznacza, że do wystąpienia menopauzy, a co za tym idzie ustania owulacji u danej pacjentki może dojść wcześniej niż byłoby to typowe dla danej populacji. Szacuje się, że przedwczesna menopauza może występować u ok. 1 na 100 kobiet w wieku od 30 do 40 lat.

W celu precyzyjnego rozpoznania przyczyn obniżenia rezerwy jajnikowej konieczne może być przeprowadzenie dodatkowych badań, których zakres ustalany jest indywidualnie dla każdej osoby.