Fibrynogen

Zmniejszone stężenie:  w chorobach wątroby w wyniku obniżenia syntezy białka, w zespole DIC w wyniku zużycia fibrynogenu w procesie wykrzepiania, w zespole hiperfibrynolizy, w terapii asparaginazą, we wrodzonym niedoborze.

Wzrost stężenia: w ostrych  stanach zapalnych, chorobach  nowotworowych, ostrych zespołach wieńcowych.

Lipemia, wysoka bilirubina, hemoliza.

Badanie poziomu fibrynogenu we krwi przeprowadzane jest podczas diagnozowania zaburzeń krzepnięcia krwi. Dzięki prawidłowym stężeniom fibrynogenu (oraz innych białek układu krzepnięcia) możliwe jest utrzymanie równowagi pomiędzy procesami wytwarzania skrzepów oraz zapewnieniem prawidłowej płynności krwi. Niektóre schorzenia oraz współwystępujące obciążenia zdrowotne mogą prowadzić do odchyleń od normy w zakresie poziomu fibrynogenu we krwi oraz rozwoju związanych z tym dolegliwości chorobowych. Na czym polega badanie fibrynogenu, kiedy należy wykonać oznaczenie poziomu fibrynogenu we krwi, jakie objawy mogą wskazywać na nieprawidłowe stężenia tego białka oraz o czym mogą świadczyć złe wyniki badania fibrynogenu?

Fibrynogen to białko, które fizjologicznie występuje w osoczu krwi krążącej. Stanowi ono istotny element kaskady krzepnięcia krwi, określany  jako I czynnik krzepnięcia (ang. – factor I). Podczas procesu formowania skrzepu fibrynogen ulega przekształceniu do fibryny, która ostatecznie stabilizuje powstały czop hemostatyczny oraz zapewnia prawidłowe tamowanie krwawienia. Z tego powodu fibrynogen odgrywa niezwykle ważną rolę podczas blokowania utraty krwi po uszkodzeniu ciągłości ścian naczyń krwionośnych. Produkcja fibrynogenu odbywa się w hepatocytach, czyli komórkach budujących wątrobę. Standardowo, dziennie wytwarzane jest od ok. 2 g do 5 g tego białka. Do wystąpienia nieprawidłowych poziomów fibrynogenu we krwi może dochodzić m.in. na skutek zaburzeń jego produkcji , nadmiernego zużycia lub też zwiększonej jego utraty, np. wraz z moczem. Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie poziomy fibrynogenu we krwi mogą prowadzić do rozwoju poważnych powikłań zdrowotnych, wynikających ze zbyt nasilonych lub niedostatecznie intensywnych procesów krzepnięcia.

Przeprowadzenie badania fibrynogenu we krwi najczęściej zlecane jest w przypadku występowania dolegliwości, które mogą wskazywać na zaburzenia przebiegu procesów krzepnięcia krwi. Przyczyną tych zaburzeń mogą być zarówno wrodzone nieprawidłowości związane z produkcją białek uczestniczących w kaskadzie krzepnięcia, jak i schorzenia nabyte.

Niedostateczna ilość fibrynogenu we krwi może prowadzić do wystąpienia zaburzeń krzepnięcia, które będą objawiać się niedostateczną hemostazą oraz przedłużającymi się czasami krwawień. Stopień nasilenia dolegliwości w wielu przypadkach zależy od tego, jak duże są braki fibrynogenu we krwi. Przykładowe choroby, w przebiegu których występują niskie poziomy fibrynogenu we krwi to m.in.:

• Afibrynogemia – wrodzona wada genetyczna, dziedziczona w sposób autosomalny recesywny, w przebiegu której dochodzi do praktycznie całkowitego braku syntezy fibrynogenu;
• Hipofibrynogemia – choroba warunkowana przez czynniki genetyczne, gdy stężenie fibrynogenu we krwi jest znacząco zmniejszone;
• Poważne zaburzenia funkcji wątroby rozwijające się np. w przebiegu pozapalnej marskości tego narządu, na skutek toksycznych uszkodzeń hepatocytów lub w wyniku procesu nowotworowego toczącego się w obrębie wątroby;
• Zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego, DIC (ang. disseminated intravascular coagulation ) – nadmierna aktywacja kaskady krzepnięcia wtórnie w stosunku do ciężkich procesów chorobowych, jak np. zespół HELLP, sepsa, rozległe urazy, białaczki;
• Masywne krwotoki, prowadzące do zużycia białek układu krzepnięcia;
• Stosowanie niektórych leków zapobiegających formowaniu się skrzepów.

• Nasilone reakcje ostrej fazy, takie jak choroby infekcyjne, choroby zapalne, rozległe urazy mechaniczne;
• Ciąża;
• Kompensacyjny wzrost stężania białek produkowanych przez wątrobę, na przykład w przebiegu zespołu nerczycowego;
• Szpiczak mnogi;
• Stosowanie niektórych leków hormonalnych, jak np. estrogeny;
• Współwystępowanie cukrzycy.

Badanie fibrynogenu we krwi powinno zostać przeprowadzone, jeżeli pacjent doświadcza dolegliwości wskazujących na nadkrzepliwość lub na niedostateczną aktywność procesów hemostatycznych. Przykładowe, najczęstsze objawy niedostatecznej krzepliwości krwi to m.in.:

• Spontaniczne występowanie krwotoków z nosa, szczególnie trudnych do opanowania,
• U kobiet – przedłużające się, obfite krwawienia miesięczne,
• Łatwe powstawanie siniaków, nawet przy niewielkich urazach,
• Przedłużony czas krwawienia po urazach mechanicznych lub niewielkich zabiegach chirurgicznych / stomatologicznych,
• Występowanie krwi w stolcu lub moczu.

W przypadku nadmiernej krzepliwości krwi może dochodzić do pojawienia się dolegliwości związanych z zakrzepicą żylną. Dokładny zakres objawów wynika z anatomicznej lokalizacji zakrzepu, przy czym najczęściej są to żyły głębokie kończyn dolnych. Objawy, których może doświadczać pacjent w tym schorzeniu to m.in.:

• Obrzęk kończyny dolnej,
• Nadmierne zaczerwienienie skóry,
• Ból zajętej kończyny,
• Zwiększenie ucieplenia skóry.

W celu interpretacji wyników badania fibrynogenu należy zestawić otrzymane wartości stężenia tego białka we krwi z zakresem referencyjnym, który umieszczany jest na wydawanej pacjentowi dokumentacji. W celu dokładnej analizy otrzymanych wyników oraz skutecznego odniesienia ich do sytuacji klinicznej należy wziąć pod uwagę dodatkowe czynniki, które mogą wpływać na poziom omawianego białka we krwi, takie jak m.in. wyniki innych badań laboratoryjnych, współwystępujące obciążenia zdrowotne lub też przyjmowane przez pacjenta leki. Po otrzymaniu wyników badania najlepiej skonsultować się z lekarzem, który odpowiedzialny jest za prowadzenie przypadku danego pacjenta. Jest to szczególnie istotne, jeżeli badanie fibrynogenu uwidoczniło jego zbyt niski lub zbyt wysoki poziom we krwi.

W przypadku wykrycia zbyt wysokich stężeń fibrynogenu we krwi konieczne może być obniżenie poziomu tego białka. Dokładny plan terapii każdorazowo powinien być ustalany z lekarzem, jako że nieleczony lub też źle leczony zbyt wysoki fibrynogen może prowadzić do rozwoju ciężkich powikłań zdrowotnych. W określonych przypadkach może zachodzić konieczność stosowania leków lub też modyfikacji przyjmowanych dotychczas preparatów farmakologicznych.

W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia powikłań zakrzepowo-zatorowych warto wprowadzić odpowiednie zmiany behawioralne. W przypadku występowania nadwagi lub też otyłości istotna jest szybka redukcja masy ciała. Dodatkowo, należy wdrożyć aktywność fizyczną, zadbać o prawidłowo zbilansowaną dietę oraz unikać używek, w tym także papierosów i alkoholu.