CMV (Cytomegalovirus) IgG

Ilościowe oznaczenie przeciwciał IgG przeciw wirusowi cytomegalii (CMV) w surowicy jest przydatne w diagnostyce serologicznej zakażenia wirusem CMV.  Cytomegalowirus (CMV) jest wirusem należącym do rodziny herpeswirusów, zakażającym ludzi w każdym wieku, począwszy od okresu płodowego. Przenoszony jest na drodze kontaktów płciowych, kontaktu z płynami ciała, przez przetaczanie krwi i przez przeszczepy. Po pierwotnym zakażeniu wirus może przetrwać w organizmie bezobjawowo i ulec reaktywacji w momencie osłabienia układu odpornościowego, np. w przebiegu ciąży. U większości osób (90%) zakażenie wirusem przebiega bezobjawowo. Jedynie u osób z obniżoną odpornością (chorych na AIDS,  zażywających leki immunosupresyjne i po przeszczepach) oraz u płodów, zakażenie może mieć poważne skutki. CMV może zakazić  płód (cytomegalia należy do chorób grupy TORCH) przez łożysko, a noworodka przez kontakt z wydzielinami dróg rodnych w trakcie porodu lub przez mleko matki. Szczególnie niebezpieczne jest pierwotne zakażenie kobiet w ciąży, które wiąże się z dużym ryzykiem zakażenia płodu (zakażenie wrodzone), podczas gdy wtórne zakażenie jedynie w 1% przypadków może prowadzić do zakażenia dziecka. Zakażenie wrodzone dotyka 0,5 do 2,5 % noworodków. U 5% tej liczby rozwija się klasyczna forma choroby powodująca żółtaczkę, zapalenie płuc i zaburzenia układu nerwowego. Skutki zakażenie CMV mogą dać o sobie znać dopiero w późniejszym okresie życia. CMV jest groźnym patogenem u osób po przeszczepach organów, szczególnie szpiku kostnego, u których powoduje wysoką śmiertelność. Przeciwciała IgG anty-CMV zaczynają narastać 1 – 2 tygodnie po pojawieniu się objawów zakażenia, a następnie po osiągnięciu maksimum obniżają poziom, ale utrzymują się przez całe życie. 40 do 100% populacji posiada wykrywalne przeciwciała, przy czym procent ten zależy od cywilizacyjnego rozwoju społeczeństwa. W przypadku zakażenia wtórnego obserwuje się zwykle wzrost poziomu IgG, choć u pewnej liczby osób może pozostać stały (np. w przebiegu bezobjawowym). Obecność przeciwciał IgG w pojedynczej próbce nie wystarcza do odróżnienia czynnego zakażenia od zakażenia przebytego w przeszłości. W przypadku podejrzenia zakażenia pierwotnego lub aktywnego, należy sprawdzić obecność CMV-specyficznych przeciwciał IgM. Wysoka awidność przeciwciał IgG zawsze wskazuje na zakażenie w przeszłości, nie wykluczając zakażenia wtórnego, ale eliminując prawdopodobieństwo zakażenia pierwotnego. W takim przypadku można pominąć oznaczenie IgM. W przypadku kobiet seronegatywnych w stosunku do CMV (bez IgG specyficznych dla CMV), konieczne jest monitorowanie statusu serologicznego w czasie ciąży. Kobiety, u których specyficzne IgG  zostały stwierdzono przed zajściem w ciążę, są odporne na zakażenie i nie wymagają dalszego monitorowania. Wykrycie przeciwciał IgG przy braku IgM, w badaniu przesiewowym kobiety ciężarnej (sugeruje się 16 tydzień ciąży), nie wymaga dalszej diagnostyki. Przypadek równoczesnej obecności przeciwciał w klasie IgM i IgG wymaga  oznaczenia awidności IgG. U chorych na AIDS lub pozostających w stanie farmakologicznej immunosupresji, poziom przeciwciał IgG może być trudny do interpretacji. Patrz także: CMV IgM, CMV IgG, awidność.

Obecność: obecna (pierwotna i wtórna) infekcja, przebyta infekcja wirusem CMV.

Brak: zbyt wczesna faza zakażenia pierwotnego, AIDS, immunosupresja.

Reaktywność krzyżowa z wirusami odry, półpaśca, opryszczki i EBV; przeciwciała przeciwjądrowe i przeciwkomórkowe ;przeciwciała heterofilne, HAMA.

Badanie przeciwciał klasy IgG skierowanych przeciwko wirusowi CMV to test laboratoryjny, który jest szczególnie istotny w okresie planowania ciąży oraz na jej wczesnych etapach. Cytomegalia to schorzenie, które u osób zdrowych zazwyczaj nie wywołuje objawów lub też przebiega w sposób skąpoobjawowy. Aktywna infekcja stanowi jednak dość duże zagrożenie dla rozwijającego się płodu oraz osób z zaburzeniami pracy układu odpornościowego. Na czym polega badanie IgG CMV, kiedy należy oznaczyć poziom przeciwciał anty-CMV IgG, kto powinien wykonać badanie IgG cytomegalia oraz o czym mogą świadczyć poszczególne wyniki tego testu diagnostycznego?

Wirus cytomegalii, określany skrótowo jako CMV (ang. Cytomegalovirus) to rodzaj wirusów z rodziny herpesviridae. Posiada on materiał genetyczny w postaci dwunicowego DNA. Opisano kilka wirusów zaliczanych do cytomegalowirusów, jednak w znaczącej większości przypadków pod pojęciem „CMV” kryje się HCMV (ang. Human cytomegalovirus), czyli wirus odpowiedzialny za wywoływanie schorzeń u ludzi.

Cytomegalowirus jest szeroko rozpowszechniony na całym świecie. Szacuje się, że nawet do 90% osób dorosłych mogło być w przeszłości zainfekowane CMV. W znaczącej większości przypadków choroba przebiega w sposób bardzo łagodny lub też całkowicie bezobjawowy i nie jest związana z ryzykiem rozwoju powikłań. Cytomegalia u mężczyzn statystycznie rozpoznawana jest rzadziej niż u kobiet. Po przejściu pierwotnego zakażenia, wirus pozostaje w organizmie gospodarza w stanie uśpienia. Może dojść do jego reaktywacji oraz rozwoju objawowej cytomegalii w przypadku pojawienia się znaczących zaburzeń odporności, związanych np. z zakażeniem wirusem HIV oraz rozwojem AIDS lub też wdrożeniem leczenia immunosupresyjnego, m.in. w przebiegu farmakoterapii stosowanej po przeszczepie.

Poza osobami z zaburzeniami odporności, wirus CMV stanowi szczególne niebezpieczeństwo dla kobiet w okresie ciąży, a dokładniej – dla rozwijającego się w ich organizmie dziecka. W tym okresie może dojść do przenikania omawianego patogenu przez łożysko do tkanek płodu oraz rozwoju tzw. wrodzonej cytomegalii. Schorzenie to związane jest z ryzykiem wystąpienia licznych wad wrodzonych oraz powikłań przebiegu ciąży. Z tego powodu istotne jest określenie statusu immunologicznego pacjentki w stosunku do wirusa CMV w okresie planowania ciąży lub na wczesnych jej etapach.

Badanie CMV IgG to test laboratoryjny, który polega na oznaczeniu stężeń immunoglobulin klasy IgG skierowanych przeciwko wirusowi cytomegalii. Przeciwciała te powstają w okresie kilku tygodni od pierwotnego zakażenia CMV, po czym utrzymują się na stałych poziomach przez długi czas, zapewniając ochronę przed rozwojem cytomegalii. Wykrycie tych przeciwciał świadczy o odporności w stosunku do tego zakażenia. Warto zaznaczyć, że badanie przeciwciał IgG skierowanych przeciwko omawianemu patogenowi najczęściej wykonywane jest jednoczasowo z oznaczeniem poziomów wirusowo swoistych przeciwciał klasy IgM. Dzięki jednoczasowemu pomiarowi stężeń obu tych klas immunoglobulin możliwe jest odróżnienie infekcji przebytej w przeszłości od względnie nowego zakażenia, co może mieć znaczące konsekwencje zdrowotne.

Badanie przeciwciał IgG przeciwko cytomegalii może być wykorzystywane do rozpoznawania oraz różnicowania aktywnego zakażenia (w połączeniu z jednoczasowym oznaczeniem  przeciwciał klasy IgM) oraz korelacją z obrazem klinicznym. Dodatkowo test ten stanowi element przesiewowych badań w trakcie ciąży oraz testów, które powinny być wykonane przez kobiety planujące ciążę.

Zakażenie CMV u osób immunokompetentnych najczęściej przebiega w sposób skąpoobjawowy lub też bezobjawowy. W przypadku objawowego zakażenia CMV najczęściej dochodzi do wystąpienia objawów mononukleozy zakaźnej, które mogą obejmować następujące symptomy:

• Uogólnione pogorszenie samopoczucia,
• Osłabienie,
• Pogorszenie apetytu,
• Ból głowy,
• Nasilone zmęczenie,
• Gorączkę,
• Powiększenie węzłów chłonnych,
• Ból gardła,
• Powiększenie śledziony (splenomegalia),
• Powiększenie wątroby (hepatomegalia).

Poza diagnozowaniem pierwotnego zakażenia u osób z zaburzeniami odporności, badanie przeciwciał IgG przeciwko wirusowi cytomegalii zalecane jest kobietom planującym ciążę oraz znajdującym się na wczesnych jej etapach. Oznaczenie poziomu tych specyficznych immunoglobulin pozwala wówczas określić ryzyko pierwotnej infekcji w okresie rozwoju płodu oraz wystąpienia tzw. cytomegalii wrodzonej.

Wewnątrzmaciczne zakażenie wirusem CMV może prowadzić do rozwoju szeregu wad wrodzonych u dziecka, takich jak m.in.:

• Wodogłowie,
• Uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (zwapnienia w obrębie tkanki mózgowej),
• Mikrocefalia (małogłowie),
• Zaburzenia funkcji narządu wzroku (m.in. zaćma, uszkodzenia rogówki, zanik nerwu wzrokowego),
• Zaburzenia funkcji narządu słuchu,
• Zaburzenia pracy licznych narządów, m.in. wątroby oraz śledziony.

Cytomegalia u noworodka w niektórych przypadkach diagnozowana jest dopiero po pewnym czasie od porodu. Niektóre zaburzenia rozwojowe mogą być bezobjawowe na najwcześniejszych etapach życia, jednak prowadzą do poważnych zaburzeń funkcjonowania wraz z rozwojem dziecka. Oznaczenie stężenia przeciwciał klasy IgG przeciwko wirusowi CMV pozwala wówczas na ustalenie prawdopodobnej przyczyny wykrytych zmian patologicznych.

W celu interpretacji wyników badania CMV IgG należy zestawić otrzymane dane z zakresem referencyjnym, który umieszczany jest na dokumentacji wydawanej osobie badanej. Warto zaznaczyć, że w celu prawidłowej interpretacji tych oznaczeń należy jednoczasowo dokonać pomiaru zarówno przeciwciał klasy IgG, jak i IgM skierowanych przeciwko omawianemu patogenowi. Dzięki temu możliwe będzie odróżnienie dawnej infekcji od nowego, aktywnego zakażenia. W każdym przypadku należy także skonsultować otrzymane wyniki z lekarzem, który na podstawie tych danych, wyników innych badań diagnostycznych oraz obrazu klinicznego będzie w stanie podjąć właściwe decyzje w zakresie dalszego postępowania diagnostyczno-leczniczego.

Wynik dodatni CMV IgG (określany także jako wynik pozytywny) świadczy o tym, że we krwi osoby badanej zostały wykryte specyficzne przeciwciała klasy IgG skierowane przeciwko wirusowi cytomegalii. Przy jednoczesnym braku przeciwciał klasy IgM świadczy to najczęściej o przebyciu zakażenia w przeszłości oraz utrzymywaniu się odporności przeciwko rozwojowi aktywnego zakażenia CMV. Jeżeli przeciwciała klasy IgG występują jednoczasowo z przeciwciałami klasy IgM może to wskazywać na niedawne zakażenie wirusem CMV. Wynik ten należy skonsultować z lekarzem – w celu precyzyjnego określenia stanu zdrowia chorego może być konieczne przeprowadzenie dodatkowych badań diagnostycznych. Niekiedy zalecene jest powtórzenie oznaczenia obu klas specyficznych dla CMV przeciwciał po upływie co najmniej tygodnia (koniecznie w tym samym laboratorium i tą samą metodą) i porównanie wyników.

Wynik ujemny badania CMV IgG oznacza, że we krwi osoby badanej nie zostały wykryte przeciwciała klasy IgG skierowane przeciwko wirusowi CMV. Jeżeli jednoczasowo zostały uwidocznione przeciwciała IgM może wskazywać to na nową, aktywną infekcję wywoływaną przez ten patogen. Jeżeli zarówno przeciwciała IgG, jak i IgM są ujemne oznacza to, że prawdopodobnie osoba badana nie miała nigdy styczności z tym wirusem i występuje u niej ryzyko rozwoju pierwotnej infekcji. Wynik ten jest szczególnie niepokojący u kobiet planujących ciążę oraz na wczesnych etapach ciąży. Z tego powodu te rezultaty badania diagnostycznego należy każdorazowo skonsultować z lekarzem odpowiedzialnym za prowadzenie danej pacjentki.