HCG wolna podjednostka beta

Wolna podjednostka beta-HCG w surowicy matki jest markerem biochemicznym wad genetycznych płodu i wskaźnikiem dobrostanu ciąży. Ponadto jest markerem chorób trofoblastu i markerem nowotworowym.
Ludzka gonadotropina kosmówkowa (HCG) jest hormonem glikoproteinowym fizjologicznie występującym w krwi i w moczu jednie w okresie ciąży. Wydzielana jest wtedy przez trofoblast i łożysko. Tylko śladowe ilości HCG produkowane są u oby płci przez przysadkę. W stanach patologicznych HCG produkowana jest przez nowotwory trofoblastyczne lub wywodzące się z innych tkanek. Wolna podjednostka beta-HCG wraz z wolną podjednostką alfa-HCG  należy do pojedynczych, monomerycznych form HCG krążących we krwi. Właściwości biologiczne posiada  dimeryczna HCG złożona z obu podjednostek. Podjednostka alfa- HCG jest wspólna z innymi hormonami glikoproteinowymi przysadki: LH, FSH i TSH, a podjednostka beta nadaje dimerowi HCG charakterystyczne właściwości biologiczne. Proporcje pomiędzy formami są zmienne i zależą od stanu fizjologicznego (np. etap ciąży)  lub patologicznego (np. choroby trofoblastu, obciążenie płodu wadami genetycznymi).
Wzrost stężenia wolnej beta-HCG obserwowany jest w przebiegu ciąży. Dynamika zmian jest wskaźnikiem  prawidłowości przebiegu ciąży i dobrostanu płodu. Ciąży pozamacicznej towarzyszy słabszy wzrost poziomu wolnej beta-HCG, a poronieniu gwałtowny spadek. Nieprawidłowe zmiany poziomu wolnej beta-HCG towarzyszą rozwojowi płodu z aberracjami chromosomalnymi,  co wykorzystano w przesiewowych badaniach  prenatalnych. W pierwszym trymestrze ciąży ocena ryzyka oparta jest na pomiarach stężenia  wolnej beta-HCG i białka PAPP-A w krwi oraz parametrach morfologicznych płodu uzyskanych z USG. Wyniki badanej  odnoszone są do wielkości prawidłowych dla odpowiedniego  wieku ciąży. Program komputerowy  wylicza ryzyko wad chromosomalnych – zespołów: Downa (trisomia 21), Edwardsa (trisomia 18), Pateau (trisomia 13) oraz wad morfologicznych centralnego układu nerwowego płodu. W przypadku zespołu Dawna poziom  wolnej beta-HCG wzrasta, w zespołach Edwardsa i Pateau maleje (Ocena ryzyka wad chromosomalnych wg FMF).
Wolna  beta-HCG jest ponadto  markerem  wykorzystywanym w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób trofoblastu (zaśniad groniasty, zaśniad inwazyjny, rak kosmówki, nabłoniak kosmówkowy złośliwy), różnicowaniu łagodnych (zaśniad groniasty, zaśniad inwazyjny) i złośliwych nowotworów trofoblastu (rak kosmówki,  nabłoniak kosmówkowy złośliwy), diagnostyce i monitorowaniu wznowy nowotworów wytwarzających HCG (germinalne nowotwory jąder i niektóre nowotwory nie trofoblastyczne). W przypadku powyższych chorób zwykle dochodzi do wzrostu stosunku wolnej beta-HCG do HCG, a w niektórych przypadkach do wyłącznej produkcji wolnej beta-HCG. W razie zastosowania wolnej beta-HCG jako markera nowotworowego należy stosować test o czułości diagnostycznej co najmniej 0,1 ng/ml.